Pentagram.doc

Pentagram

Historia i znaczenie

Farmer LO

Symbol Pentagramu od wieków łączy się nierozerwalnie z magią. Nieważne, czy są to stare pergaminy, czy wybryki garstki mistyków - pentagram ma doczesne miejsce w wielu kulturach, jest uniwersalnym symbolem tajemnicy i złożoności natury ludzkiej.

Wszyscy go znamy - ot, pięciokąt foremny, a na każdym z jego boków dobudowany trójkąt równoramienny. Tak dzieci rysują gwiazdki na laurkach, takie symbole noszą, młodzieńcy, którzy chcą uchodzić za oryginalnych i kontestujących. Czy jest to tylko "gwiazdka" lub symbol zła? Czy ma jeszcze jakieś znaczenie w naszej kulturze?

Trochę historii: najstarsze pentagramy odkryto na tabliczkach z 3500 r p.n.e., pochodzących z miasta Ur, ośrodka cywilizacji starożytnej Mezopotamii. Używane były jako pieczęć władzy królewskiej oraz symbol czterech kierunków świata.

Żydzi natomiast uważali pentagram za symbol Prawdy i Pięciu Świętych Ksiąg. Nazywany jest także mylnie Pieczęcią Salomona, mimo że jest nią heksagram (czyli sześciokąt).

Starożytnie Grecy rysowali pentagram jako 5 A - stąd grecka nazwa Pentalfa. Poważniej zajmowali się pentagramem Pitagorejczycy, dostrzegając w nim "złote proporcje" i uznając go za symbol doskonałości. Gnostycy uważali pentagram za Płomienną Gwiazdę, symbol magii, podobnie jak sierp księżyca. Dla druidów był to symbol głowy boga, dla Celtów podziemnego boga Morrigana.

Wcześni chrześcijanie rzadko używali pentagramu. Widzieli w nim symbol pięciu ran Chrystusa. Aż do czasów Inkwizycji był uważany za symbol prawdy i religijnego mistycyzmu.

Legendarny Sir Gawain na swojej tarczy nosił pentagram, oznaczający 5 cnót rycerskich: wielkoduszność, odwagę, czystość, rycerstwo i pobożność.

W średniowieczu pentagram był symbolem prawdy. Noszono go na szyi jako osobisty amulet w celu ochrony przed demonami. Ponadto umieszczano go nad oknami i drzwiami w tym samym celu. Z jednym wierzchołkiem ku górze oznaczał lato, z dwoma ("odwrócony") - zimę.

W czasach szalejącej Inkwizycji, gdzie wszędzie widziano czarownice i diabły, pentagram został uznany za symboliczne wyobrażenie Głowy Diabła Bafometa. Jak wiadomo, zamki i świątynie Zakonu Templariuszy budowane były na planie pentagramu, podobnie jak późniejsza budowle wolnomularzy. Templariusze przez wiele lat oskarżani byli o herezję, o czczenie głowy diabła. Chwyt Inkwizycji z przypisaniem pentagramowi złowieszczego znaczenia był bardzo sprytny. Pozwolił w 1303 roku na rozprawienie się z Zakonem i zagarniecie przez Ludwika XI znacznych skarbów Templariuszy. Warto jeszcze wiedzieć, że siedziba główna zakonu mieściła się w Renner du Chatres we Francnji, w samym centrum potężnego pentagramu, utworzonego przez wzgórza, jakie otaczają to piękne miasteczko w odległości kilku kilometrów. Zresztą w tej okolicy można dopatrzyć się wielu figur geometrycznych naturalnego pochodzenia, których centrum była siedziba Zakonu.

Na fali histerii inkwizycyjnej również inni rogaci, pogańscy bogowie (jak np. Pan) zostali uznani za diabłów i ludowy symbol ochronny stał się symbolem diabła, Stopą Wiedźmy.

Wraz z rozwojem Renesansu i Masonerii, pentagram zaczął zyskiwać na znaczeniu jako symbol mistycyzmu i doskonałości geometrii. Zgodnie z renesansową teorią mówiącą, że mikrokosmos człowieka jest analogiczny z mikrokosmosem wszechświata, pentagram stał się symbolem człowieka. Ludzka sylwetka została wpisana w plan pentagramu - głowa i członki jako ramiona figury. Najlepszym przykładem jest słynny rysunek Leonarda da Vinci - sylwetka ludzka wpisana w kwadrat oraz koło, tworząc... pentagram. Jednocześnie pentagram był symbolem doskonałości wszechświata (tzw. Gwiazda Mikrokosmosu). Tak było to przedstawione w Calendarium Naturale Magicum Perpetum Tycho Bracha z 1582 r. W innej wersji, przy każdym ramieniu pentagramu znajduje się planeta, a w centrum, na wysokości genitaliów - księżyc.

Podział na pentagramy "dobre" i "złe" wprowadził w XIX wieku wyklęty przez kościół katolicki ksiądz Alfons Louis Constant. Z jego podziału zaczerpnął Anton LaVay, używając "złego" pentagramu jako symbolu dla swej sekty satanistów.

Jeden symbol - tyle znaczeń! Co ciekawe, nigdy nie był to symbol obojętny, zawsze w historii ludzkości wywoływał emocje - jako symbol dobra, prawdy lub ewidentnego zła. Pięciokątność pentagramu budziła zrozumiałe skojarzenia z ludzkim ciałem i stąd zapewne ta nieobojętność. Mamy 5 palców u rąk i nóg, zazwyczaj 5 zmysłów, 5 etapów życia (narodziny, dorastanie, rozmnażanie, rodzicielstwo i śmierć). Pięć jest liczbą Marsa. Chrystus miał 5 ran. Islam ma 5 filarów i modlitwa jest nakazana 5 razy dziennie. Jest 5 cnót rycerskich, wyżej wymienionych. Liczba 5 jest liczbą pierwszą. Pentagram rysuje się jedną kreską bez przerywania - tak jak koło. W pentagram wpisane są greckie złote proporcje oraz ciąg Fibonacciego, jeżeli rozpatrujemy stosunki trójkątów i pięciokąta wewnątrz.

Jego pięć ramion oznacza także cztery żywioły i ducha górującego nad nimi - czyli zwycięstwo ducha nad materią. Jeżeli pentagram jest "odwrócony" - wtedy materia góruje nad duchem, a nie jest to dobry objaw.

Pentagram otwarty, czyli bez otaczającego go okręgu oznacza konflikt wewnętrzny, powodujący rozpad osobowości, ale także aktywność i uwagę, wynikające zapewne z tego konfliktu. Ponadto przeznaczony jest dla typowych "twardzieli", gdyż ostre końce symbolu mogą czasem wbijać się w skórę.

Pentagram zamknięty, czyli otoczony kołem oznacza ochronę. Koło symbolizuje wieczność i nieskończoność, cykle życia i natury. Jest formą pasywną, kręgiem magicznym. Pentagram odwrócony oznacza ciemną, pożądliwą stronę natury ludzkiej. Środek pentagramu oznacza wolę, która od wewnątrz kontroluje materię, ducha i magiczne kanały energii.

Pentagram to zatem wcale nie niewinny symbol, kawałek zawieszonego na szyi metalu. Ma przebogatą historię i jest nierozerwalnie związany z ludzkością. Przypisywano mu tyle znaczeń, ile uważano za stosowne. Jak jest naprawdę? Co naprawdę pokazuje i co naprawdę symbolizuje? Tego się zapewne nigdy nie dowiemy.