Biofarmacja – wykład 10
!Podział biofarmaceutyczny leków :
1. niemodyfikowanym uwalnianiu
2. modyfikowanym uwalnianiu
ü Do 60 lat ubiegłego stulecia postacie leku tworzono głównie w celu rozcieńczenia substancji leczniczej, by:
o Uzyskać odpowiednie dawkowanie
o Uzyskanie wygodnej formy do stosowania
ü Istnieje ponad 200 różnych postaci leku
ü Postać leku:
o Decyduje o miejscu i czasie działania leku
o Ogranicza działanie niepożądane
o Zabezpiecza odpowiednią trwałość
ü Jest to możliwe dzięki:
o Wprowadzeniu jako substancji pomocniczych związków wielkocząsteczkowych umożliwiających powlekanie lub inkorporowanie
o Wprowadzenie solubilizatorów, tworzenie proleków
o Nowym technikom wytwarzania
!Leki o niemodyfikowanym uwalnianiu
ü Jest to lek ,z którego szybkość uwalniania substancji leczniczej nie jest celowo zmodyfikowane.
ü Zazwyczaj jest to postać szybko uwalniająca
ü Preparaty, w których substancje pomocnicze, czy sposób wytwarzania nie zmieniają, w sposób zdecydowany szybkości rozpuszczania substancji leczniczej i jej uwalniania oraz wchłaniania
ü Przykładem najprostszej postaci o niemodyfikowanym uwalnianiu jest roztwór
!Leki o modyfikowanym uwalnianiu
ü Mają celowo zmieniony profil uwalniania tak, aby uwalnianie substancji leczniczej następowało w innym miejscu lub czasie niż z postaci o niemodyfikowanym uwalnianiu
ü Modyfikacje uwalniania osiąga się za pomocą wprowadzenia specjalnych zmian w składzie leku lub metodzie wytwarzania. Pojecie to obejmuje leki o uwalnianiu opóźnionym.
!Leki o opóźnionym uwalnianiu
ü Jest to lek, z którego uwalnianie substancji leczniczej następuje po określonym opóźnionym czasie od jego podania
ü Jest to czas dokładnie przewidziany, może być ściśle związany z czasem przebywania postaci leku w miejscu aplikacji, lub też częściej związany jest z aktualnym miejscem przebywania leku np. w określonym odcinku przewodu pokarmowego
ü Najczęstszą postacią leku o opóźnionym uwalnianiu są formy dojelitowe
o tabletki,
o kapsułki,
o granulaty
ü Przykłady
o Przykładem leku występujących w formach dojelitowych są:
§ indometacyna,
§ kwas acetylosalicylowy,
§ erytromycyna.
o Niekiedy przyczyną zastosowania postaci o opóźnionym uwalnianiu jest wskazanie do uzyskania uwalniania substancji leczniczej w określonym odcinku jelita, w celu zmniejszenia wchłaniania leku i uzyskania działania miejscowego, jak w przypadku preparatu mesalazyny działających w okrężnicy.
ü Charakteryzują się tzw. kinetyką uwalniania I rzędu, co oznacza, że w miarę wyczerpywania się substancji leczniczej, szybkość jej uwalniania zmniejsza się
ü Jeżeli postać leku jest tak skonstruowana, że przez cały czas substancja lecznicza uwalniana jest ze stałą i do tego ściśle przewidywalną (kontrolowaną) szybkością (kinetyką 0 rzędu) wtedy takie postacie określa się jako postacie o kontrolowanym uwalnianiu lub jako systemy terapeutyczne- transdermalne, doustne, do oka, implanty
ü Postacie o kontrolowanej szybkości uwalniania leku
ü Lek o przedłużonym uwalnianiu/ działaniu j
jest to lek, z którego uwalnianie substancji leczniczej z postaci leku następuje w wydłużonym w sposób zamierzony czasie.
ü Profil stężenia substancji leczniczej we krwi po podaniu tabletki konwencjonalnej i o przedłużonym uwalnianiu
!Lek o przedłużonym uwalnianiu
ü W terminologii anglojęzycznej- określane są zamiennie jako slow sustained extanded, prolonged release
ü Takie postacie leku zawierają większą dawkę substancji leczniczej niż postacie szybko uwalniające, ponieważ lek uwalniany jest stopniowo a jego poziom we krwi ma być w zakresie stężeń terapeutycznych
ü Przedłużone uwalnianie oznacza spowolnienie i wydłużone w czasie uwalnianie substancji leczniczej podczas pasażu leku na całej długości przewodu pokarmowego, a wiec przez kilkanaście godzin
ü Celem przedłużonego uwalniania jest uzyskanie przedłużonego działania leku i terminy te mogą być traktowane zamiennie.
ü Bardziej precyzyjny termin to “przedłużone uwalnianie”
ü Postać o przedłużonym uwalnianiu pozwala na uzyskanie stałego poziomu substancji leczniczej w organizmie, co w rezultacie prowadzi do zmniejszenia/wyeliminowania wielu działań niepożądanych związanych z wahaniami stężenia substancji leczniczej we krwi.
ü Dążenie do uzyskania opóźnionego działania leku może wynikać:
1. Z wrażliwości substancji leczniczej na działanie kwaśnego środowiska soku żołądkowego
2. Z drażniącego działania substancji leczniczej na żołądek
3. Z przedłużenia przedziałów dawkowania substancji leczniczej o krótkim biologicznym okresie półtrwania t1/2(zmniejszenie częstości podawania)
4. Z unikania zbyt dużego stężenia substancji w osoczu i zbyt długich okresów o małym jej stężeniu
W przypadku preparatów należących do grupy 1 i 2
o Stosuje się powłoczki dojelitowe zabezpieczające substancje leczniczą przed szkodliwym oddziaływaniem soku żołądkowego a uwalnianie substancji następuje dopiero w jelicie
o Pomijając fakt uzyskania efektu opóźnienia, sam proces uwalniania substancji lecz następuje w sposób niekontrolowany
W przypadku preparatów grupy 3 i 4
o Za pomocą błony dyfuzyjnej uzyskuje się opóźnienie uwalniania, zaś szybkość uwalniania jest czynnikiem warunkującym uzyskanie w określonych przedziałach czasowych, odpowiedniego stężenia substancji leczniczej zarówno w osoczu, jak i w miejscu działania
o Uwalnianie substancji leczniczej następuje z reguły zgodnie z kinetyką I rzędu
!Postać leku bardzo szybko uwalniająca substancję leczniczą
ü Jest to postać leku, która uwolni substancje leczniczą szybciej niż postać leku konwencjonalna (rapid release)
ü Celem tego rodzaju opracowań jest:
Wygodne stosowanie (aplikacja leku)- tabletkę podaje się do jamy ustnej, substancja lecznicza rozpuszcza się szybko i dostaje do śliny. (Równoczesne podawanie wody nie jest konieczne)
Uzyskanie dużego początkowego stężenia w osoczu, co zapewnia natychmiastowe działanie
ü Tabletki tego rodzaju oznacza się jako FDDF
(“Fast dissolving drug formulation” lub “freezed dried dosage form”)
ü Podstawą uzyskania szybkiego i powtarzalnego uwalniania substancji leczniczej ze stałych postaci leku jest to aby substancja lecznicza występowała w formie stałego roztworu- tj. rozproszenia molekularnego w łatwo rozpuszczalnej bezpostaciowej matrycy polimerowej o dużej powierzchni rozpuszczania
ü Szybkość uwalniania substancji leczniczej jest uwarunkowana:
szybkością rozpuszczania
wielkością powierzchni właściwej matrycy polimerowej
aminka