Monsarrat Nicholas - Łgarz.pdf - Książki pdf - annamaria6696

MONSARRAT NICHOLAS

ŻEGLARZ

CZĘŚĆ PIERWSZA

Tchórz

1588

Mężczyzna stał przy samej granicy zasięgu wód pływowych, trochę z dala od swych towarzyszy,

nie garnąc się do rozmowy z załogą barkasa*, pragnąc tylko cieszyć się gorącym słońcem lipcowym i

krótką chwilą spokoju wybrzeża Plymouth. Jego barkas, który przywiózł wiceadmirała i dziesiątkę

szlachetnie urodzonych wolontariuszy, stanął w pewnej odległości od schodów wyładunkowych

basenu Sutton, aby uniknąć tłumu zawsze gromadzącego się wokół ich dowódcy, gdziekolwiek tylko

się pokazał, w Plymouth czy w każdym innym miejscu w południowo-zachodniej Anglii. Kiedy więc

on oraz inni wielcy panowie ruszyli do Plymouth w swoich sprawach, załoga wyciągnęła łódź na

brzeg i złożyła wiosła wzdłuż burt.

Teraz wszyscy stali w bezczynnym oczekiwaniu, radzi ze słońca, twardości piasku pod bosymi

stopami i schronienia przed silnym wiatrem, ubijającym wody zatoki plymouckiej na szarobiałą

pianę.

Mężczyzna na uboczu był średniego wzrostu, barczysty, powolny w ruchach. Skórę miał opaloną

na brąz. Marynarskim zwyczajem stał na szeroko rozstawionych nogach. Jak przystało członkowi

załogi wiceadmiralskiego barkasa, był — tak jak i jego towarzysze — porządnie ubrany. Pikowany

kaftan wspaniale zdobiły zielono-białe tudo- rowskie lamówki. Na łodzi powiewał proporzec

wiceadmiralski, ofiarowany niedawno przez Wysokiego Lorda Admirała Anglii.

Młody marynarz stojący na granicy zasięgu wód pływowych, zwący się Mateusz Lawe, wybrany

przez wiceadmirała na sternika jego łodzi i w związku z tym cieszący się zasłużonym autorytetem,

miał prawo trzymać się oddzielnie. Ze swego miejsca kątem oka spoglądał w dół na załogę złożoną z

wyszkolonych przez siebie marynarzy, gotów przyciszyć ich gadaninę, gdyby zaczęli zachowywać się

zbyt ordynarnie lub hałaśliwie.

Za jego plecami rozciągał się basen Sutton, wewnętrzny port Plymouth. Ten basen i pobliski

Cattewater oraz cała zatoka były jednym lasem okrętów, mozaiką suszących się żagli, stromych

dębowych hulków, kołyszących się masztów oraz flag i proporców rozwiewanych przez rześki

południowy wiatr.

Przed nim leżało miasto, gwarne i rojne od ludzi, i zielone zbocza Plymouth Hoe. Mateusza

Lawe'a jednak interesowały rzeczy drobniejsze, a jego spojrzenie ślizgało się głównie po znaczących

się na piasku śladach zasięgu wód pływowych, szczątkach z rozbitych statków, wodorostach,

kawałkach drewna, bladych skorupkach krewetek i krabów, luźnych skrętach lin i wypolerowanych

muszlach małży — błękitnych, krwistoczerwonych i w żółtym kolorze brzasku.

Mateuszowi ta granica pływów kojarzyła się ze spokojem. Była chyba jedynym spokojnym

miejscem w Anglii tego dnia, bo wszędzie indziej, w Plymouth i w południowo-zachodnich rejonach

kraju, faktycznie w całym królestwie, panował zgiełk, demonstrowanie gotowości bojowej,

bufonada, ciężki trud i strach.

Już prawie osiem tygodni stali w porcie, ale ten czas okazał się za krótki na załatwienie

wszystkich niezbędnych spraw, na przygotowanie “Revenge"* i pozostałych okrętów angielskiej floty

do stawienia czoła potędze Hiszpanii i butnym donom*. We wszystko, czego było im trzeba, musieli

zaopatrzyć się w Plymouth; a Plymouth, najświetniejszy port Anglii, ledwie był w stanie pomieścić

tłumnie przybywające dniami i nocami okręty i ich załogi.

Nie było młodego mężczyzny w promieniu dwudziestu mil ani dziadka do niedawna drzemiącego

w cieple kominka, którzy by nie harowali na pokładzie jakiegoś okrętu lub nie wykonywali tego

samego rodzaju pracy na lądzie.

Za dnia barkasy, kutry, bączki i pinasy kręciły się tam i z powrotem, przewożąc ludzi i broń;

fliboty wyładowane żywnością pilnie wypełniały swe zadania, a kutry do przewożenia prochu, z

czerwonymi chorągiewkami ostrzegającymi przed niebezpieczeństwem, ostrożnie kluczyły między

okrętami. Na lądzie cieśle okrętowi, żaglomistrze i zbrojmistrze trudzili się zapamiętale, aby

wykonać wszystko, czego od nich żądali kapitanowie, nawigatorzy i artylerzyści, czy chodziło o

nowe drzewca, lniane liny, spiżowe działo albo starą kolubrynę, czy o amunicję artyleryjską i baryłki

na słodką wodę.

Wieczorem ci wszyscy mężczyźni wałęsali się po nabrzeżu, tłoczyli w podcieniach domów,

napełniali gwarem barbakan i pili w tawernach — “Pod Głową Turka" przy St Andrew's Street,

“Pod Mitrą" i “Pod Głową Papieża" przy Looe Street, gdzie miał swoją kwaterę sam

wiceadmirał. Pili ostro, powodowani brawurą albo strachem, jak zawsze marynarze w przeddzień

bitwy, albo skrywszy się w jakimś kącie bazgrali listy do żon. Czasem zabawiali się z dziewczynami

lekkich obyczajów, jeśli nie zostały wygnane z miasta przez tego zacnego obywatela, wielce

szacownego burmistrza, pana Williama Hawkinsa.

Zawsze jednak następnego ranka wracali do pracy na swoich okrętach albo w swoich kuźniach,

zamieniając Plymouth, od Wyspy Św. Mikołaja do cypla Hoe, w kocioł wojennych przygotowań.

Tak było przez ostatnie dwa miesiące albo i dłużej. A teraz, gdy zrobiono już wszystko, co było

można, i gdy dzięki temu szpic włóczni Anglii stojącej u progu wojny został wyostrzony i

wycelowany, załoga barkasa czekała, tak jak przedtem wyczekiwała na stu brzegach, od Plymouth do

Brazylii, od Nombre de Dios do Cieśniny Magellana, na największego żeglarza świata.

Znali jego zalety jako człowieka, lecz widzieli też w nim jaśniejący symbol sukcesu: Sir Francis

Drakę, niegdyś burmistrz Plymouth, członek parlamentu i wiceadmirał Anglii, jako pierwszy

głównodowodzący wyprawy opłynął glob, żłobiąc swój ślad wokół całej kuli ziemskiej.

Niezapomniany herb tego obsypanego zaszczytami korsarza, najsłynniejszego winowajcy swoich

czasów, podniesionego do godności szlacheckiej wolą królowej po jego powrocie z

niewyobrażalnymi wprost skarbami, opisano w taki oto sposób:

“Czarne tło, pas biegnący faliście przez środek tarczy między dwoma srebrnymi gwiazdami

polarnymi; rumpel z ozdobą w formie kuli ziemskiej, powyżej okręt pod żaglami sterowany za

pomocą złotych lin przez dłoń wysuwającą się z chmur; wszystko w odpowiednich barwach, z tymi

słowami: Auxilio Divino — Z Bożą pomocą..."

Było to nazwisko, które porażało zwykłych prostaczków, inspirowało zaś nawet szlachetnie

urodzonych zawistników. Sir Francis Drakę wytrzymywał wszelkie porównania również wśród

wielkich panów z jego sfery, nie mających sobie równych a będących żeglarzami, wojownikami i nie

bojącymi się ryzyka podróżnikami, jak Raleigh, Frobisher, Humphrey Gilbert, lordowie Essexu i

Leices- teru oraz lord Howard Effingham, Richard Grenville, John Hawkins.

Cóż zatem dziwnego, że gdy potrzebował ochotników na okręty wyruszające przeciwko groźnej

hiszpańskiej Armadzie, mężczyźni i chłopcy z całej zachodniej Anglii zgłaszali się tłumnie pod jego

sztandar? Pośród załogi barkasa znalazł się jeden taki, wiejski chłopak, który przeszedł całe sto mil z

Shepton Mallet w Somerset; chociaż wyrósł w gospodarstwie rolnym, gdzie pracował jak jego

przodkowie, przykładał się do wiosła, jakby całe życie nie robił nic innego.

Mateusz Lawe, sierota-włóczęga ze szkoły dla ubogich w Barns- taple, zwabiony przed dziesięciu

laty tym samym magnesem, także zamienił pług na żagiel. Drakę, sławny dowódca, dla którego wody

Kanału Angielskiego i Morza Irlandzkiego były zbyt ciasnym więzieniem, pociągnął za sobą

marynarzy na sam koniec świata, jak kobieta kochanka czy pasterz swoją trzodę.

Gdy niemal w przeddzień bitwy na rozkaz królowej na stanowisko admirała zamiast Sir Francisa

Drake'a został wyznaczony lord Howard Effingham, niektórzy ośmielili się wyrazić sprzeciw. Wielu

zaklinało się, że nie chodziło tu o zasługi, lecz o pozycję społeczną; że błahy powód, iż na czele

hiszpańskiej Armady stanął książę Mediny Sidonii, miał podobno wystarczyć do uznania za rzecz

konieczną, aby postawić mu naprzeciw człowieka znakomitego rodu — jakby to herby mogły walczyć

ze sobą.

Czemuż, pytano w gorących sporach, kapitan o takich zaletach jak Sir Francis, człowiek, któremu

towarzyszy szczęście, znany jako ten, kogo Hiszpanie boją się śmiertelnie, miałby opuścić swój

proporzec, gdy jego zdolności i dokonania dają mu tytuł do objęcia dowództwa nad całością

wyprawy? Ale Drakę nie życzył sobie żadnych buntowniczych pomruków; z całą kurtuazją wypłynął

na czele swojej eskadry na powitanie nowego lorda admirała, oddając salut na cześć “Ark Royal" i

innych wielkich okrętów Korony. Przy dźwiękach trąbek i bębnów opuścił swą banderę i na jej

miejsce wciągnął proporzec wiceadmiralski. Nie uznawał niesubordynacji, charakterystycznej dla

ludzi niższego stanu.

Później nakazał, aby nikt z jego flotylli, od najwyższego rangą oficera do chłopca okrętowego, nie

próbował wyrażać żalu z tego powodu. W dniu Zielonych Świąt razem z lordem Howardem

przystąpił do komunii świętej i zawsze demonstracyjnie był tego samego zdania co postawiony nad

nim admirał.

Takie zachowanie, leżące w jego naturze i będące odbiciem subordynacji i panowania nad sobą

właściwego starożytnym Rzymianom, musiało bardzo dziwić tych, którzy uważali go za pirata i

żądnego łupów korsarza.

Wśród załogi barkasa zapanowało poruszenie — wszyscy wskazywali coś na morzu. Mateusz

Lawe, zajęty obserwacją muszli dziwacznie wygiętej w kształt perłowego napierśnika, wrócił do

rzeczywistości usłyszawszy wołanie jednego z marynarzy:

— Mateuszu! Zwiadowcza pinasa!

To wołał John Waggoner, ceniony za bystry wzrok; on to podczas rejsu naokoło świata zawsze

pierwszy dostrzegał wypatrywany przez wszystkich ląd, czy to u wybrzeży Brazylii, czy na

niegościnnych szerokościach geograficznych Cieśniny Magellana, czy wreszcie na zdradliwych

wodach Moluków.

Przysłoniwszy oczy przenikliwe jak u orła, patrzył i wskazywał równocześnie; teraz już wszyscy

widzieli to, co zwróciło jego uwagę w kierunku południowym, na samym skraju zatoki plymouckiej

— mały dwumasztowiec pod pełnymi żaglami, wyglądający jak pinasa i płynący z wielką

prędkością.

Mateusz Lawe cofnął się o krok w górę, żeby mieć szerszy widok.

— John, czy to naprawdę ona?

— Tak — odparł John Waggoner tonem wyrażającym dumę z własnej pewności. — Widzę na

fokmaszcie proporzec jego wiel- możności... To “Golden Hind"*, wraca.

“Golden Hind" to była nazwa omen dla nich wszystkich, chociaż nie był to słynny okręt Drake'a,

który opłynął świat, lecz inny, o tej samej nazwie, dowodzony przez Thomasa Fleminga, a wysłany

wiele tygodni temu w kierunku Sleeve u wejścia do Kanału, między Ushant* i wyspy Scilly, dla

wypatrywania nadpływających hiszpańskich donów.

Patrzyli, jak pchana w ich stronę silnym wiatrem pinasa mija ogromne okręty flotylli, pochyla

banderę przed admirałem na “Ark Royal" i oddaje taneczne ukłony najeżonej działami Wyspie Św.

Mikołaja, osobiście ufortyfikowanej przez Drake'a dla obrony przed Hiszpanami, a potem zwija

żagle jeden za drugim w miarę zbliżania się do zamkniętych wód basenu Sutton.

Widać było, że płynie z największym pośpiechem. Gdy podeszła bliżej, zobaczyli, że jej

grotżagiel jest mokry aż po sterreję. A kiedy skręciła podchodząc do cumowania, dojrzeli połysk

mokrego pokładu. Było rzeczą jasną, że przywozi wiadomości nie cierpiące zwłoki.

Kotwica rozcięła z pluskiem wodę spieniając ją pod dziobem. Zwinięto luźno resztę żagli, a

potem, po chwili zamieszania i niesionych wiatrem okrzyków, dwa małe bączki opadły na wodę przy

burcie, gotowe do odpłynięcia.

— Ale z nich niezdary — zauważył pogardliwie najmłodszy z załogi barkasa, wiejski chłopak z

Shepton Mallet.

—.“Revenge" pokazałby im, jak się spuszcza bączek na wodę — dodał John Waggoner. — I nie tylko

to.

\NICHOLAS MONSARRAT

— Pewnie są okropnie zmęczeni — rzekł Mateusz Lawe, tknięty złym przeczuciem. — Albo mają za

mało ludzi z powodu wielu rannych.

Bączki jeden za drugim odeszły od “Golden Hind". Pierwszy z wielkim trudem ruszył z powrotem w

kierunku okrętu flagowego, stojącego w zatoce, a drugi, popychany rześkimi podmuchami wiatru,

płynął w stronę nabrzeża basenu Sutton.

Załoga bączka składała się z czterech wioślarzy i oficera, kogoś z wyższej sfery, siedzącego na rufie

i rozglądającego się na obie strony. Bączek podążał ku schodom basenu Sutton, lecz w ostatniej

chwili zmienił kurs i popłynął w kierunku łodzi z proporcem wiceadmirała, wyciągniętej na piasek i

leżącej o kilka kroków od załogi.

Oficer, przeniesiony na plecach przez bosakowego na suchy ląd, zeskoczył na ziemię i spiesznie

ruszył ku grupce marynarzy. Był to młody mężczyzna wysokiego wzrostu. Szedł z dumną miną mimo

zmęczenia malującego się na jego twarzy.

Mateusz Lawe wystąpił do przodu i uchylił czapki, gotów do pełnienia swej powinności.

— Sir! — przemówił służbistym tonem, jak go nauczono. — Sternik łodzi wiceadmirała!

Oficer spojrzał na wiceadmiralski proporzec, a potem na Mateusza.

— Czy jego wielmożność jest jeszcze na lądzie?

— Tak jest, sir. Powiedział, że idzie na Hoe.

— Jak dawno temu?

— Ze dwie godziny.

— Pójdę go poszukać... — Oficer wrócił do bączka, rzucił rozkazującym tonem: — Czekajcie tu na

mnie! — i zaczął iść bardzo wolno, krokiem zdradzającym krańcowe wyczerpanie.

Mateusz Lawe zebrał się na odwagę: — Czy są jakieś nowiny, sir?

Monsarrat Nicholas - Łgarz.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: