latopis halicki.pdf

LATOPIS HALICKO – WOŁYŃSKI

Edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl

Mail to: wespazjan69@poczta.onet.pl

MMII ®

Latopis ten rejestruje wydarzenia z lat 1201—1292. Przypuszcza się, iż część

halicką (po rok 1258) pisał anonimowy autor świecki, późniejszą zaś część

wołyńską sporządził ktoś spośród osób duchownych. Obaj autorzy (może ich

zresztą było więcej) byli dobrze zorientowani w wewnętrznej sytuacji Polski

dzielnicowej i odnosili się do Polaków przyjaźnie. Jak już zaznaczono we

Wstępie, latopis ten zachował się w kodeksie Hipackim, pochodzącym z

początku XV w. Przekładu wybranych fragmentów dokonano z: Polnoje

sobranije russkich letopisiej, t. II. Ipatiewskaja letopiś, wyd. II, S.Pietierburg

1908. Podawane w nawiasach na końcu każdego fragmentu strony odnoszą

się do tego wydania

1. O Romanie Halickim

i książętach połowieckich

Otroku i Syrczanie

Roku 6709 [1201; ...] Poniósł śmierć wielki kniaź Roman, godzien

wiecznej pamięci samodzierżca wszystkiej Rusi, zwycięzca

wszystkich pogańskich narodów, mądrością kroczący wedle

przykazań Bożych. Rzucał się on na pohańców jako lew, gniewny

zaś był jako ryś, i wytracał [wrogów] jako krokodyl, i przemierzał

ziemię ich jako orzeł, chrobry zaś był jako tur. Naśladował

bowiem dziada swojego Monomacha, który wygubił pohanych

Izmaelitów, to jest Połowców, wyganiając Otroka do Abchazji za

Żelazną Bramę [Derbent]. Syrczana zaś zmusił do ukrywania się

nad Donem i żywienia się rybami. Wówczas Włodzimierz

Monomach pił złotym hełmem z Donu i zajął ziemię ich wszystką, i

wygnał przeklętych Agaran.

Po śmierci zaś Włodzimierza został u Syrczana jeden gęślarz

Oria. I posłał go do Abchazji, mówiąc [do Otroka]: „Włodzimierz

umarł, przeto wracaj, bracie, pójdź w ziemię swoją; [i rzekł do

Orii] przekaż więc jemu moje słowa, i zaśpiewaj mu pieśni po-

łowieckie; jeżeli zaś nie zechce [wracać], daj mu powąchać ziela,

nazywanego jewszan [jemszan]". Ów zaś [Otrok] nie chciał wracać,

ani posłuchać [pieśni], więc dał mu [Oria] ziele; ów zaś powąchał i

zapłakawszy, rzekł: „Lepiej jest na swojej ziemi kośćmi lec, niźli

na cudzej sławnym być". I przyszedł w swoją ziemię. Od niego zaś

urodził się Koncak [Konczak], który wyczerpał Sułę, pieszo

chodząc, kocioł nosząc na plecach.

Kniaź Roman tedy, naśladując to [wyczyny Monomacha], starał

się wygubić innoplemieńców. Lecz [po jego śmierci] wielki bunt

powstał w ziemi ruskiej. Zostało zaś po nim dwóch synów, jeden 4

lata, a drugi dwa lata 1 (s. 715—717).

2. Opieka Leszka Białego nad

synami Romana Halickiego

Roku 6710 [1202; ...] Nazajutrz zaś, gdy dowiedziała się kniahini

[Anna, wdowa po Romanie, że bojarzy haliccy dybią na nią i na

jej synów], uczyniła radę z Mirosławem i z piastunem, i z

nadejściem nocy zbiegła do Lachów. Daniela [syna Anny] piastun

posadził na konia przed sobą i opuścił gród [Włodzimierz], Wa

sylka zaś [drugiego syna] pop Jerzy wziął razem z niańką i

wymknęli się przez dziurę w murze grodzkim, nie wiedząc dokąd

uciekać, był bowiem Roman zabity na ziemi Lachów, a Leszko

[Biały] nie zawarł pokoju [z Rusinami po bitwie pod Zawi-

chostem]. Jednak, postępując po bożemu, Leszko nie wypomniał

wrogości 2 , lecz z wielką czcią przyjął jątrew [bratową, cioteczną]

swoją i dziecięta, użalił się i rzekł: „To diabeł posiał wrogość

między nami", bowiem Władysław [Laskonogi] napotwarzył

między nimi, z zazdrości do przyjaźni jego [Leszka z Romanem].

Roku 6711 [1203]. Daniela [Romanowicza] posłał Leszko w Węgry

i z nim posłał posła swojego, Wacława Łysego, mówiąc [przez

niego] królowi: „Jam nie wypomniał zwady z Romanem, bowiem i

twoim przyjacielem on był. Obiecywaliśmy obaj, że będziemy

łaskawi dla potomków jego, i oto zostali oni wygnani. Pójdźmy i

zwróćmy im ojcowiznę". Król zaś przyjął te słowa, użalił się nad

tym, co się stało i zostawił Daniela u siebie, a Leszko zaopiekował

się kniahinią i Wasylkiem (s. 718— —719).

Roku 6718 [1210; ...] Władysław [namiestnik węgierski] wjechał

do Halicza i osiadł na tronie książęcym, Daniel [Roma-nowicz] zaś

odszedł wraz z matką swoją w Lachy, uzyskawszy zgodę króla

[węgierskiego]. Leszko zaś przyjął Daniela z wielką czcią i

stamtąd [z Krakowa] udał się [Daniel] do Kamieńca wraz z matką

swoją, gdzie brat jego Wasylko i wszyscy bojarzy przyjęli go z

wielką radością (s. 729).

3. Daniel pomaga Konradowi Mazowieckiemu

w walce z Laskonogim

Roku 6737 [1229]. Zabity został Leszko, wielki kniaź lacki, w czasie

zjazdu, przez Świętopełka [księcia pomorskiego] i Władysława

Odonica, z porady niewiernych bojarów [polskich]. Po śmierci brata

swojego, Konrad darzył Daniela i Wasylka wielką przyjaźnią, i

poprosił ich, aby przyszli mu z pomocą. I poszli oni mu na pomoc

— na Władysława Starego [Laskonogiego]. Wychodząc na wojnę,

zostawili w Brześciu Włodzimierza Pińskiego oraz Węgrzynów i

Brześcian, by strzegli ziemi od Jaćwingów. W tym zaś czasie

wojowała Litwa Lachów, sądząc, że są [Litwini] w pokoju [z

Rusinami]. I podeszli ku Brześciu. Włodzimierz zaś rzekł:

„Chociaż jesteście w pokoju, lecz dla mnie nie jesteście w pokoju".

I wyszedł na nich, i Brześcianie wszyscy, i pobili ich wszystkich.

Daniel zaś i Wasylko przyszli ku Konradowi i umówiwszy się z

nim, poszli ku Kaliszowi. I przyszli ku Wiatrowi wieczorem.

Nazajutrz zaś o świcie przeszli rzekę Prosnę i poszli ku grodowi.

Tejże nocy był deszcz wielki. Widząc zaś, że nie było sprzeciwu,

puściły się [wojska] pustoszyć i brać jeńców. Ruś dognała aż do

Milicza i Starogrodu, i kilka siół podwrocławskich zajęła i wzięła

jeńców wielu. I wróciwszy do obozu umawiano się, by pójść ku

grodowi [Kaliszowi] na bój, lecz Lachom nie chciało się bić.

Nazajutrz zaś Daniel i Wasylko zebrali wojów swoich i poszli ku

grodowi. Konradowi podobały się bitwy Rusinów i ponaglał

Lachów swoich, ci jednak nie chcieli. Przystąpili więc obaj ku

bramie kaliskiej, a Mirosława [wojewodę] posłali na tyły grodu

oraz inne pułki [...] I zawarł Konrad z nimi [Kali-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: