Metodyka resocjalizacji egzamin.doc

1)     ZADANIA WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

v     Wg Czapów

§         wyeliminowanie czynników, które wywołują niedostosowanie

§         naprawienie stanów osobowości

§         utrwalenie uzyskanych rezultatów

§         zainspirowanie jednostki do samowychowania

v     Wg Pytki

§         doprowadzenie do stanu poprawnego przystosowania społecznego jednostki

§         ukształtowanie takich cech zachowania i osobowości, które będą gwarantować jednostce optymalne uspołecznienie i twórcze funkcjonowanie w społeczeństwie

§         proces internalizacji wartości i norm prowadzący do przyswojenia wzorców zbliżonych do ideału bądź normy w sensie psychologiczno-społecznym(czyli subiektywne poczucie dobrego przystosowania, zadowolenia i szczęścia poprzez optymalne sposoby redukcji napięć wewnętrznych i utrzymywanie homeostazy psychicznej + zgodność postępowania(i motywacji) z powszechnie akceptowanymi wzorcami i normami).

2)     ZNACZENIE ZASAD RESOCJALIZACJI W PROCESIE WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

v     wg Lipkowskiego

§         zasada akceptacji – akceptacja wychowanka, oddzielanie człowieka od jego czynu, jednakże nie jest to przyzwolenie na złe czyny!; uznanie jednostki z odchyleniami od normy jako osobę, której przysługuje pełnia praw, szczególnie uwzględniających jej osobę jako człowieka mająca prawo do opieki i pomocy.

§         zasada indywidualizacji – dopasowanie sposobu działania i procedur do konkretnej jednostki; każda jednostka jest indywidualna

§         zasada kształtowania perspektyw – osoby nieprzystosowane społecznie nie partycypują przyszłości. Pozwala to na ukształtowanie kategorii przyczynowo-skutkowych; uświadomienie konieczności posiadania celów, marzeń, które wyznaczają perspektywę celów.

§         zasada pomocy – każda osoba, także niedostosowana społecznie ma prawo do uzyskania pomocy w tym względzie, aby jednostka się zmieniła; należy pomóc jednostce, takiej która bez tej pomocy nie jest wstanie sama sobie poradzić.

§         zasada współpracy ze środowiskiem – współpraca przede wszystkim z rodziną, oddziaływanie na samego wychowanka nie są skuteczne. Ważna maxymalna współpraca instytucji resocjalizującej ze środowiskiem, w którym wychowanek funkcjonuje; nie można jednostki spostrzegać w oderwaniu od otoczenia, należy przystawać to środowisko do jednostki.

§         zasada systematyczności – resocjalizacja nie może być działaniem incydentalnym, tylko wychowanie ciągłe i planowe wpływa na wychowanka; podkreślenie znaczenia planowego, systematycznego działania

3)     DIAGNOZA I PROGNOZA JAKO KONIECZNY ELEMENT POSTĘPOWANIA RESOCJALIZACYJNEGO       wg Pytki

v     Im bardziej pogłębiona jest diagnoza pedagogiczna, tym więcej w niej prognozy, tj. przewidywania przebiegu i wyników dalszego uczenia się.

v     diagnoza wychowawcza umożliwia ocenę osobowości, postawy i zachowania wychowanka. O ile zestaw środków oddziaływań i cele są zwykle te same, o tyle „pedagogiczną zagadkę” stanowi najczęściej osoba wychowanka, i diagnoza ma za zadanie w tym pomóc.

§         model diagnozy behawioralnej

- przedmiotem badań są zachowania świadczące o wadliwym przystosowaniu społecznym jednostki(mierzalne trafnym i rzetelnym narzędziem, wykracza poza obszar jednego odchylenia standardowego), czyli zachowania antyspołeczne

- czynniki stymuluje jako bodźce a zachowania jako reakcje, ponieważ to model S->R.

- skupienie na zachowaniu z pominięciem psychologicznych mechanizmów regulacyjnych oraz społecznych ról.

- koncentracja na tym, co da radę kontrolować; fakty obiektywne oraz ścisły pomiar psychometryczny.

- opiera się na teorii uczenia się, dlatego resocjalizacja jako proces wygaszania bądź zapominania wyuczonych uprzednio nawyków i przyzwyczajeń.(stereotypy behawioralne)

- zasadnicza rola mechanizmów warunkowania klasycznego oraz instrumentalnego w celu manipulacji bodźcami sytuacyjnymi prowadzącymi do wygaszania niepożądanej reakcji

- niewystarczający model z powodu mechanistycznego ujęcia ludzkiej natury.

§         model diagnozy interdyscyplinarnej (Czapów)

- odwrotny do behawioralnego: zaburzone przystosowanie społeczne jednostki jako antagonizm destruktywny mający zewnętrzne objawy(przejawia się w zachowaniach, postawach i rolach życiowych). Mechanizmy psychospołeczne oraz czynniki etiologiczne prowadzące do kształtowania się i utrwalania w reakcjach jednostki wobec norm prawnych, moralnych i obyczajowych.

- występuje u osób, które nie respektują norm, a ich zachowania pozostają w opozycji

- antagonizm destruktywny przejawia się przede wszystkim w sferze postaw i ról społecznych, który jest wzmacniany przez skumulowane oddziaływanie niekorzystnych czynników biopsychicznych i środowiskowych.

- w wyjaśnianie tego antagonizmu angażuje się wiele nauk (psychologia, pedagogika, socjologia dewiacji, kryminologia, psychopatologia, ...), dlatego charakter interdyscyplinarny

- tzw. „diagnoza konstatująca fakty” obejmuje:

* określenie intensywności postaw antyspołecznych oraz sposobu ich wewnętrznej integracji

* identyfikacja stopnia wadliwości funkcjonowania przypisanych jednostce ról społecznych oraz poziomu internalizacji przepisów ról kulturowych, które ona odgrywa w kręgach podkulturowych

*wskazanie hipotetycznych czynników zwiększających  prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu jednostki z normami społecznymi(niekorzystne czynniki rozwojowe typu biopsychicznego i socjokulturowego)

* ocenę stanu rzeczy z punktu widzenia zagrożenia społecznego stwarzanego przez jednostkę i jej środowisko społeczne, w wyniku której formułuje się konkluzję dotyczącą postępowania interwencyjnego lub wstrzymania się od niego

- do tego diagnosta winien sformułować diagnozę projektującą, tj. wybór i zaprojektowanie adekwatnych do rozpoznania diagnostycznego metod i technik  oddziaływania wychowawczego w czasie resocjalizacji. Jest ona weryfikowana w procesie resocjalizacji

- koniec końców przewartościowanie uznawanych przez jednostkę norm, zmiana układu ról – modyfikacja ostaw antyspołecznych ogólnie.

v     w następstwie diagnozy pedagogicznej wychowawca wybiera odpowiedni wariant postępowania, który uwzględnia specyfikę psychospołeczną jednostki.

4)     STRATEGIE W WYCHOWANIU RESOCJALIZUJĄCYM (etiotropowa, ergotropowa i semitropowa)

v     Strategia etiotropowa

§         ogólnie wszystkie działania, które mają wyeliminować negatywne czynniki oddziaływujące na wychowanka

§         usuwania różnorodnych czynników uczenia się postaw niepożądanych, aspołecznych. Odizolowania osób (grup), zmiany warunków, organizowania odpowiednich elementów otoczenia. Wprowadzania w życie dziecka osób znaczących, które go będą inspirowały.

v     Strategia ergotropowa

§         przekształcania postaw aspołecznych oraz ich wzajemnych powiązań. Odwoływania się do zainteresowań wychowanka, umiejętności, zdolności, aby wywołać u niego odpowiednią motywację, powodującą pozytywne ustosunkowanie się do obowiązujących norm społecznych

§         polega na zmianie dominacji i integracji w układzie postaw

- zmiana dominacji - dot. kształtowania odpowiednich motywów, ustosunkowań, nastawień pozytywnych i emocjonalnych i społecznych

*kształtowanie funkcji postawy dominującej

              *kształtowanie składników postawy dominującej

              *kształtowanie determinantów

- zmiana integracji - dot. elementów integrujących postawy wychowanka poprzez kształtowanie nowych wzorów osobowych, dot. formułowania nowego obrazu świata i własnej osoby, formułowanie wzorów osiąganie sukcesu życiowego.

                                          *kształtowanie integracji postaw

              *kształtowanie uwarunkowań psychicznych i społecznych

v     Strategia semitropowa

§         usuwania psychicznych skutków wpływu i oddziaływań czynników znajdujących się w centrum działań etiotropowych.

5)     MODELE (SYSTEMY) RESOCJALIZACJI   wg K.Julla

v     rozwojowy

- dziecko w toku rozwoju psychospołecznego przechodzi okresy krytyczne, odznaczające się podatnością na różnego rodzaju odchylenia od normy w zakresie równowagi emocjonalnej i na przestępstwa. Zadaniem resocjalizacji jest pomoc w przezwyciężeniu tych kryzysów.

v     psychodynamiczny

- niewłaściwe relacje między dziećmi a rodzicami mogą prowadzić do niedostosowania społecznego

- zaburzenia osobowości przez niezaspokojenie potrzeb psychicznych i zaburzenia równowagi procesów emocjonalnych. Resocjalizacja polegać powinna na uwrażliwieniu osób znaczących w życiu dziecka na to, żeby zwracały większą uwagę na potrzeby emocjonalne, których zaspokojenie zapewnia właściwy rozwój i dojrzałość społeczną.

v     upośledzenia uczenia się

- jesteśmy wyposażeni w pewne mechanizmy uczenia się (np uczenie się oczekiwań społecznych), niektóre osoby mogą mieć uszkodzony ten mechanizm

- dwie przesłanki:

a) neurologiczne dysfunkcje hamują dojrzałe społecznie i emocjonalnie reakcje dziecka
b) nieumiejętność przyswojenia sobie wielu sposobów zachowania powoduje u dziecka poczucie niższości, prowadzące w konsekwencji do wzrostu agresji i innych zaburzeń w zachowaniu.

- Środki zaradcze polegają na intensyfikacji procesu uczenia się i dostosowaniu go do indywidualnych możliwości dziecka.

v     strategii modyfikacji zachowań

- to, co decyduje o dysfunkcjonalności to wyuczenie pewnego rodzaju zachowań, jeżeli zmieni się te zachowanie, to zmieni się całe funkcjonowanie

- wszelkie zachowanie, dobre i złe, jest wyuczone, dlatego też poprawa złego zachowania polegać musi na zmianie wzmocnień na takie, które nagradzać będą zachowanie pozytywne, a karać negatywne.

v     medyczno-biologiczne

- wszelkie zaburzenia w zachowaniu wynikają albo z chorób i uszkodzeń systemu nerwowego, albo z takiego trybu życia, który powoduje zmiany w reakcjach nerwowych. Główny punkt ciężkości w zmianie zachowania zależny jest tym samym od wyników leczenia i od przestrzegania zasad w życiu codziennym.

v     ekologiczny

- środowisko ma przemożny wpływ na zachowanie się człowieka, i to ono generuje nieprzystosowanie społeczne

- wszelkie postacie zaburzeń i dysharmonii zachowania wypływają z niedostosowania dziecka do otoczenia. Resocjalizacja w świetle tej koncepcji polegać powinna przede wszystkim na działaniach w kierunku zmiany zarówno dziecka niedostosowanego, jak i otoczenia, w którym ono żyje, po to, aby poprawić, pogłębić i uczynić bardziej harmonijnymi związki pomiędzy otoczeniem a dzieckiem.

v     podejścia kontrkulturowego

- dysfunkcjonalność instytucji edukacyjnych (przemoc symboliczna) generuje niedostosowanie

- główne przyczyny zachowania negatywnego wypływają z wadliwości instytucji społecznych odpowiedzialnych za wychowanie młodzieży. Instytucje te zabijają swą bezdusznością, sztywnością i skłonnością do uniformizacji wszelkie zdrowe, naturalne potencjalności dziecka, usposabiające go do prawidłowego rozwoju moralnego i społecznego. Zatem zadaniem właściwie zorganizowanego wychowania powinno być uchronienie dziecka od ogłupiających go i paczących jego zmysł moralny instytucji wychowawczych i pozwolenie mu na zbliżony do naturalnego, jak najmniej skrępowany rozwój.

v     transcendentalnego

- każdy z natury jest dobry, sytuacje i czynniki społeczno-kulturowe mogą blokować nasz rozwój

- polega na głębokim przekonaniu, że natura człowieka jest z istoty swej dobra i mądra, trzeba jednak rozbudzić tkwiące w niej możliwości, których uśpienie spowodowało różnego rodzaju zaburzenia w zachowaniu. Najlepszym sposobem pobudzenia wszystkich potencjalności rozwojowych są komuny terapeutyczne.

v     psychoedukacyjny

- korzysta z różnych modeli w różnym zakresie

- zawiera syntezę wielu strategii wychowawczych i różnych filozofii rozwoju, kładzie główny nacisk na szeroki zakres doświadczeń dziecka, zmierzających do poprawy jego zachowania.

Metodyka Czapowa jest oparta na modelu behawioralnym, tak wiec głównym czynnikiem są mechanizmy społecznego uczenia się (modelowanie Bandury?)

6)     SPECYFIKA RESOCJALIZACJI W INSTYTUCJACH ZAMKNIĘTYCH

v     zakłady poprawcze(otwarte, półotwarte, zamknięte, o wzmożonym nadzorze wychowawczym), młodzieżowe ośrodki wychowawcze

v     po wyczerpaniu wszelkich innych środków oddziaływania profilaktycznego, opiekuńczego i wychowawczego w środowisku otwartym

v     celem oddzielenie osoby nieletniej od społeczeństwa, celem umożliwienia zmiany w środowisku bezwzględnie potrzebnej przy resocjalizacji osób, u których inne, lżejsze metody, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Odczuwana dolegliwość a także „szok izolacyjny” mają wpłynąć na otwartość wychowanka na propozycję zmian, mniej lub bardziej świadomą.

v     tendencje humanistyczne w resocjalizacji dążące do uświadamiania wychowankowi, jaką szansą jest dla...