WIARA, ROZUM_I WOJNA Z DŻIHADYZMEM_George Weigel.pdf

WIARA, ROZUM

I WOJNA Z DŻIHADYZMEM

Autor George Weigel

Wydawnictwo FRONDA

SPIS TREŚCI

PODZIĘKOWANIA 9

WPROWADZENIE ŚMIERTELNIE POWAŻNA SPRAWA 13

CZĘŚĆ PIERWSZA ZROZUMIEĆ WROGA 25

WYKŁAD PIERWSZY - ZASADNICZE PYTANIA TRAPIĄCE LUDZKOŚĆ, RÓWNIEŻ TE

DOTYCZĄCE SPRAW PUBLICZNYCH, MAJĄ OSTATECZNIE CHARAKTER RELIGIJNY 25

WYKŁAD DRUGI - OKREŚLANIE CHRZEŚCIJAŃSTWA, JUDAIZMU I ISLAMU MIANEM „RELIGII

ABRAHAMOWYCH", „RELIGII KSIĘGI" LUB RELIGII „MONOTEISTYCZNYCH" ZACIEMNIA RACZEJ

OBRAZ, NIŻ COKOLWIEK WYJAŚNIA. OWE OKLEPANE SLOGANY POWINNY ODEJŚĆ JUŻ W STAN

SPOCZYNKU 29

WYKŁAD TRZECI - DŻIHADYZM - WRÓG, KTÓRY WYPOWIEDZIAŁ NAM WOJNĘ NA WSZYSTKICH

FRONTACH 47

WYKŁAD CZWARTY - POZNANIE ZASADNICZYCH PUNKTÓW SKOMPLIKOWANEJ GENEZY

DŻIHADYZMU JEST NIEZBĘDNE DLA ZROZUMIENIA ISTOTY ZAGROŻENIA, JAKIE TA IDEOLOGIA

STANOWI DLA ZACHODU 49

WYKŁAD PIĄTY - DŻIHADYŚCI ODCZYTUJĄ HISTORIĘ I BIEŻĄCĄ POLITYKĘ PRZEZ PRYZMAT

SWOICH CHARAKTERYSTYCZNYCH PRZEKONAŃ RELIGIJNYCH, NIE ZACHODNICH ZAŁOŻEŃ O

POSTĘPOWEJ DYNAMICE HISTORII 63

WYKŁAD SZÓSTY - ZAUWAŻANIE HISTORYCZNEGO ZWIĄZKU MIĘDZY PODBOJAMI A

EKSPANSJĄ ISLAMU CZY TEŻ MIĘDZY WSPÓŁCZESNYM DŻIHADYZMEM A TERRORYZMEM NIE

JEST PRZEJAWEM ISLAMOFOBII. PRAWDA JEST PODSTAWOWYM WYMOGIEM AUTENTYCZNEGO

DIALOGU MIĘDZY RELIGIAMI, KTÓRY MOŻNA PROWADZIĆ JEDYNIE NA ZASADZIE

POSZANOWANIA ROZUMU 71

WYKŁAD SIÓDMY - WOJNA Z DŻIHADYZMEM TO ROZGRYWKA O PRZYSZŁOŚĆ WIELU POKOLEŃ

CZĘŚĆ DRUGA REFLEKSJA NAD REALIZMEM 89

WYKŁAD ÓSMY - AUTENTYCZNIE REALISTYCZNA POLITYKA ZAGRANICZNA TRAKTUJE

SZALEŃSTWO SERIO. NIE PRZESTAJE JEDNAK MYŚLEĆ O EWENTUALNOŚCIACH KORZYSTNYCH

ZMIAN W ŚWIATOWEJ POLITYCE 89

WYKŁAD DZIEWIĄTY - CELEM POLITYCZNYM DO OSIĄGNIĘCIA NA BLISKIM WSCHODZIE I W

ŚWIECIE ISLAMSKIM W WYNIKU WOJNY Z DŻIHADYZMEM JEST UTWORZENIE

ODPOWIEDZIALNYCH STRUKTUR WŁADZY, KTÓRE W ZALEŻNOŚCI OD OKOLICZNOŚCI

HISTORYCZNYCH I KULTUROWYCH MOGĄ PRZYJMOWAĆ RÓŻNE FORMY 93

WYKŁAD DZIESIĄTY - W WALCE Z GLOBALNYM DŻIHADYZMEM STRATEGIE ZASTRASZANIA

BĘDĄ PRAWDOPODOBNIE NIESKUTECZNE, PONIEWAŻ ZASTRASZENIE KOGOŚ, KTO PRAGNIE

MĘCZEŃSTWA, JEST NIEMAL NIEMOŻLIWE 109

CZĘŚĆ TRZECIA ZASŁUGUJEMY NA ZWYCIĘSTWO 123

WYKŁAD JEDENASTY - WIARA W SIŁĘ WŁASNEJ KULTURY JEST NIEZBĘDNA DO ZWYCIĘSTWA

W DŁUGOTRWAŁYM KONFLIKCIE Z DŻIHADYZMEM 123

WYKŁAD DWUNASTY - NALEŻY SPRZECIWIĆ SIĘ REALIZOWANEJ PRZEZ ISLAMISTÓW

TAKTYCE SALAMI, PONIEWAŻ DROBNE USTĘPSTWA W IMIĘ FAŁSZYWIE POJĘTEJ TOLERANCJI

NIEUCHRONNIE PROWADZĄ DO KOLEJNYCH USTĘPSTW I DO DALSZEJ EROZJI WOLNOŚCI I

BEZPIECZEŃSTWA 133

WYKŁAD TRZYNASTY - NIE MOŻEMY ZASŁUGIWAĆ I NIE BĘDZIEMY ZASŁUGIWAĆ NA

ZWYCIĘSTWO (NIE MÓWIĄC JUŻ O OSIĄGNIĘCIU GO), JEŻELI BĘDZIEMY NADAL FINANSOWAĆ

TYCH, KTÓRZY NAS ATAKUJĄ. DLATEGO KLUCZOWYM ELEMENTEM NASZYCH WYSIŁKÓW MUSI

BYĆ PROGRAM WSTRZYMANIA FINANSOWANIA DŻIHADYZMU PRZEZ ROZWÓJ ALTERNATYW

DLA ŚRODKÓW TRANSPORTU KORZYSTAJĄCYCH Z PALIW ROPOPOCHODNYCH 145

WYKŁAD CZTERNASTY - ZWYCIĘSTWO W WOJNIE ZE ŚWIATOWYM DŻIHADYZMEM

WYMAGA SFORMOWANIA NA NIWIE POLITYKI WEWNĘTRZNEJNOWEJ KOALICJI POLITYCZNEJ,

KTÓRA BĘDZIE W STANIE SPRZECIWIĆ SIĘ ZAMĘTOWI STWARZANEMU PRZEZ SKRAJNĄ

PRAWICĘ I SKRAJNĄ LEWICĘ 153

WYKŁAD PIĘTNAST Y - STANY ZJEDNOCZONE NIE UCIEKNĄ PRZED MOCARSTWOWOŚCIĄ

165

PODZIĘKOWANIA

Argumentację przedstawioną w tej książce zarysowałem po raz pierwszy w czasie VI

Sympozjum im. Williama E. Simona w Ethics and Public Policy Center w Waszyngtonie w

styczniu 2007 roku. Dziękuję zarządowi i pracownikom Fundacji Williama E. Simona za

ich wsparcie dla tej dorocznej imprezy. Szczególne wyrazy wdzięczności za ich

wieloletnie wsparcie i pomoc kieruję pod adresem Williama E. Simona Jr., J. Petera

Simona, Jamesa Pieresona i Sheili Johnston.

Niektóre fragmenty tego wywodu ukazały się w „First Things" i „Commentary".

Dziękuję w tym miejscu Księdzu Richardowi Johnowi Neuhausowi i Nealowi Kozodoyowi

za udostępnienie łamów swoich znakomitych czasopism dla moich tekstów.

W pracy nad tą książką pomagało mi wielu przyjaciół i kolegów, udzielając mi

krytycznych komentarzy, sugestii, a także dzieląc się potrzebnymi materiałami

źródłowymi. Wśród nich muszę wymienić: Elliotta Abramsa, o. Josepha Alobaidi'iego OP,

Roberta Andrewsa, Paula Beliena, Rémi Brague'a,

Yigala Carmona, Michaela A. Caseya, Michaela Cromartiego, o. Josepha Augustine'a

DiNoię OP, Williama Doino Jr., Williama Donohue, Jeana Duchesne'a, Philipa Eatona,

Thomasa F. Farra, Hillela Fradkina, Edwarda R. Granta Jr., Mary Habeck, Daniela

Henningera, Jamesa Turnera Johnsona, Laurę Johnston, Max a Kampelmana, Leona

Kassa, Jamesa Laceya, Ernesta W. Lefevera, Christophera Levenicka, Stephena

Lewarne'a, Jona Meachama, Gilberta Meilaendera, Menahema Milsona, Johna Muellera,

Michaela Novaka, o. Edwarda T. Oakesa SJ, Roberta C. Odle'a Jr., Charlesa Paterninę,

Roberta Satloffa, Stephena Schwartza, księdza Williama Stetsona, Johna Vinocura, Petera

H. Wehnera, Josepha R. Wooda i R. Jamesa Woolseya. Co oczywiste, choć tak czy inaczej o

tym wspomnę, za tezy przedstawione w tej książce odpowiadam wyłącznie ja sam.

M. Edward Whelan III wykonuje jako prezes Ethics and Public Policy Center

znakomitą pracę. Dziękuję mu za jego wysiłki na rzecz poszerzenia obszaru

zainteresowań i wpływów tej placówki oraz za jego cenne rady i osobiste wsparcie.

Prace badawcze wzorcowo przeprowadził Stephen White, który również zapewnił

płynną pracę mojego biura. Jak zawsze jestem również bardzo wdzięczny darczyńcom,

dzięki którym Program Studiów Katolickich EPPC może działać.

Dziękuję również mojemu agentowi, Loretcie Barrett oraz Billowi Barry emu z

wydawnictwa Doubleday, którzy natychmiast zrozumieli ideę mojej pracy.

Niezwykle interesujące spostrzeżenia do wykładu wnieśli Joan Weigel, Gwyneth

Susil, Monica Weigel i Stephen Weigel. Bardzo im dziękuję za ich zainteresowanie,

miłość i wsparcie.

Młodego australijskiego księdza George'a Pella spotkałem po raz pierwszy w 1967

roku, gdy przybył do mojej rodzinnej parafii w Baltimore przed wyjazdem na studia w

Oksfordzie. W ciągu ponad czterdziestu lat współpracy nasza przyjaźń znacznie się

pogłębiła. Szczegółowo omawialiśmy problemy świata epoki po 11 września w czasie

mojego pobytu w Rzymie w październiku 2001 roku. Ta wymiana zdań nigdy nie została

przerwana. Z ogromną przyjemnością dedykuję tę książkę staremu, drogiemu

przyjacielowi, kardynałowi arcybiskupowi Sydney.

WPROWADZENIE ŚMIERTELNIE POWAŻNA SPRAWA

W październiku 1996 roku jedna z większych amerykańskich korporacji zaprosiła mnie,

abym wygłosił krótki wykład na temat „przyszłości świata" obiecującym, młodym

pracownikom kierownictwa.

Miałem wskazać zagadnienia i problemy, które jeszcze nie były przedmiotem

zainteresowania wysokonakładowych mediów, ale które miałyby trafić na pierwsze

strony gazet w najbliższym dziesięcioleciu. Mocno zaakcentowałem trzy stwierdzenia:

— na historię nie można patrzeć wyłącznie przez pryzmat polityki, ekonomii czy

techniki,

— idee mają poważne konsekwencje, jeśli chodzi o dynamikę historii,

— żywotność i morale, jak też wiara we własną przyszłość i własne możliwości, są

kluczowe dla sukcesu cywilizacyjnego i pozycji kraju w świecie na przestrzeni długiego

okresu czasu.

Wśród przykładów głównych czynników kształtujących świat w XXI wieku

wskazałem na odradzający się islam.

W 1997 roku nie otrzymałem już podobnego zaproszenia.

Niespełna pięć lat po moim spotkaniu z tymi młodymi biznesmenami w pewnej

górskiej grocie w Afganistanie siedział sobie człowiek bez obywatelstwa, o którym w

1996 roku nikt z owych wspaniale zapowiadających się menedżerów nawet nie słyszał.

Bezpaństwowcowi towarzyszyło kilku jego uczniów. Mieli ze sobą telewizor podłączony

do anteny satelitarnej, przy czym telewizor i antena były produktami społeczeństw,

którymi oni sami głęboko pogardzali. Telewizor nie działał najlepiej, zatem któryś z nich

włączył radio i nastawił audycję BBC w języku arabskim. Stacja poinformowała, że w

World Trade Center w Nowym Jorku uderzył samolot. Człowiek przy radiu, podniecony,

powtórzył wiadomość pozostałym, ku ich niekłamanej radości. Ale szef odpowiedział

tylko: „poczekajcie chwilę". Za moment pojawiła się informacja o ataku na drugą wieżę.

Wódz rozpłakał się i pomodlił. A potem - Osama bin Laden zaskoczył towarzyszy

podnosząc trzy palce. Gdy usłyszeli o Pentagonie, bin Laden podniósł czwarty palec,

zaskakując coraz bardziej swoich wyznawców. Okazało się jednak, że tym razem mieli

się zawieść. Dzięki bohaterskiej postawie pasażerów lotu 93 linii United Airlines, którzy

zachowali się jak wolni ludzie, a nie jak bezbronne ofiary, czwarty cel Al-Kaidy tego dnia,

Kapitol, został oszczędzony. Jednak w ciągu dwóch godzin krajobraz życia publicznego

XXI wieku został gwałtownie i radykalnie zmieniony 1 .

Patrząc na wydarzenia z 11 września 2001 roku przez pryzmat szeroko rozumianej

historii można w nich dostrzec przejaw,

śmiertelny w skutkach, następującego zjawiska: otóż wbrew teorii sekularyzacji i

przekonaniom szeroko rozpowszechnionym wśród światowych elit (włączając w to

polityków), w XXI wieku gwałtownie postępującemu unowocześnieniu towarzyszył bę-

dzie wybuch religijności. Można wręcz postawić tezę, że niezwykłe odrodzenie religii w

skali globalnej jest właśnie nieprzewidzianym owocem nowoczesności. Wbrew

niegdysiejszym oczekiwaniom obserwujemy tak dobroczynne w wymiarze społecznym i

politycznym zjawiska jak gwałtowny rozwój ruchów zielonoświątkowych (najszybciej

rozwijający się ruch religijny w całej historii ludzkości) czy mormonizmu (najważniejsza

nowa religia, jaka pojawiła się w ciągu ostatnich czternastu stuleci). A jednak, co

oczywiste, wydarzenia z 11 września są czymś więcej. Gorliwość religijna ujawniła się w

sposób stanowiący konkretne, śmiertelne zagrożenie dla cywilizacji Zachodu i dla

Stanów Zjednoczonych jako wiodącej społeczności tejże cywilizacji. Wojnę

wypowiedział nam wróg, którego istnienia większość z nas się nie domyślała, którego

motywacje są absolutnie obce dla wrażliwości ludzi Zachodu XXI wieku.

Nie powinno więc dziwić, że zrozumienie tego nowego, zasadniczego dla spraw

międzynarodowych faktu, zajęło nieco czasu. Zanim zaatakowano Nowy Jork i

Waszyngton, trudno było pojąć istotę zagadnienia. Jak pisze Lawrence Wright w Wieży

we mgle (The Looming Tower), nawet najbystrzejszy agent wywiadu, pracując przed

zamachami na WTC i Pentagon nad skrawkami informacji na temat Al-Kaidy i jej

sprzymierzeńców, znajdowałby się w sytuacji średniowiecznego uczonego oglądającego

„laboratoryjną próbkę nieznanego wcześniej wirusa" 2 . Jesienią 2001 roku często

porównywano 11 września do innej haniebnej daty: 7 grudnia 1941 roku, kiedy to

Japończycy zaatakowali Pearl Harbor. Analogia jest jednak chybiona: U.S. Navy od

dziesięcioleci ćwiczyła na manewrach walkę z Japończykami. Od czasu do czasu gra

wojenna „Niebiescy kontra Pomarańczowi" zaczynała się niespodziewanym atakiem

„Pomarańczowych" na amerykańską Flotę Pacyfiku w jej mateczniku na Hawajach. Co

więcej, Pearl Harbor oznaczało początek typowego konfliktu wielkich mocarstw i mimo

ogromnej dysproporcji środków, wojna między Stanami Zjednoczonymi a Japonią w tym

sensie była „symetryczna". Natomiast zamachy z 11 września przeciwnie, były

najkrwawszym, póki co, przejawem „wojny asymetrycznej" wypowiedzianej nam przez

wroga, którym nie jest żadne państwo i z powodów, które wykraczają poza obszar

polityki czy racji stanu. Z tych przyczyn również trudno nam pojąć nowe okoliczności, w

jakich się znaleźliśmy.

Są i inne powody amerykańskich trudności we właściwej identyfikacji i zrozumieniu

wroga podczas tej wojny nowego typu. Terroryzm ma bogaty rodowód. Walter Laqueur,

jeden z jego najlepszych znawców, wskazywał, że zasadniczy cel zabójstw na

przedstawicielach europejskiej arystokracji popełnianych przez anarchistów w XIX

wieku, czy porwań samolotów dokonywanych w XX wieku przez grupę Baader-

Meinhof lub członków Czarnego Września, był propagandowy. Terroryści ci usiłowali

wzbudzić powszechne poparcie dla konkretnego celu politycznego, na przykład

wprowadzenia demokracji w carskiej Rosji czy stworzenia niezależnego państwa

palestyńskiego. Akt terroru dokonany w Ameryce 11 września 2001 roku różnił się od

poprzednich nie wielkością skutków, ale tym, że był zupełnie innego gatunku.

Podstawowym jego celem było bowiem dokonanie jak największych zniszczeń, tak

materialnych, jak i psychicznych.

Z punktu widzenia określonych politycznych roszczeń nowa forma terroryzmu z

zasady nie czyni różnicy między „winnymi" i „niewinnymi". Stwierdzenie, że „nikt nie

jest niewinny", że wróg jest „winny" choćby dlatego, że oddycha, jest tu nowością samą w

sobie. Jest również efektem przemyślanej, strategicznej decyzji, mającej u swej podstawy

całkowitą dehumanizację „innego" a dążącej do zaprowadzenia niekończącego się

chaosu 3 .

Nowa wojna, którą nam narzucono tego wrześniowego poranka, była trudna do

pojęcia również dlatego, że nie było żadnej kwatery głównej wroga, żadnego ośrodka, z

którego wyprowadzono bolesny cios i który moglibyśmy w odwecie zawojować, aby

usunąć zagrożenie. Nie było Pałacu Cesarskiego, jak w Tokio w czasie II wojny

światowej, nie było Kancelarii Rzeszy istniejącej wówczas w Berlinie, nie było żadnego

określonego geograficznie punktu, który mógłby się stać symbolicznym celem naszej

akcji zbrojnej. Nie przypominało to nawet dawnego

Kominternu, agencji działalności wywrotowej, koordynującej z Moskwy w czasach

zimnej wojny działania autonomicznych podmiotów rozsianych po całym świecie.

Naszym wrogiem okazali się nie tradycyjni „gracze" w wielkiej grze międzynarodowej

polityki, ale niezależne od siebie ugrupowania, nie związane ze sobą żadnymi układami

politycznymi, ale połączone wspólną ideologią, i to, ku zdumieniu wielu, ideologią

religijną (jeśli chodzi o jej pochodzenie, charakter i siłę). Ta siatka organizacji połączona

przednowoczesną ideologią wydawała się wtedy, i wydaje się dziś, całkiem zręcznie

posługiwać nowoczesnymi narzędziami w prowadzeniu asymetrycznej wojny. Wojny, w

której, jak wskazuje historyk Victor Davis Hanson, względnie niewyszukane rodzaje

broni, takie jak ręczne granatniki przeciwpancerne, „pozwalają niepiśmiennym

nastolatkom likwidować amerykańskich oficerów wyszkolonych w akademii West Point

kosztem 250 tysięcy dolarów i siedzących w transporterach opancerzonych za kolejne

100 tysięcy" 4 . Wydaje się oczywiste, że organizacje te nie zawahają się przed eskalacją

przemocy na nieporównywalną skalę przy użyciu broni masowego rażenia, o ile tylko ją

zdobędą 5 .

Walter Laqueur pisze, że pewien „psychologiczny opór przed przyjęciem

niewygodnych faktów do wiadomości" jest jedną z zasadniczych cech człowieka. Ten

powszechny mechanizm obronny zadziałał z pewnością w Ameryce po zamachach na

WTC. Istnieje zboczenie „wyklętego ludu ziemi". To ono wykrzywia rzeczywistość i

sprawia, że to, co nas zaatakowało

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: