Zelazo.doc

(49 KB) Pobierz

Biopierwiastki, czyli makro-, mikro- i ultraelementy.

Gospodarka wodno-elektrolitowa organizmu człowieka.

Biopierwiastki w profilaktyce i terapii schorzeń.

Żelazo – ferrum, Fe

Żelazo to składnik ferroprotein. Wchodzi w skład hemoglobiny, mioglobiny, cytochromów, katalaz i peroksydaz. Organizm człowieka dorosłego zawiera 4-5 g żelaza, z czego 70% znajduje się w hemoglobinie.

Hemoglobina jest chromoproteidem zbudowanym w 94% z części białkowej – globiny i w 6% z grupy prostetycznej – heminy C34H32O4N4FeCl. Hemina jest to chlorek kompleksu żelaza i protoporfiny. Hemoglobina stanowi składnik krwinek czerwonych, nieodzowny czynnik oddechowy, przenośnik tlenu z płuc do tkanek. Przybliżony wzór sumaryczny hemoglobiny przedstawia się następująco: (C738H1166FeN2030208S2)2.

W pokarmach ustrój otrzymuje przeciętnie 10-15 mg żelaza, nie ulega on jednak w całości wchłonięciu. Wchłanianie żelaza zależy od wartościowości, stopnia kwasowości treści żołądkowej i od stanu zasobów żelaza w organizmie. We wchłanianiu żelaza istotną rolę odgrywa błona śluzowa jelit, w szczególności dwunastnicy. Organizm przyswaja jedynie żelazo dwuwartościowe, w formie zjonizowanej. W komórkach nabłonka jelit żelazo dwuwartościowe utlenia się do żelaza trójwartościowego i łączy z białkiem – ferrytyną, tworząc transferynę (transferrynę). Transferyna jest przenośnikiem żelaza. Większość żelaza transportowanego przechodzi z osocza do szpiku kostnego, mniejsze ilości do innych tkanek, głownie wątroby, śledziony i nerek.

W tkankach występuje zarówno żelazo tkankowe jak i zapasowe. Na żelazo tkankowe składa się głownie żelazo hematynowe, jak mioglobina oraz żelazo wchodzące w skład zaczynów oddechowych. Żelazo zapasowe to przede wszystkim ferytyna (ferrytyna). Ferytyna składa się z części białkowej – apoferytyny (apoferrytyna) i z żelaza trójwartościowego. Zatem możemy wyróżnić żelazo funkcyjne (żelazo hemoglobiny, zaczynów /enzymów/ oddechowych, mioglobiny), żelazo zapasowe i żelazo transportowane.

Organizm człowieka wydala wraz z kałem najczęściej 2-3 mg żelaza w ciągu 24 h (wydalanie przez błonę jelita grubego).

Prawidłowe stężenie żelaza w surowicy krwi wynosi 12,5-26,9 umol/l.

Przyczyny niedoboru żelaza mogą być różne:

- - zaburzenia wchłaniania żelaza spowodowane niedokwaśnością soku żołądkowego lub bezkwaśnością;

- - przyśpieszony posaż w jelicie grubym;

- - wzmożone zużycie żelaza w układzie siateczkowo-śródbłonkowym;

- - przewlekłe zakażenia

- - niedostateczna podaż żelaza w codziennej diecie;

- - utrata żelaza treści przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka, środki przeczyszczające);

- - krwotoki i nadmierne krwawienia miesiączkowe;

- - laktacja;

- - hemoroidy, choroba wrzodowa.

W czasie ciąży organizm kobiety traci około 800-1000 mg żelaza, w okresie karmienia piersią około 1 mg w ciągu doby. Kobiety w ciąży, karmiące, młodzież, dzieci, niemowlęta – wcześniaki powinni mieć uzupełnioną dietę w żelazo. Osoby dorosłe oraz młodzież mogą zażywać profilaktycznie preparaty żelaza, np. Hemofer prolongatum F – draż. (żelazo z dodatkiem kwasu foliowego) – 1 draż. 1 raz dziennie na czczo. Podczas zażywania preparatów żelaza należy jednocześnie przyjmować witaminę C w dawce co najmniej 100 mg. Witamina C zwiększa przyswajalność żelaza. Hemofer prolongatum jest nowoczesnym preparatem, powoli uwalniającym żelazo łatwo przyswajalne. Jest dobrze tolerowany przez pacjentów.

Niedobór żelaza doprowadza do niedokrwistości niedobarwliwej oraz uszkodzenia troficznego włosów, skóry i paznokci (cienkie, łamliwe, rozdwajanie się płytki paznokciowej i końcówek włosów). Objawami niedoboru są także: bezsenność, uczucie zmęczenia, zaburzenia koncentracji i zapamiętywania, brak łaknienia, bladość powłok skórnych, zespół zimnych dłoni i stóp u młodych dziewcząt z blednicą twarzy, przedwczesne siwienie włosów, szum w uszach, zawroty głowy, częste omdlenia, zmiany zanikowe języka, dziąseł i błon śluzowych gardła (ból przy przełykaniu śliny) oraz żołądka, utrata smaku i węchu, zmniejszenie siły mięśniowej.

Spośród ziół dużo żelaza zawierają: mięta, kozieradka, tymianek, majeranek, koniczyna, lubczyk, bylice, pokrzywa, hyzop, pietruszka – liść, seler – liść.

Z produktów spożywczych dużo żelaza posiadają: nerki 7,9 mg/100 g, wątroba 6,6 mg, drożdże 18,2 mg, szpinak (żelazo słabo przyswajalne) 3 mg/100 g, śliwki suszone 3,9 mg, płatki owsiane 4,5 mg, serca 4,6 mg, fasola biała 6,9 mg, pomidory 9,7 mg, jabłka 10-13 mg, maliny 3,9 mg, żółtka jaj 6 mg, liście kapusty 17 mg, poziomki 9 mg.

Dzienne zapotrzebowanie na żelazo zależy od intensywności przemiany materii i wynosi 6 mg/1000 kcal.

Strona główna - Home