de Sade, Donatien-Alphonse-François - Filozoficzne podarki. List do panny de Rousset.pdf - de Sade, Donatien-Alphonse-François - majoballs

Towar zystwo imienia Markiza d e Sade

http://sade.ph-f.org/

D. A. F. de SADE

Filozoficzne podarki. List do panny de Rousset

Gdziekolwiek byś, Pani, była – bliżej czy dalej, pośród Turków czy

Galilejczyków, pośród mnichów czy aktorów, więziennych strażników czy ludzi

prawych, rachmistrzów czy filozofów – nigdy przyjaźń nie pozwala mi uwolnić się,

wraz z początkiem tego roku, od uświęconych obowiązków, jakie mi narzuca.

Dopełniwszy ich zaś, zgodnie ze starożytnym zwyczajem, oddam się, za Pani

przyzwoleniem, kilku marginesowym przemyśleniom zrodzonym wszak z istotnego

problemu. Choć sytuacja, w jakiej się znajduję, jest trudna, trzeba jednak przyznać, że

podsuwa mi ona często myśli w stylu bardzo zabawnej filozofii.

Kiedy sięgam pamięcią czasów, gdy to zaczęły się me nieszczęścia, wydaje mi

się nieraz, że słyszę tych siedmiu czy ośmiu biało upudrowanych kudłaczy, którym

nieszczęścia te zawdzięczam – jeden powrócił właśnie od uczciwej dziewczyny, z

którą sypia i którą wciąga w rozpustę, drugi od żony swego przyjaciela, inny znów,

zawstydzony, z podejrzanej ulicy i rozgniewałby się bardzo, gdyby wyszło na jaw, co

tam uczynił, tamten zaś z nory często jeszcze bardziej nikczemnej – zdaje mi się

wówczas, jak mówię, że widzę, jak przytłoczeni ciężarem rozwiązłości i zbrodni

zasiadają przy aktach mego procesu, a przewodniczący wykrzykuje z patriotycznym

zapałem i uwielbieniem dla praw: Tam do licha, koledzy! Cóż to, ten karzeł, który nie

jest ani prezydentem, ani mecenasem, niczym radca chciał skorzystać z wielkiej izby?

Ten wiejski szlachciura sądził, że wolno mu być nam podobnym? Co! Bez

gronostajowego futra i biretu, wbił sobie do głowy, że natura była dlań tym samym,

czym dla nas, jak gdyby natura mogła być analizowana, gwałcona, zniesławiana przez

kogokolwiek innego niż przez interpretatorów jej praw, jak gdyby mógł mieć inne

prawa niż nasze! Do więzienia, do stu diabłów! Do więzienia, panowie! To wyborne

miejsce: tak, sześć czy siedem lat odosobnienia dla tego bezczelnego jegomościa… Tu

właśnie, panowie, uczy się szanować prawa społeczne, a najlepszym lekarstwem dla

tego, kto odważył się je naruszyć, jest zmuszenie go, by je przeklinał. Jest tu, zresztą,

pewna rzecz… Pan de…, który, jak wiecie, zajmuje poważne stanowisko (tak było

©Towarzystwo imienia Markiza de Sade

dotychczas, ale, dzięki Bogu, już nie jest), jest w dobrym nastroju, gdyż znalazł

okazję, by zrobić mały prezent swej kochance: zgniatanie powinno kosztować

dwanaście czy piętnaście tysięcy franków… Nie wahajmy się ani chwili… Ale honor

poddanego…, jego żona…, dobra…, dzieci? Ech, do licha! Cóż to za powody!… Czyż

cokolwiek może nas powstrzymać przed obaleniem świętości zaufania!…, honoru…,

żon…, dzieci? Czyż nie takie ofiary wciąż składamy?… Do więzienia, panowie! Do

więzienia, mówię wam! A jutro nasi kuzyni, nasi bracia zostaną kapitanami statków. –

Więzienie, zgoda , bełkocze prezydent Michaut, który dopiero co uciął sobie drzemkę i

ma obłożony język. – Więzienie, panowie, więzienie ! mówi ostrym głosem wytworny

Darval, gryzmoląc po kryjomu słodki bilecik do dziewczyny z opery. – Więzienie,

bezsprzecznie , dodaje nauczyciel Damon z głową rozpaloną jeszcze śniadaniem w

szynku. – Och! Któż może wątpić w więzienie ? kończy piskliwym głosem mały Valère,

wspinając się na palcach i spoglądając na zegarek, by nie przegapić godziny spotkania

z panią Gourdan.

Oto więc, na czym we Francji opierają się honor, życie, fortuna i reputacja

obywatela. Jego upadek zapoczątkowuje podłość, pochlebstwo, ambicja, chciwość,

kończy zaś głupota.

Nędzne stworzenia, rzucone na chwilę na powierzchnię tek niewielkiej kupy

błota, czyż powiedziane jest, że jedna połowa stada ma być prześladowcą drugiej?

Człowieku, czy do ciebie należy wyrokowanie o tym, co dobre, a co złe? A to właśnie

nędzny osobnik twego gatunku chce naturze wyznaczać granice, decydować, co ona

toleruje, ogłaszać, czego broni! Ty, w którego oczach najbłahsze z jej działań jest

jeszcze nie rozwiązane, ty, który nie możesz wyjaśnić najprostszych zjawisk, określ mi

źródło ruchu, grawitacji, przedstaw istotę materii: czy jest bierna, czy nie? Jeśli się nie

porusza, powiedz mi, w jaki sposób natura, która nigdy nie jest w spoczynku, mogła

stworzyć coś, co zawsze pozostaje w spoczynku, a jeśli się porusza, jeśli jest

niezawodną i uprawnioną przyczyną wiecznego powstawania i zmian, powiedz mi,

czym jest życie, i dowiedź, czym jest śmierć; powiedz mi, czym jest powietrze,

rozumuj prawidłowo o różnorakich skutkach, wyjaśnij, dlaczego na szczytach gór

znajduję muszle, ruiny zaś na dnia morza. Ty, który decydujesz, czy coś jest zbrodnią

albo nią nie jest, ty, który każesz wieszać w Paryżu za to, co w Kongo warte korony,

©Towarzystwo imienia Markiza de Sade

spróbuj oprzeć na trwałych podstawach me poglądy na ruchy gwiazd, ich

wstrzymanie, siłę przyciągania, ruchliwość, istotę, okresy, udowodnij, że rację miał

raczej Newton niż Descartes i raczej Kopernik niż Tycho de Brache, wyjaśnij mi choć,

dlaczego kamień, rzucony z góry, spada, tak, uczyń mi uchwytnym ten tak prosty

skutek, a kiedy będziesz najlepszym fizykiem, wybaczę ci twój moralizm. Chcesz

analizować prawa natury, a twe serce, twe serce, gdzie odcisnęła ona swe piętno, samo

jest zagadką, której nie potrafisz rozwiązać! Chcesz prawa te zdefiniować, a nie

umiesz mi powiedzieć, jak to się dzieje, że mały wypełnione naczynia natychmiast

mącą w głowie i tegoż samego dnia najuczciwszego z ludzi czynią zbrodniarzem. Ty,

którego systemy są równie dziecinne jak odkrycia, który od trzech czy czterech tysięcy

lat wynajdujesz, zmieniasz, odwracasz, argumentujesz, wciąż jeszcze, jako nagrodę za

nasze cnoty, zaoferować możesz jedynie greckie Elizejum, a jako karę za zbrodnie

tylko mityczny Tartar; ty, któremu po tylu różnorakich przemyśleniach, tylu pracach,

tylu zakurzonych tomach, zebranych w tej wzniosłej materii, udało się wyłącznie w

miejsce Herkulesa uczynić niewolnikiem Tytusa, a żydowską kobietą zastąpić

Minerwę, chcesz zgłębiać, filozofować o ludzkich wybrykach, chcesz ustanawiać

dogmaty występku i cnoty, podczas gdy nie potrafisz mi odpowiedzieć, czym jest

jedno, a czym drugie, co jest bardziej korzystne dla człowieka, co bardziej odpowiada

naturze, i czy z tego kontrastu nie zrodziła się być może głęboka równowaga, która

oba czyni koniecznymi. Chcesz, by świat był cnotliwy, a nie uświadamiasz sobie, że

wszystko uległoby natychmiast zagładzie, gdyby na Ziemi zapanowała wyłącznie

cnota; nie chcesz słyszeć, że skoro muszą istnieć występki, niesprawiedliwe jest, byś

je karał, bo to tak, jakbyś drwił z jednookiego… A jakiż przerażający rezultat

przynoszą twe fałszywe kombinacje, wstrętne ograniczenia, jakie chciałbyś narzucić

temu, kto drwi z ciebie?… Nieszczęsny, drżę mówiąc, że trzeba łamać kołem tego, kto

mści się na swym wrogu, i sławić tego, kto zabija wrogów swego króla, że trzeba

zniszczyć tego, kto cię okrada z pieniędzy, i zapewnić ci rekompensatę, tobie, który

sądzisz, że w imię prawa wolno ci zgładzić tego, kto nie ma innej racji niż ta, iż rządzą

nim prawa natury, kto nie ma innej racji niż ta, że zrodzony jest dla zachowania jej

świętych zasad. Ech! Porzuć głupie subtelności! Ciesz się, przyjacielu, ciesz się i nie

osądzaj…, ciesz się, mówię ci, pozostaw naturze starania o kierowanie tobą według jej

upodobań, Wiekuistemu zaś troskę o ukaranie. Jeśli widzisz w sobie jedynie

gwałciciela praw, biedną mrówkę, która przykucnęła na tej grudce ziemi, zanieś swa

źdźbło słomy do spichlerza, wysiaduj jaja, karm swe młode, kochaj je, a nade

wszystko nie odbieraj im grzesznego zaślepienia: uświęcone urojenia, przyznaje,

więcej znaczą dla szczęścia niż smutne prawdy filozofii. Ciesz się światłem świata:

jego promienie świecą ci w oczy po to, by oświetlać przyjemności, a nie sofizmaty.

Nie poświęcaj połowy życia na to, by innego wpędzić w nieszczęście, i po iluś tak

latach pędzenia marnego żywota w tej dość osobliwej postaci, jakkolwiek byłbyś z

tego dumny, zaśnij w łonie matki, aby obudzić się w innym kształcie i to za sprawą

nowych praw, których nie pojmujesz lepiej niż pierwszych. Krótko mówiąc, pomyśl,

że natura umieszcza cię pośród bliźnich po to, byś ich uszczęśliwiał, troszczył się o

nich, wspomagał, kochał, nie zaś po to, byś ich osądzał i karał, a już nade wszystko nie

po to, byś ich więził.

Jeśli ten mały fragment filozoficzny może się podobać, będę mieć, Pani,

satysfakcję dając Ci ciąg dalszy w następnych podarkach. Jeśli nie, zechciej mi o tym

powiedzieć, a wybierzemy jakiś temat bardziej odpowiedni, ażeby sprawić radość

umysłowi płci, której jesteś, Pani, ozdobą i której najpokorniej i z oddaniem służyć

przez całe me życie, podobnie jak tobie, Pani, byłoby dla mnie największym powodem

do dumy.

DES AULNETS.

Z kurnika Vincennes, 26 stycznia, na początku pięćdziesiątego dziewiątego i pół

miesiąca zgniatania , i doprawdy bez powodzenia.

[1782]

Przełożyli Bogdan Banasiak i Krzysztof Matuszewski

de Sade, Donatien-Alphonse-François - Filozoficzne podarki. List do panny de Rousset.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: