MT_02.2005_Turbiny_wiatrowe.pdf.pdf

(2148 KB) Pobierz
j a k t o d z i a ¬ a
tego, co twierdz¹ „ciemno zieloni”) oraz wp³yw wizual-
ny na otoczenie. Jednak eleganckie wirniki po³yskuj¹ce
w s³oñcu s¹ ³adniejsze od dymi¹cych kominów i wie¿
ch³odniczych.
C Z Y M J E S T W I A T R ?
Wiatr jest odmian¹ energii s³onecznej. Tak, to nie
pomy³ka. Jest to powietrze w ruchu, wywo³anym nie-
równomiernym podgrzaniem powierzchni Ziemi przez
s³oñce. Poniewa¿ Ziemia obraca siê, jest okr¹g³a oraz
pokryta morzami, l¹dami, lasami, pustyniami i jeziora-
mi, promieniowanie s³oneczne jest absorbowane nie-
równomiernie. To z kolei powoduje podnoszenie siê
mas powietrza znad obszarów rozgrzanych i zajmowa-
nie jego miejsca przez powietrze zimniejsze. To samo
zjawisko wystêpuje w skali planety, pomiêdzy równi-
kiem i biegunami, a wiêc wiatr jest wszêdzie.
R O D Z A J E
T U R B I N W I A T R O W Y C H
Obecnie wystêpuj¹ powszechnie dwa rodzaje
turbin wiatrowych: z osi¹ poziom¹ , maj¹ce wirniki
przypominaj¹ce œmig³a lotnicze, oraz z osi¹ pionow¹ ,
wygl¹daj¹ce jak trzepaczka od miksera do bicia piany.
TURBINY WIATROWE
M a r e k U t k i n
Turbiny z osi¹ poziom¹ s¹ stosowane najczêœ-
ciej. Stanowi¹ 95% turbin wiatrowych. Typowa turbina
wiatrowa ma wie¿ê o wysokoœci 30 - 40 metrów i dwie
lub trzy ³opaty o œrednicy 20 - 40 m. Istniej¹ tak¿e mo-
dele o jednej ³opacie z przeciwwag¹. Najwiêksze turbi-
ny wiatrowe œwiata maj¹ rozpiêtoœæ ³opat wiêksz¹ ni¿
boisko pi³karskie.
Turbiny z osi¹ pionow¹ stanowi¹ ok. 5% turbin
wiatrowych stosowanych obecnie i maj¹ zazwyczaj ok.
30 m wysokoœci i 15 m œrednicy.
E N E R G I A W I A T R U D Z I Œ
Wspó³czesne wiatraki nosz¹ nazwê turbin wiat-
rowych i s¹ znacznie efektywniejsze od dawnych. Do
ich budowy wykorzystuje siê zaawansowane technolo-
gie materia³owe i aerodynamikê (dziêki wk³adowi m.in.
NASA), aby uzyskaæ jak najwiêksz¹ sprawnoœæ i dzia³a-
nie w szerokim zakresie prêdkoœci wiatru.
Sprawnoœæ elektrowni wiatrowych jest zbli¿ona
do sprawnoœci elektrowni wêglowych - ok. 30%. Zdolnoœæ
wytwórcza elektrowni wiatrowych to 25% (wiatr wieje
optymalnie), elektrowni wêglowych - 75%. Chodzi o to,
¿e na 100 dni elektrownia wiatrowa przepracowuje 25,
ze wzgledu na predkoœæ wiatru, a wêglowa 75 dni, ze
wzglêdu na przestoje w wyniku konserwacji itp. Gdy
jedna turbina wiatrowa wytwarza ok. 275 - 500 tys. kWh
energii elektrycznej rocznie, wystarcza to dla 20 domów.
W USA elektrownie wiatrowe wytwarzaj¹ 3 mld kWh
rocznie (0,12% zapotrzebowania kraju). Cena energii
z elektrowni wiatrowych wynosi 4,5 USc/kWh, z elek-
trowni wêglowych - 4 USc/kWh (wliczony koszt amorty-
zacji urz¹dzeñ). Za 30 lat elektrownie wiatrowe powinny
pokrywaæ 10% zapotrzebowania USA.
Energia wiatrowa nie powoduje zanieczyszcze-
nia wody ani powietrza. Jedynym wp³ywem na œrodo-
wisko mo¿e byæ oddzia³ywanie farm wiatrowych na
migracje ptaków (które szybko siê ucz¹, niezale¿nie od
K T Ó R E L E P S Z E ?
Ka¿dy model ma swoje wady i zalety. Modele
z osi¹ poziom¹ wymagaj¹ kierowania wirnika na wiatr.
W ma³ych urz¹dzeniach zapewnia to statecznik kierun-
ku, w du¿ych - serwomotor, po³¹czony z procesorem
i czujnikiem kierunku wiatru. Turbiny pionowe dzia³aj¹
niezale¿nie od kierunku wiatru, poza tym to, i¿ s¹ in-
stalowane na ziemi, sprawia, ¿e ich konserwacja i ob-
s³uga jest prostsza i tañsza.
Turbiny wiatrowe s¹ ³¹czone w zespo³y, zwane
farmami wiatrowymi , które zapewniaj¹ odpowiednio
du¿¹ moc, ¿eby kierowaæ pr¹d do sieci. U¿ytkownicy
indywidualni stosuj¹ raczej maszyny pojedyncze.
T U R B I N Y W I A T R O W E
Z O S I ¥ P O Z I O M ¥
( H O R I Z O N TA L A X I S W I N D T U R B I N E S , H A W T )
F A R M A W I A T R O W A
Wiatrak farmerski
Amerykañski wiatrak farmerski jest dobrym
przyk³adem turbiny wiatrowej o niskiej prêdkoœci obro-
towej i wysokim momencie. Mo¿e ³atwo siê ustawiaæ
do kierunku wiatru, poza tym dzia³a przy s³abych wiat-
rach i jest niezawodny. By³ stosowany przez amerykañ-
skich farmerów, a obecnie - jest ustawiany w wielu
krajach œwiata.
963873441.2032.png 963873441.2143.png 963873441.2254.png 963873441.2365.png 963873441.001.png
Turbiny wspó³czesne
Wspó³czesne turbiny
wiatrowe z osi¹ poziom¹ wys-
têpuj¹ w kilku odmianach. Ba-
dania amerykañskie prowa-
dzone w latach 1973 - 1981
(zamkniête przez administrac-
jê Reagana) nad modelami:
1-2 kW o wysokiej niezawod-
noœci, 4 kW dla ma³ych bu-
dynków, 8 i 15 kW dla domów
i us³ug oraz 40 kW dla przed-
siêbiorstw i rolnictwa, da³y
w wyniku dostêpne komercyj-
nie ma³e turbiny 1, 3 i 6 kW
oraz trzy³opatowe maszyny
40 - 60 kW, instalowane setka-
mi w farmach wiatrowych.
T U R B I N A W I A T R O W A
Z O S I ¥ P O Z I O M ¥
³opata
SprawnoϾ to:
a) zdolnoœæ wytwórcza
b) op³yw turbulentny
c) si³a noœna
kierunek wiatru
nastawny skok
wa³ niskoobrotowy
przek³adnia
wirnik
generator
urz¹dzenie steruj¹ce
anemometr
Konstrukcja
Œmig³o wraz z gondol¹
generatora jest osadzone na
20 - 40-metrowej wie¿y. Ze
wzglêdów zarówno aerodyna-
micznych, jak i ³atwoœci kon-
serwacji, o estetyce nie wspo-
minaj¹c, zrezygnowano z wie¿
kratownicowych na rzecz ruro-
wych. Wspó³czesne wie¿e nie
wymagaj¹ stosowania odci¹-
gów i ziemia wokó³ nich jest
pe³nowartoœciowym terenem
rolniczym, ewentualnie mo¿-
na je instalowaæ na sztucz-
nych groblach na morzu.
Turbina ma œred-
nicê zbli¿on¹ do wy-
sokoœci wie¿y.
W piaœcie s¹ osa-
dzone trzy (lub
dwie) aerodynamicz-
nie ukszta³towane ³opaty, któ-
rych k¹t nastawienia regulo-
wany jest przez mikroprocesor,
w zale¿noœci od prêdkoœci
wiatru. £opaty mog¹ ustawiaæ
siê tak, ¿eby optymalnie wyko-
rzystywaæ wiatr, lub - w razie
huraganu - „w chor¹giewkê”,
aby zbyt szybko wiej¹cy wiatr
nie uszkodzi³ urz¹dzenia.
Piasta turbiny jest mon-
towana na przegubie wahli-
wym, aby ewentualne wibracje
nie uszkadza³y ³o¿ysk i wa³u.
Ko³pak, przykrywaj¹cy
piastê, przechodzi p³ynnie
w gondolê. W gondoli mieœci
siê wa³ niskoobrotowy, napê-
dzany bezpoœrednio przez pias-
tê turbiny, przek³adnia podwy¿-
szaj¹ca obroty i generator,
wytwarzaj¹cy pr¹d. Pr¹d p³y-
wiatrowskaz
hamulec
obudowa
napêd ustawienia kierunku
wa³ wysokoobrotowy
silnik ustawienia kierunku
wie¿a
Generator: Zazwyczaj typowy ge-
nerator indukcyjny.
Wa¬ wysokoobrotowy: Napãdza
generator.
Wa¬ niskoobrotowy: Wirnik obraca
wa¬ niskoobrotowy.
Obudowa: Sto¸ek wirnika styka siã
z gondol², umieszczon² na czubku
wie¸y. W gondoli znajduje siã prze-
k¬adnia, wa¬y, generator, sterownik
i hamulec. Niektre gondole s² tak
du¸e, ¸e technik mo¸e w rodku staß.
Skok: opaty wirnika zmieniaj² skok,
czyli ustawienie wzglãdem wiatru, za-
pewniaj²c optymaln² pracã lub usta-
wiaj² siã z wiatrem (w chor²giewkã),
gdy jest zbyt silny.
Wirnik: Zesp¬ ¬opat i piasty.
Wie¸a: Wysokoß - 20 - 40 metrw. Im
wy¸sza wie¸a, tym mocniejszy wiatr.
Wiatrowskaz: Wyznacza kierunek
wiatru i komunikuje siã z napãdem us-
tawienia kierunku, aby w¬aciwie usta-
wiß turbinã wzglãdem wiatru.
Napãd ustawienia kierunku: Usta-
wia turbinã frontem do wiatru.
Silnik ustawienia kierun-
ku: Napãdza przek¬ad-
niã ustawienia kie-
runku.
Anemometr: Mierzy prãdkoß
wiatru i przekazuje dane o niej do
sterownika.
opaty: Wiãkszoß turbin ma dwie
lub trzy ¬opaty.
Hamulec: Hamulec tarczowy, ktry
mo¸e byß sterowany mechanicznie,
elektrycznie lub hydraulicznie, aby
zatrzymywaß wirnik w razie koniecz-
noci.
Sterownik: Sterownik pozwala na
rozpoczãcie pracy maszyny przy
prãdkociach od ok. 12 km/h, a wy-
¬²cza j² przy ponad 100 km/h. Turbi-
ny nie mog² pracowaß przy wiatrach
powy¸ej 100 km/h z powodu wibracji
oraz mo¸liwoci przegrzania genera-
tora.
Przek¬adnia: Przek¬adnia ¬²czy wa¬
wolnoobrotowy z wa¬em szybkoob-
rotowym i zwiãksza prãdkoß obro-
tow² z ok. 30 - 60 obr./min do
1200 - 1500 obr./min. Przek-
¬adnia jest elementem
drogim i prowadzi siã
prace nad napãdem
bezporednim.
963873441.112.png 963873441.223.png 963873441.334.png 963873441.445.png 963873441.556.png 963873441.667.png 963873441.778.png 963873441.889.png 963873441.1000.png 963873441.1111.png 963873441.1221.png 963873441.1332.png 963873441.1443.png 963873441.1554.png 963873441.1647.png 963873441.1658.png 963873441.1669.png 963873441.1680.png 963873441.1691.png 963873441.1702.png 963873441.1713.png 963873441.1724.png 963873441.1735.png 963873441.1746.png 963873441.1757.png 963873441.1768.png 963873441.1779.png 963873441.1790.png 963873441.1801.png 963873441.1812.png 963873441.1823.png 963873441.1834.png 963873441.1845.png 963873441.1856.png 963873441.1867.png 963873441.1878.png 963873441.1889.png 963873441.1900.png 963873441.1911.png 963873441.1922.png 963873441.1933.png 963873441.1944.png 963873441.1955.png 963873441.1966.png 963873441.1977.png 963873441.1988.png 963873441.1999.png 963873441.2010.png 963873441.2021.png 963873441.2033.png 963873441.2044.png 963873441.2055.png 963873441.2066.png 963873441.2077.png 963873441.2088.png 963873441.2099.png 963873441.2110.png 963873441.2121.png 963873441.2132.png 963873441.2144.png 963873441.2155.png 963873441.2166.png 963873441.2177.png 963873441.2188.png 963873441.2199.png 963873441.2210.png 963873441.2221.png 963873441.2232.png 963873441.2243.png 963873441.2255.png 963873441.2266.png 963873441.2277.png 963873441.2288.png 963873441.2299.png 963873441.2310.png 963873441.2321.png 963873441.2332.png 963873441.2343.png 963873441.2354.png 963873441.2366.png 963873441.2377.png 963873441.2388.png 963873441.2399.png 963873441.2410.png 963873441.2421.png 963873441.2432.png 963873441.2443.png 963873441.2454.png 963873441.2465.png 963873441.002.png 963873441.013.png 963873441.024.png 963873441.035.png 963873441.046.png 963873441.057.png 963873441.068.png 963873441.079.png 963873441.090.png 963873441.101.png 963873441.113.png 963873441.124.png 963873441.135.png 963873441.146.png 963873441.157.png 963873441.168.png 963873441.179.png 963873441.190.png 963873441.201.png 963873441.212.png 963873441.224.png 963873441.235.png 963873441.246.png 963873441.257.png 963873441.268.png 963873441.279.png 963873441.290.png 963873441.301.png 963873441.312.png 963873441.323.png 963873441.335.png 963873441.346.png 963873441.357.png 963873441.368.png 963873441.379.png 963873441.390.png 963873441.401.png 963873441.412.png 963873441.423.png 963873441.434.png 963873441.446.png 963873441.457.png 963873441.468.png 963873441.479.png 963873441.490.png 963873441.501.png 963873441.512.png 963873441.523.png 963873441.534.png 963873441.545.png 963873441.557.png 963873441.568.png 963873441.579.png 963873441.590.png 963873441.601.png 963873441.612.png 963873441.623.png 963873441.634.png 963873441.645.png 963873441.656.png 963873441.668.png 963873441.679.png 963873441.690.png 963873441.701.png 963873441.712.png 963873441.723.png 963873441.734.png 963873441.745.png 963873441.756.png 963873441.767.png 963873441.779.png 963873441.790.png 963873441.801.png 963873441.812.png 963873441.823.png 963873441.834.png 963873441.845.png 963873441.856.png 963873441.867.png 963873441.878.png 963873441.890.png 963873441.901.png 963873441.912.png 963873441.923.png 963873441.934.png 963873441.945.png 963873441.956.png 963873441.967.png 963873441.978.png 963873441.989.png 963873441.1001.png 963873441.1012.png 963873441.1023.png 963873441.1034.png 963873441.1045.png 963873441.1056.png 963873441.1067.png 963873441.1078.png 963873441.1089.png 963873441.1100.png 963873441.1112.png 963873441.1123.png 963873441.1134.png 963873441.1145.png 963873441.1156.png 963873441.1167.png 963873441.1178.png 963873441.1188.png 963873441.1199.png 963873441.1210.png 963873441.1222.png 963873441.1233.png 963873441.1244.png 963873441.1255.png 963873441.1266.png 963873441.1277.png 963873441.1288.png 963873441.1299.png 963873441.1310.png 963873441.1321.png 963873441.1333.png 963873441.1344.png 963873441.1355.png 963873441.1366.png 963873441.1377.png 963873441.1388.png 963873441.1399.png 963873441.1410.png 963873441.1421.png 963873441.1432.png 963873441.1444.png 963873441.1455.png 963873441.1466.png 963873441.1477.png 963873441.1488.png 963873441.1499.png 963873441.1510.png 963873441.1521.png 963873441.1532.png 963873441.1543.png 963873441.1555.png 963873441.1566.png 963873441.1577.png 963873441.1588.png 963873441.1599.png 963873441.1610.png 963873441.1621.png 963873441.1632.png 963873441.1643.png 963873441.1646.png 963873441.1648.png 963873441.1649.png 963873441.1650.png 963873441.1651.png 963873441.1652.png 963873441.1653.png 963873441.1654.png 963873441.1655.png 963873441.1656.png 963873441.1657.png 963873441.1659.png 963873441.1660.png 963873441.1661.png 963873441.1662.png 963873441.1663.png 963873441.1664.png 963873441.1665.png 963873441.1666.png 963873441.1667.png 963873441.1668.png 963873441.1670.png 963873441.1671.png 963873441.1672.png 963873441.1673.png 963873441.1674.png 963873441.1675.png 963873441.1676.png 963873441.1677.png 963873441.1678.png 963873441.1679.png 963873441.1681.png 963873441.1682.png 963873441.1683.png 963873441.1684.png 963873441.1685.png 963873441.1686.png 963873441.1687.png 963873441.1688.png 963873441.1689.png 963873441.1690.png 963873441.1692.png 963873441.1693.png 963873441.1694.png 963873441.1695.png 963873441.1696.png 963873441.1697.png 963873441.1698.png 963873441.1699.png 963873441.1700.png 963873441.1701.png 963873441.1703.png 963873441.1704.png 963873441.1705.png 963873441.1706.png 963873441.1707.png 963873441.1708.png 963873441.1709.png 963873441.1710.png 963873441.1711.png 963873441.1712.png 963873441.1714.png 963873441.1715.png 963873441.1716.png 963873441.1717.png 963873441.1718.png 963873441.1719.png 963873441.1720.png 963873441.1721.png 963873441.1722.png 963873441.1723.png 963873441.1725.png 963873441.1726.png 963873441.1727.png 963873441.1728.png 963873441.1729.png 963873441.1730.png 963873441.1731.png 963873441.1732.png 963873441.1733.png 963873441.1734.png 963873441.1736.png 963873441.1737.png 963873441.1738.png 963873441.1739.png 963873441.1740.png 963873441.1741.png 963873441.1742.png 963873441.1743.png 963873441.1744.png 963873441.1745.png 963873441.1747.png 963873441.1748.png 963873441.1749.png 963873441.1750.png 963873441.1751.png 963873441.1752.png 963873441.1753.png 963873441.1754.png 963873441.1755.png 963873441.1756.png 963873441.1758.png 963873441.1759.png 963873441.1760.png 963873441.1761.png 963873441.1762.png 963873441.1763.png 963873441.1764.png 963873441.1765.png 963873441.1766.png 963873441.1767.png 963873441.1769.png 963873441.1770.png 963873441.1771.png 963873441.1772.png 963873441.1773.png 963873441.1774.png 963873441.1775.png 963873441.1776.png 963873441.1777.png 963873441.1778.png 963873441.1780.png 963873441.1781.png 963873441.1782.png 963873441.1783.png 963873441.1784.png 963873441.1785.png 963873441.1786.png 963873441.1787.png 963873441.1788.png 963873441.1789.png 963873441.1791.png 963873441.1792.png 963873441.1793.png 963873441.1794.png 963873441.1795.png 963873441.1796.png 963873441.1797.png 963873441.1798.png 963873441.1799.png 963873441.1800.png 963873441.1802.png 963873441.1803.png 963873441.1804.png 963873441.1805.png 963873441.1806.png 963873441.1807.png 963873441.1808.png 963873441.1809.png 963873441.1810.png 963873441.1811.png 963873441.1813.png 963873441.1814.png 963873441.1815.png 963873441.1816.png 963873441.1817.png 963873441.1818.png 963873441.1819.png 963873441.1820.png 963873441.1821.png 963873441.1822.png 963873441.1824.png 963873441.1825.png 963873441.1826.png 963873441.1827.png 963873441.1828.png 963873441.1829.png 963873441.1830.png 963873441.1831.png 963873441.1832.png 963873441.1833.png 963873441.1835.png 963873441.1836.png 963873441.1837.png 963873441.1838.png 963873441.1839.png 963873441.1840.png 963873441.1841.png 963873441.1842.png 963873441.1843.png 963873441.1844.png 963873441.1846.png 963873441.1847.png 963873441.1848.png 963873441.1849.png 963873441.1850.png 963873441.1851.png 963873441.1852.png 963873441.1853.png 963873441.1854.png 963873441.1855.png 963873441.1857.png 963873441.1858.png 963873441.1859.png 963873441.1860.png 963873441.1861.png 963873441.1862.png 963873441.1863.png 963873441.1864.png 963873441.1865.png 963873441.1866.png 963873441.1868.png 963873441.1869.png 963873441.1870.png 963873441.1871.png 963873441.1872.png 963873441.1873.png 963873441.1874.png 963873441.1875.png 963873441.1876.png 963873441.1877.png 963873441.1879.png 963873441.1880.png 963873441.1881.png 963873441.1882.png 963873441.1883.png 963873441.1884.png 963873441.1885.png 963873441.1886.png 963873441.1887.png 963873441.1888.png 963873441.1890.png 963873441.1891.png 963873441.1892.png 963873441.1893.png 963873441.1894.png 963873441.1895.png 963873441.1896.png 963873441.1897.png 963873441.1898.png 963873441.1899.png 963873441.1901.png 963873441.1902.png 963873441.1903.png 963873441.1904.png 963873441.1905.png 963873441.1906.png 963873441.1907.png 963873441.1908.png 963873441.1909.png 963873441.1910.png 963873441.1912.png 963873441.1913.png 963873441.1914.png 963873441.1915.png 963873441.1916.png 963873441.1917.png 963873441.1918.png 963873441.1919.png 963873441.1920.png 963873441.1921.png 963873441.1923.png 963873441.1924.png 963873441.1925.png 963873441.1926.png 963873441.1927.png 963873441.1928.png 963873441.1929.png 963873441.1930.png 963873441.1931.png 963873441.1932.png 963873441.1934.png 963873441.1935.png 963873441.1936.png 963873441.1937.png 963873441.1938.png 963873441.1939.png 963873441.1940.png 963873441.1941.png 963873441.1942.png 963873441.1943.png 963873441.1945.png 963873441.1946.png 963873441.1947.png 963873441.1948.png 963873441.1949.png 963873441.1950.png 963873441.1951.png 963873441.1952.png 963873441.1953.png 963873441.1954.png 963873441.1956.png 963873441.1957.png 963873441.1958.png 963873441.1959.png 963873441.1960.png 963873441.1961.png 963873441.1962.png 963873441.1963.png 963873441.1964.png 963873441.1965.png 963873441.1967.png 963873441.1968.png 963873441.1969.png 963873441.1970.png 963873441.1971.png 963873441.1972.png 963873441.1973.png 963873441.1974.png 963873441.1975.png 963873441.1976.png 963873441.1978.png 963873441.1979.png 963873441.1980.png 963873441.1981.png 963873441.1982.png 963873441.1983.png 963873441.1984.png 963873441.1985.png 963873441.1986.png 963873441.1987.png 963873441.1989.png 963873441.1990.png 963873441.1991.png 963873441.1992.png 963873441.1993.png 963873441.1994.png 963873441.1995.png 963873441.1996.png 963873441.1997.png 963873441.1998.png 963873441.2000.png 963873441.2001.png 963873441.2002.png 963873441.2003.png 963873441.2004.png 963873441.2005.png 963873441.2006.png 963873441.2007.png 963873441.2008.png 963873441.2009.png 963873441.2011.png 963873441.2012.png 963873441.2013.png 963873441.2014.png 963873441.2015.png 963873441.2016.png 963873441.2017.png 963873441.2018.png 963873441.2019.png 963873441.2020.png 963873441.2022.png 963873441.2023.png 963873441.2024.png 963873441.2025.png 963873441.2026.png 963873441.2027.png 963873441.2028.png 963873441.2029.png 963873441.2030.png 963873441.2031.png 963873441.2034.png 963873441.2035.png 963873441.2036.png 963873441.2037.png 963873441.2038.png 963873441.2039.png 963873441.2040.png 963873441.2041.png 963873441.2042.png 963873441.2043.png 963873441.2045.png 963873441.2046.png 963873441.2047.png 963873441.2048.png 963873441.2049.png 963873441.2050.png 963873441.2051.png 963873441.2052.png 963873441.2053.png 963873441.2054.png 963873441.2056.png 963873441.2057.png 963873441.2058.png 963873441.2059.png 963873441.2060.png 963873441.2061.png 963873441.2062.png 963873441.2063.png 963873441.2064.png 963873441.2065.png 963873441.2067.png 963873441.2068.png 963873441.2069.png 963873441.2070.png 963873441.2071.png 963873441.2072.png 963873441.2073.png 963873441.2074.png 963873441.2075.png 963873441.2076.png 963873441.2078.png 963873441.2079.png 963873441.2080.png 963873441.2081.png 963873441.2082.png 963873441.2083.png 963873441.2084.png 963873441.2085.png 963873441.2086.png 963873441.2087.png 963873441.2089.png 963873441.2090.png 963873441.2091.png 963873441.2092.png 963873441.2093.png 963873441.2094.png 963873441.2095.png 963873441.2096.png 963873441.2097.png 963873441.2098.png 963873441.2100.png 963873441.2101.png 963873441.2102.png 963873441.2103.png 963873441.2104.png 963873441.2105.png 963873441.2106.png 963873441.2107.png 963873441.2108.png 963873441.2109.png 963873441.2111.png 963873441.2112.png 963873441.2113.png 963873441.2114.png 963873441.2115.png 963873441.2116.png 963873441.2117.png 963873441.2118.png 963873441.2119.png 963873441.2120.png 963873441.2122.png 963873441.2123.png 963873441.2124.png 963873441.2125.png 963873441.2126.png 963873441.2127.png 963873441.2128.png 963873441.2129.png 963873441.2130.png 963873441.2131.png 963873441.2133.png 963873441.2134.png 963873441.2135.png 963873441.2136.png 963873441.2137.png 963873441.2138.png 963873441.2139.png 963873441.2140.png 963873441.2141.png 963873441.2142.png 963873441.2145.png 963873441.2146.png 963873441.2147.png 963873441.2148.png 963873441.2149.png 963873441.2150.png 963873441.2151.png 963873441.2152.png 963873441.2153.png 963873441.2154.png 963873441.2156.png 963873441.2157.png 963873441.2158.png 963873441.2159.png 963873441.2160.png 963873441.2161.png 963873441.2162.png 963873441.2163.png 963873441.2164.png 963873441.2165.png 963873441.2167.png 963873441.2168.png 963873441.2169.png 963873441.2170.png 963873441.2171.png 963873441.2172.png 963873441.2173.png 963873441.2174.png 963873441.2175.png 963873441.2176.png 963873441.2178.png 963873441.2179.png 963873441.2180.png 963873441.2181.png 963873441.2182.png 963873441.2183.png 963873441.2184.png 963873441.2185.png 963873441.2186.png 963873441.2187.png 963873441.2189.png 963873441.2190.png 963873441.2191.png 963873441.2192.png 963873441.2193.png 963873441.2194.png 963873441.2195.png 963873441.2196.png 963873441.2197.png 963873441.2198.png 963873441.2200.png 963873441.2201.png 963873441.2202.png 963873441.2203.png 963873441.2204.png 963873441.2205.png 963873441.2206.png 963873441.2207.png 963873441.2208.png 963873441.2209.png 963873441.2211.png 963873441.2212.png 963873441.2213.png 963873441.2214.png 963873441.2215.png 963873441.2216.png 963873441.2217.png 963873441.2218.png 963873441.2219.png 963873441.2220.png 963873441.2222.png 963873441.2223.png 963873441.2224.png 963873441.2225.png 963873441.2226.png 963873441.2227.png 963873441.2228.png 963873441.2229.png 963873441.2230.png 963873441.2231.png 963873441.2233.png 963873441.2234.png 963873441.2235.png 963873441.2236.png 963873441.2237.png 963873441.2238.png 963873441.2239.png 963873441.2240.png 963873441.2241.png 963873441.2242.png 963873441.2244.png 963873441.2245.png 963873441.2246.png 963873441.2247.png 963873441.2248.png 963873441.2249.png 963873441.2250.png 963873441.2251.png 963873441.2252.png 963873441.2253.png 963873441.2256.png 963873441.2257.png 963873441.2258.png 963873441.2259.png 963873441.2260.png 963873441.2261.png 963873441.2262.png 963873441.2263.png 963873441.2264.png 963873441.2265.png 963873441.2267.png 963873441.2268.png 963873441.2269.png 963873441.2270.png 963873441.2271.png 963873441.2272.png 963873441.2273.png 963873441.2274.png 963873441.2275.png 963873441.2276.png 963873441.2278.png 963873441.2279.png 963873441.2280.png 963873441.2281.png 963873441.2282.png 963873441.2283.png 963873441.2284.png 963873441.2285.png 963873441.2286.png 963873441.2287.png 963873441.2289.png 963873441.2290.png 963873441.2291.png 963873441.2292.png 963873441.2293.png 963873441.2294.png 963873441.2295.png 963873441.2296.png 963873441.2297.png 963873441.2298.png 963873441.2300.png 963873441.2301.png 963873441.2302.png 963873441.2303.png 963873441.2304.png 963873441.2305.png 963873441.2306.png 963873441.2307.png 963873441.2308.png 963873441.2309.png 963873441.2311.png 963873441.2312.png 963873441.2313.png 963873441.2314.png 963873441.2315.png 963873441.2316.png 963873441.2317.png 963873441.2318.png 963873441.2319.png 963873441.2320.png 963873441.2322.png 963873441.2323.png 963873441.2324.png 963873441.2325.png 963873441.2326.png 963873441.2327.png 963873441.2328.png 963873441.2329.png 963873441.2330.png 963873441.2331.png 963873441.2333.png 963873441.2334.png 963873441.2335.png 963873441.2336.png 963873441.2337.png 963873441.2338.png 963873441.2339.png 963873441.2340.png 963873441.2341.png 963873441.2342.png 963873441.2344.png 963873441.2345.png 963873441.2346.png 963873441.2347.png 963873441.2348.png 963873441.2349.png 963873441.2350.png 963873441.2351.png 963873441.2352.png 963873441.2353.png 963873441.2355.png 963873441.2356.png 963873441.2357.png 963873441.2358.png 963873441.2359.png 963873441.2360.png 963873441.2361.png 963873441.2362.png 963873441.2363.png 963873441.2364.png 963873441.2367.png 963873441.2368.png 963873441.2369.png 963873441.2370.png 963873441.2371.png 963873441.2372.png 963873441.2373.png 963873441.2374.png 963873441.2375.png 963873441.2376.png 963873441.2378.png 963873441.2379.png 963873441.2380.png 963873441.2381.png 963873441.2382.png 963873441.2383.png 963873441.2384.png 963873441.2385.png 963873441.2386.png 963873441.2387.png 963873441.2389.png 963873441.2390.png 963873441.2391.png 963873441.2392.png 963873441.2393.png 963873441.2394.png 963873441.2395.png 963873441.2396.png 963873441.2397.png 963873441.2398.png 963873441.2400.png 963873441.2401.png 963873441.2402.png 963873441.2403.png 963873441.2404.png 963873441.2405.png 963873441.2406.png 963873441.2407.png 963873441.2408.png 963873441.2409.png 963873441.2411.png 963873441.2412.png 963873441.2413.png 963873441.2414.png 963873441.2415.png 963873441.2416.png 963873441.2417.png 963873441.2418.png 963873441.2419.png 963873441.2420.png 963873441.2422.png 963873441.2423.png 963873441.2424.png 963873441.2425.png 963873441.2426.png 963873441.2427.png 963873441.2428.png 963873441.2429.png 963873441.2430.png 963873441.2431.png 963873441.2433.png 963873441.2434.png 963873441.2435.png 963873441.2436.png 963873441.2437.png 963873441.2438.png 963873441.2439.png 963873441.2440.png 963873441.2441.png 963873441.2442.png 963873441.2444.png 963873441.2445.png 963873441.2446.png 963873441.2447.png 963873441.2448.png 963873441.2449.png 963873441.2450.png 963873441.2451.png 963873441.2452.png 963873441.2453.png 963873441.2455.png 963873441.2456.png 963873441.2457.png 963873441.2458.png 963873441.2459.png 963873441.2460.png 963873441.2461.png 963873441.2462.png 963873441.2463.png 963873441.2464.png 963873441.2466.png 963873441.2467.png 963873441.2468.png 963873441.2469.png 963873441.2470.png 963873441.2471.png 963873441.2472.png 963873441.2473.png 963873441.2474.png 963873441.2475.png 963873441.003.png 963873441.004.png 963873441.005.png 963873441.006.png 963873441.007.png 963873441.008.png 963873441.009.png 963873441.010.png 963873441.011.png 963873441.012.png 963873441.014.png 963873441.015.png 963873441.016.png 963873441.017.png 963873441.018.png 963873441.019.png 963873441.020.png 963873441.021.png 963873441.022.png 963873441.023.png 963873441.025.png 963873441.026.png 963873441.027.png 963873441.028.png 963873441.029.png 963873441.030.png 963873441.031.png 963873441.032.png 963873441.033.png 963873441.034.png 963873441.036.png 963873441.037.png 963873441.038.png 963873441.039.png 963873441.040.png 963873441.041.png 963873441.042.png 963873441.043.png 963873441.044.png 963873441.045.png 963873441.047.png 963873441.048.png 963873441.049.png 963873441.050.png 963873441.051.png 963873441.052.png 963873441.053.png 963873441.054.png 963873441.055.png 963873441.056.png 963873441.058.png 963873441.059.png 963873441.060.png 963873441.061.png 963873441.062.png 963873441.063.png 963873441.064.png 963873441.065.png 963873441.066.png 963873441.067.png 963873441.069.png 963873441.070.png 963873441.071.png 963873441.072.png 963873441.073.png 963873441.074.png 963873441.075.png 963873441.076.png 963873441.077.png 963873441.078.png 963873441.080.png 963873441.081.png 963873441.082.png 963873441.083.png 963873441.084.png 963873441.085.png 963873441.086.png 963873441.087.png 963873441.088.png 963873441.089.png 963873441.091.png 963873441.092.png 963873441.093.png 963873441.094.png 963873441.095.png 963873441.096.png 963873441.097.png 963873441.098.png 963873441.099.png 963873441.100.png 963873441.102.png 963873441.103.png 963873441.104.png 963873441.105.png 963873441.106.png 963873441.107.png 963873441.108.png 963873441.109.png 963873441.110.png 963873441.111.png 963873441.114.png 963873441.115.png 963873441.116.png 963873441.117.png 963873441.118.png 963873441.119.png 963873441.120.png 963873441.121.png 963873441.122.png 963873441.123.png 963873441.125.png 963873441.126.png 963873441.127.png 963873441.128.png 963873441.129.png 963873441.130.png 963873441.131.png 963873441.132.png 963873441.133.png 963873441.134.png 963873441.136.png 963873441.137.png 963873441.138.png 963873441.139.png 963873441.140.png 963873441.141.png 963873441.142.png 963873441.143.png 963873441.144.png 963873441.145.png 963873441.147.png 963873441.148.png 963873441.149.png 963873441.150.png 963873441.151.png 963873441.152.png 963873441.153.png 963873441.154.png 963873441.155.png 963873441.156.png 963873441.158.png 963873441.159.png 963873441.160.png 963873441.161.png 963873441.162.png 963873441.163.png 963873441.164.png 963873441.165.png 963873441.166.png 963873441.167.png 963873441.169.png 963873441.170.png 963873441.171.png 963873441.172.png 963873441.173.png 963873441.174.png 963873441.175.png 963873441.176.png 963873441.177.png 963873441.178.png 963873441.180.png 963873441.181.png 963873441.182.png 963873441.183.png 963873441.184.png 963873441.185.png 963873441.186.png 963873441.187.png 963873441.188.png 963873441.189.png 963873441.191.png 963873441.192.png 963873441.193.png 963873441.194.png 963873441.195.png 963873441.196.png 963873441.197.png 963873441.198.png 963873441.199.png 963873441.200.png 963873441.202.png 963873441.203.png 963873441.204.png 963873441.205.png 963873441.206.png 963873441.207.png 963873441.208.png 963873441.209.png 963873441.210.png 963873441.211.png 963873441.213.png 963873441.214.png 963873441.215.png 963873441.216.png 963873441.217.png 963873441.218.png 963873441.219.png 963873441.220.png 963873441.221.png 963873441.222.png 963873441.225.png 963873441.226.png 963873441.227.png 963873441.228.png 963873441.229.png 963873441.230.png 963873441.231.png 963873441.232.png 963873441.233.png 963873441.234.png 963873441.236.png 963873441.237.png 963873441.238.png 963873441.239.png 963873441.240.png 963873441.241.png 963873441.242.png 963873441.243.png 963873441.244.png 963873441.245.png 963873441.247.png 963873441.248.png 963873441.249.png 963873441.250.png 963873441.251.png 963873441.252.png 963873441.253.png 963873441.254.png 963873441.255.png 963873441.256.png 963873441.258.png 963873441.259.png 963873441.260.png 963873441.261.png 963873441.262.png 963873441.263.png 963873441.264.png 963873441.265.png 963873441.266.png 963873441.267.png 963873441.269.png 963873441.270.png 963873441.271.png 963873441.272.png 963873441.273.png 963873441.274.png 963873441.275.png 963873441.276.png 963873441.277.png 963873441.278.png 963873441.280.png 963873441.281.png 963873441.282.png 963873441.283.png 963873441.284.png 963873441.285.png 963873441.286.png 963873441.287.png 963873441.288.png 963873441.289.png 963873441.291.png
j a k t o d z i a ¬ a
T U R B I N Y W I A T R O W E
O O S I P I O N O W E J
( V E R T I C A L A X I S T U R B I N E S , V A W T )
Turbiny wiatrowe o osi pionowej dziel¹ siê na
dwie podstawowe kategorie: Savoniusa i Darrieus . ¯a-
den z tych typów nie jest obecnie szeroko stosowany.
Turbiny wiatrowe o osi pionowej s¹ dwóch ro-
dzajów: dzia³aj¹ce w oparciu o si³ê noœn¹ i o opór. Mo-
dele oporowe dzia³aj¹ jak wios³o kajaka w wodzie: jeœli
(teoretycznie) przyj¹æ, ¿e wios³o zanurzone w wodzie
porusza siê bez poœlizgu, wtedy prêdkoœæ maksymalna
kajaka bêdzie równa prêdkoœci przesuwania wios³a. To
samo mo¿na powiedzieæ o wietrze. Trzyczarkowe ane-
mometry, stosowane do pomiaru prêdkoœci wiatru, to
turbiny typu oporowego o osi piono-
wej. Jeœli prêdkoœæ czarek jest dok-
³adnie równa prêdkoœci wiatru, urz¹-
dzenie dzia³a ze wspó³czynnikiem
prêdkoœci koñcówek (tip speed ratio,
TSR) równym 1. Przy TSR powy¿ej 1
w grê musi wchodziæ si³a noœna.
Urz¹dzenia dzia³aj¹ce w oparciu o si-
³ê noœn¹ maj¹ wy¿sz¹ sprawnoœæ.
Turbina Savoniusa
obudowa przek³adni
wiatraka obracana
wzglêdem wie¿y
S C H E M A T A M E R Y K A Ñ S K I E G O
W I A T R A K A „ F A R M E R S K I E G O ”
Model do pompowania wody.
Widoczne wykorbienie, korbowód i popychacz.
Pod lup²
Czy elektrownie wiatrowe wyt-
warzaj² pr²d o napiãciu
230V i czãstotliwoci 50Hz?
nie kablami umieszczonymi w wie¿y do
transformatora, który zasila sieæ lokaln¹.
Ka¿da z turbin w sieci lokalnej jest
sterowana w³asnym mikroprocesorem
i po³¹czona z komputerem centralnym,
który koordynuje ich pracê.
Przy projektowaniu i budowie tur-
bin wiatrowych nale¿y wzi¹æ pod uwagê
wiele czynników, jak np. wibracje, bêd¹ce
wynikiem przecinania obszaru op³ywu
turbulentnego za wie¿¹ (w przypadku
turbin pracuj¹cych „z wiatrem”, nie „pod
wiatr”) przez ³opaty. Np. w 1974 r., naœla-
duj¹c sukces amerykañskiego programu
kosmicznego dziêki zaawansowanym pro-
jektom niemieckim, in¿ynierowie NASA
zatrudnieni przy projektowaniu turbin
wiatrowych zapo¿yczyli plany Ulricha
Huttera. Zastosowawszy w turbinie MOD-
0 konfiguracjê „z wiatrem” (samonastaw-
na turbina pracuj¹ca za wie¿¹), nie zau-
wa¿yli w planach przegubu wahliwego
zastosowanego w piaœcie. Ludzie z NASA
byli zdumieni zarówno ogromnymi naprê-
¿eniami dynamicznymi, powstaj¹cymi
w piaœcie w momencie, gdy ³opata wcho-
dzi³a w cieñ wie¿y, jak i krótkim ¿yciem
³o¿ysk. 2-megawatowa turbina MOD-1
z kolei wytwarza³a nieprzewidziane
dŸwiêki niskiej czêstotliwoœci, które rezo-
nowa³y we wszystkich domach na wzgó-
rzach i w dolinach wokó³ generatora.
Dopiero MOD-2 by³ modelem zap-
rojektowanym wy³¹cznie przez NASA,
a jego nastêpc¹ jest 3,2-megawatowy
MOD-5B, ponadstumetrowy bestia, dzia-
³aj¹cy od 1997 r. do dziœ na wyspie Oahu
na Hawajach.
Niekoniecznie. Elektrownie
niepod¬²czone do oglnokrajo-
wej sieci s² najczãciej wyposa-
¸one w skomplikowany system
do gromadzenia i stabilizowania
energii w lokalnej sieci. Wiatrak
napãdza pr²dnicã pr²du sta¬ego.
Poniewa¸ mo¸e siã obracaß
z r¸n² prãdkoci² pod wp¬ywem
r¸nej prãdkoci wiatru, wytwa-
rzane przez pr²dnicã napiãcie
jest stabilizowane za pomoc² re-
gulatorw napiãcia i przesy¬ane
do zespo¬u akumulatorw. Dopie-
ro pobrany z akumulatorw pr²d
sta¬y jest zamieniany na pr²d
zmienny (230V 50Hz) w urz²-
dzeniach zwanych falownikami.
Ale takiej energii nie mo¸na dos-
tarczaß do sieci oglnokrajowej.
Mo¸na za to zasilaß w ten spo-
sb np. stoj²ce w pobli¸u elek-
trowni budynki.
W elektrowniach lub farmach
wiatrowych pracuj²cych na pot-
rzeby energetyki zawodowej naj-
czãciej wykorzystywany jest ge-
nerator pr²du zmiennego. Taki
wiatrak krãci siã z ustalon² prãd-
koci² obrotow², tak aby genera-
tor wytwarza¬ pr²d zmienny
o czãstotliwoci 50Hz. O sta¬²
prãdkoß obrotow² wiatraka dba
uk¬ad regulacyjny, ktry zmienia
miãdzy innymi k²t nastawienia ¬o-
pat wirnika. Takie elektrownie
wytwarzaj² napiãcie 15kV lub
110kV, a wiãc takie, jakie panuje
w liniach przesy¬owych.
Wynaleziona w Finlandii turbi-
na Savoniusa w widoku z góry przy-
pomina literê S. Jest to turbina typu
oporowego i obraca siê relatywnie
powoli, lecz generuje spory moment
obrotowy. Ma³e turbinki Savoniusa
znajdowa³y siê kiedyœ na dachach
wagonów kolejowych i napêdza³y
wentylacjê, stosuje siê je do mielenia
ziarna, pompowania wody itp., lecz
ze wzglêdu na prêdkoœæ obrotow¹
poni¿ej 1000 obr./min nie s¹ najlep-
sze do wytwarzania pr¹du, gdy¿ wy-
magaj¹ przek³adni, co z kolei utrud-
nia rozruch.
Model Savoniusa ma liczne za-
lety - mo¿na go bardzo ³atwo wykonaæ
we w³asnym zakresie, stosuj¹c jako
materia³ puszki, rury lub butelki plas-
tikowe, wiadra lub beczki na ropê.
Turbiny Darrieus
Turbina Darrieus zosta³a opa-
tentowana we Francji w 1927 r. Jej
autorem by³ Georges Jean-Marie Dar-
rieus, który opatentowa³ w zasadzie
dwie turbiny - najpopularniejszy
obecnie typ, tzw. trzepaczkê do piany
z zagiêtymi ³opatami, oraz tzw.Giro-
mill, czyli turbinê typu „H” z prostymi
³opatami, która mia³a byæ równie¿
stosowana w hydroenergetyce.
Turbina z ³opatami prostymi
jest jakby odwróceniem pêdnika Voit-
963873441.292.png 963873441.293.png 963873441.294.png 963873441.295.png 963873441.296.png 963873441.297.png 963873441.298.png 963873441.299.png 963873441.300.png 963873441.302.png 963873441.303.png 963873441.304.png 963873441.305.png 963873441.306.png 963873441.307.png 963873441.308.png 963873441.309.png 963873441.310.png 963873441.311.png 963873441.313.png 963873441.314.png 963873441.315.png 963873441.316.png 963873441.317.png 963873441.318.png 963873441.319.png 963873441.320.png 963873441.321.png 963873441.322.png 963873441.324.png 963873441.325.png 963873441.326.png 963873441.327.png 963873441.328.png 963873441.329.png 963873441.330.png 963873441.331.png 963873441.332.png 963873441.333.png 963873441.336.png 963873441.337.png 963873441.338.png 963873441.339.png 963873441.340.png 963873441.341.png 963873441.342.png 963873441.343.png 963873441.344.png 963873441.345.png 963873441.347.png 963873441.348.png 963873441.349.png 963873441.350.png 963873441.351.png 963873441.352.png 963873441.353.png 963873441.354.png 963873441.355.png 963873441.356.png 963873441.358.png 963873441.359.png 963873441.360.png 963873441.361.png 963873441.362.png 963873441.363.png 963873441.364.png 963873441.365.png 963873441.366.png 963873441.367.png 963873441.369.png 963873441.370.png 963873441.371.png 963873441.372.png 963873441.373.png 963873441.374.png 963873441.375.png 963873441.376.png 963873441.377.png 963873441.378.png 963873441.380.png 963873441.381.png 963873441.382.png 963873441.383.png 963873441.384.png 963873441.385.png 963873441.386.png 963873441.387.png 963873441.388.png 963873441.389.png 963873441.391.png 963873441.392.png 963873441.393.png 963873441.394.png 963873441.395.png 963873441.396.png 963873441.397.png 963873441.398.png 963873441.399.png 963873441.400.png 963873441.402.png 963873441.403.png 963873441.404.png 963873441.405.png 963873441.406.png 963873441.407.png 963873441.408.png 963873441.409.png 963873441.410.png 963873441.411.png 963873441.413.png 963873441.414.png 963873441.415.png 963873441.416.png 963873441.417.png 963873441.418.png 963873441.419.png 963873441.420.png 963873441.421.png 963873441.422.png 963873441.424.png 963873441.425.png 963873441.426.png 963873441.427.png 963873441.428.png 963873441.429.png 963873441.430.png 963873441.431.png 963873441.432.png 963873441.433.png 963873441.435.png 963873441.436.png 963873441.437.png 963873441.438.png 963873441.439.png 963873441.440.png 963873441.441.png 963873441.442.png 963873441.443.png 963873441.444.png 963873441.447.png 963873441.448.png 963873441.449.png 963873441.450.png 963873441.451.png 963873441.452.png 963873441.453.png 963873441.454.png 963873441.455.png 963873441.456.png 963873441.458.png 963873441.459.png 963873441.460.png 963873441.461.png 963873441.462.png 963873441.463.png 963873441.464.png 963873441.465.png 963873441.466.png 963873441.467.png 963873441.469.png 963873441.470.png 963873441.471.png 963873441.472.png 963873441.473.png 963873441.474.png 963873441.475.png 963873441.476.png 963873441.477.png 963873441.478.png 963873441.480.png 963873441.481.png 963873441.482.png 963873441.483.png 963873441.484.png 963873441.485.png 963873441.486.png 963873441.487.png 963873441.488.png 963873441.489.png 963873441.491.png 963873441.492.png 963873441.493.png 963873441.494.png 963873441.495.png 963873441.496.png 963873441.497.png 963873441.498.png 963873441.499.png 963873441.500.png 963873441.502.png 963873441.503.png 963873441.504.png 963873441.505.png 963873441.506.png 963873441.507.png 963873441.508.png 963873441.509.png 963873441.510.png 963873441.511.png 963873441.513.png 963873441.514.png 963873441.515.png 963873441.516.png 963873441.517.png 963873441.518.png 963873441.519.png 963873441.520.png 963873441.521.png 963873441.522.png 963873441.524.png 963873441.525.png 963873441.526.png 963873441.527.png 963873441.528.png 963873441.529.png 963873441.530.png 963873441.531.png 963873441.532.png 963873441.533.png 963873441.535.png 963873441.536.png 963873441.537.png 963873441.538.png 963873441.539.png 963873441.540.png 963873441.541.png 963873441.542.png 963873441.543.png 963873441.544.png 963873441.546.png 963873441.547.png 963873441.548.png 963873441.549.png 963873441.550.png 963873441.551.png 963873441.552.png 963873441.553.png 963873441.554.png 963873441.555.png 963873441.558.png 963873441.559.png 963873441.560.png 963873441.561.png 963873441.562.png 963873441.563.png 963873441.564.png 963873441.565.png 963873441.566.png 963873441.567.png 963873441.569.png 963873441.570.png 963873441.571.png 963873441.572.png 963873441.573.png 963873441.574.png 963873441.575.png 963873441.576.png 963873441.577.png 963873441.578.png 963873441.580.png 963873441.581.png 963873441.582.png 963873441.583.png 963873441.584.png 963873441.585.png 963873441.586.png 963873441.587.png 963873441.588.png 963873441.589.png 963873441.591.png 963873441.592.png 963873441.593.png 963873441.594.png 963873441.595.png 963873441.596.png 963873441.597.png 963873441.598.png 963873441.599.png 963873441.600.png 963873441.602.png 963873441.603.png 963873441.604.png 963873441.605.png 963873441.606.png 963873441.607.png 963873441.608.png 963873441.609.png 963873441.610.png 963873441.611.png 963873441.613.png 963873441.614.png 963873441.615.png 963873441.616.png 963873441.617.png 963873441.618.png 963873441.619.png 963873441.620.png 963873441.621.png 963873441.622.png 963873441.624.png 963873441.625.png 963873441.626.png 963873441.627.png 963873441.628.png 963873441.629.png 963873441.630.png 963873441.631.png 963873441.632.png 963873441.633.png 963873441.635.png 963873441.636.png 963873441.637.png 963873441.638.png 963873441.639.png 963873441.640.png 963873441.641.png 963873441.642.png 963873441.643.png 963873441.644.png 963873441.646.png 963873441.647.png 963873441.648.png 963873441.649.png 963873441.650.png 963873441.651.png 963873441.652.png 963873441.653.png 963873441.654.png 963873441.655.png 963873441.657.png 963873441.658.png 963873441.659.png 963873441.660.png 963873441.661.png 963873441.662.png 963873441.663.png 963873441.664.png 963873441.665.png 963873441.666.png 963873441.669.png 963873441.670.png 963873441.671.png 963873441.672.png 963873441.673.png 963873441.674.png 963873441.675.png 963873441.676.png 963873441.677.png 963873441.678.png 963873441.680.png 963873441.681.png 963873441.682.png 963873441.683.png 963873441.684.png 963873441.685.png 963873441.686.png 963873441.687.png 963873441.688.png 963873441.689.png 963873441.691.png 963873441.692.png 963873441.693.png 963873441.694.png 963873441.695.png 963873441.696.png 963873441.697.png 963873441.698.png 963873441.699.png 963873441.700.png 963873441.702.png 963873441.703.png 963873441.704.png 963873441.705.png 963873441.706.png 963873441.707.png 963873441.708.png 963873441.709.png 963873441.710.png 963873441.711.png 963873441.713.png 963873441.714.png 963873441.715.png 963873441.716.png 963873441.717.png 963873441.718.png 963873441.719.png 963873441.720.png 963873441.721.png 963873441.722.png 963873441.724.png 963873441.725.png 963873441.726.png 963873441.727.png 963873441.728.png 963873441.729.png 963873441.730.png 963873441.731.png 963873441.732.png 963873441.733.png 963873441.735.png 963873441.736.png 963873441.737.png 963873441.738.png 963873441.739.png 963873441.740.png 963873441.741.png 963873441.742.png 963873441.743.png 963873441.744.png 963873441.746.png 963873441.747.png 963873441.748.png 963873441.749.png 963873441.750.png 963873441.751.png 963873441.752.png 963873441.753.png 963873441.754.png 963873441.755.png 963873441.757.png 963873441.758.png 963873441.759.png 963873441.760.png 963873441.761.png 963873441.762.png 963873441.763.png 963873441.764.png 963873441.765.png 963873441.766.png 963873441.768.png 963873441.769.png 963873441.770.png 963873441.771.png 963873441.772.png 963873441.773.png 963873441.774.png 963873441.775.png 963873441.776.png 963873441.777.png 963873441.780.png 963873441.781.png 963873441.782.png 963873441.783.png 963873441.784.png 963873441.785.png 963873441.786.png 963873441.787.png 963873441.788.png 963873441.789.png 963873441.791.png 963873441.792.png 963873441.793.png 963873441.794.png 963873441.795.png 963873441.796.png 963873441.797.png 963873441.798.png 963873441.799.png 963873441.800.png 963873441.802.png 963873441.803.png 963873441.804.png 963873441.805.png 963873441.806.png 963873441.807.png 963873441.808.png 963873441.809.png 963873441.810.png 963873441.811.png 963873441.813.png 963873441.814.png 963873441.815.png 963873441.816.png 963873441.817.png 963873441.818.png 963873441.819.png 963873441.820.png 963873441.821.png 963873441.822.png 963873441.824.png 963873441.825.png 963873441.826.png 963873441.827.png 963873441.828.png 963873441.829.png 963873441.830.png 963873441.831.png 963873441.832.png 963873441.833.png 963873441.835.png 963873441.836.png 963873441.837.png 963873441.838.png 963873441.839.png 963873441.840.png 963873441.841.png 963873441.842.png 963873441.843.png 963873441.844.png 963873441.846.png 963873441.847.png 963873441.848.png 963873441.849.png 963873441.850.png 963873441.851.png 963873441.852.png 963873441.853.png 963873441.854.png 963873441.855.png 963873441.857.png 963873441.858.png 963873441.859.png 963873441.860.png 963873441.861.png 963873441.862.png 963873441.863.png 963873441.864.png 963873441.865.png 963873441.866.png 963873441.868.png 963873441.869.png 963873441.870.png 963873441.871.png 963873441.872.png 963873441.873.png 963873441.874.png 963873441.875.png 963873441.876.png 963873441.877.png 963873441.879.png 963873441.880.png 963873441.881.png 963873441.882.png 963873441.883.png 963873441.884.png 963873441.885.png 963873441.886.png 963873441.887.png 963873441.888.png 963873441.891.png 963873441.892.png 963873441.893.png 963873441.894.png 963873441.895.png 963873441.896.png 963873441.897.png 963873441.898.png 963873441.899.png 963873441.900.png 963873441.902.png 963873441.903.png 963873441.904.png 963873441.905.png 963873441.906.png 963873441.907.png 963873441.908.png 963873441.909.png 963873441.910.png 963873441.911.png 963873441.913.png 963873441.914.png 963873441.915.png 963873441.916.png 963873441.917.png 963873441.918.png 963873441.919.png 963873441.920.png 963873441.921.png 963873441.922.png 963873441.924.png 963873441.925.png 963873441.926.png 963873441.927.png 963873441.928.png 963873441.929.png 963873441.930.png 963873441.931.png 963873441.932.png 963873441.933.png 963873441.935.png 963873441.936.png 963873441.937.png 963873441.938.png 963873441.939.png 963873441.940.png 963873441.941.png 963873441.942.png 963873441.943.png 963873441.944.png 963873441.946.png 963873441.947.png 963873441.948.png 963873441.949.png 963873441.950.png 963873441.951.png 963873441.952.png 963873441.953.png 963873441.954.png 963873441.955.png 963873441.957.png 963873441.958.png 963873441.959.png 963873441.960.png 963873441.961.png 963873441.962.png 963873441.963.png 963873441.964.png 963873441.965.png 963873441.966.png 963873441.968.png 963873441.969.png 963873441.970.png 963873441.971.png 963873441.972.png 963873441.973.png 963873441.974.png 963873441.975.png 963873441.976.png 963873441.977.png 963873441.979.png 963873441.980.png 963873441.981.png 963873441.982.png 963873441.983.png 963873441.984.png 963873441.985.png 963873441.986.png 963873441.987.png 963873441.988.png 963873441.990.png 963873441.991.png 963873441.992.png
U E n a k ¬ a d a n a P o l s k ã o b o w i ² z e k s z y b k i e j r o z b u d o w y e n e r g e t y k i
k o r z y s t a j ² c e j z o d n a w i a l n y c h r d e ¬ e n e r g i i , w t y m z w i a t r u .
ny dziêki sile noœnej, prêdkoœæ ³opaty mo¿e byæ wiêk-
sza, ni¿ prêdkoœæ wiatru.
Najpopularniejsze (szczególnie du¿e) turbiny Dar-
rieus maj¹ ³opaty w kszta³cie „troposkein” (z Greki -
„obracaj¹cej siê liny”), czyli takim, jaki przybiera ska-
kanka. Po zastosowaniu w³ókna szklanego (przeci¹gane
z aluminium by³y drogie), kszta³t zosta³ nieco zmieniony.
Ka¿da z ³opat turbiny Darrieus wytwarza maksy-
malny „ci¹g” (moment) jedynie dwa razy na obrót. Mo-
ment obrotowy ma wiêc charakter sinusoidalny (tak,
jak przy peda³owaniu na rowerze). D³ugie ³opaty turbin
z osi¹ pionow¹ maj¹ wiele naturalnych czêstotliwoœci
drgañ, których nale¿y unikaæ podczas pracy. Np. jedna
z dwu³opatowych turbin o mocy 500 kW, mia³a takie
trzy prêdkoœci obrotowe, które trzeba by³o szybko
przejœæ, aby dojœæ do prêdkoœci operacyjnej i kilka
w zakresie operacyjnym, których trzeba by³o unikaæ.
Dobrze zaprojektowana turbina z osi¹ poziom¹ nie po-
woduje takich problemów.
Turbiny pionowe trudno jest instalowaæ na wie-
¿ach, w zwi¹zku z tym zazwyczaj instalowane s¹ ni¿ej,
w obszarze turbulentnym i dzia³aj¹ w trudniejszych
warunkach. Aby turbina sta³a pionowo, stosuje siê od-
ci¹gi. Wywieraj¹ one du¿y nacisk na g³ówne ³o¿yska
turbiny.
Firma Sandia Laboratories zbudowa³a 42-metro-
wy prototyp o œrednicy 34 m i mocy 625 kW do badañ
w Agricultural Research Station w Amarillo w Texasie.
Turbina wiatrowa „Eole” na Cap-Chat, Quebec
w Kanadzie, jest najwiêkszym obecnie przyk³adem
„trzepaczki do piany” - ma oko³o 100 m wysokoœci i 60
m œrednicy. Jej moc to 4MW, lecz pracuje w ni¿szym
zakresie prêdkoœci, daj¹c ok. 2,5 MW.
Na rynku ma³ych turbin wiatrowych, modele
Darrieus z prostymi ³opatami s¹ tañsze, ni¿ „trzepaczki
do piany”. Obecnie dostêpna w handlu jest ma³a turbi-
na Solwind z Nowej Zelandii, zaopatrzona w proste ³o-
paty. Ma 3 m œrednicy i 2,5 m wysokoœci.
Obecnie w Kanadzie prowadzone s¹ prace nad
turbinami Darrieus do montowania na wie¿owcach,
w celu dodatkowego zaopatrywania biur w pr¹d (wy-
nik ostatnich awarii sieci energetycznych).
S C H E M A T
T U R B I N Y S A V O N I U S A
S C H E M A T T U R B I N Y D A R R I E U S
Z P R O S T Y M I £ O P A T A M I
ha-Schneidera (p. MT 10/2004), tak jak wiatrak jest od-
wróceniem œmig³a.
W obu modelach moment na ³opacie, a w rezul-
tacie - ruch, jest efektem powstawania si³y noœnej na
zestawie profili aerodynamicznych, op³ywanych przez
wiatr. Przez to, ¿e wirnik turbiny Darrieus jest napêdza-
pokrywa
³o¿ysko górne wirnika
odci¹g
³opata
LEKSYKON
Sprawnoß to miara zdolnoci urz²dzenia, organizmu lub
procesu do przekszta¬cania jednej postaci energii w inn².
Wra¸ana jest w jednostkach bezwzglãdnych, lub procen-
tach. Z zasady zachowania energii wynika, ¸e sprawnoß
dla dowolnej formy energii u¸ytecznej nie mo¸e byß wiãk-
sza od jednoci (czyli 100%). Patrz²c na to inaczej: suma
sprawnoci dla r¸nych form energii wyjciowej musi byß
rwna jednoci.
Si¬a nona si¬a aerodynamiczna zwrcona przeciwnie do
si¬y grawitacji, pozwalaj²ca na wznoszenie obiektw, ich lot.
Powstaje w wyniku przep¬ywu powietrza wok¬ odpowied-
nio ukszta¬towanego p¬ata, co powoduje wyst²pienie r¸ni-
cy cinieê po obu jego stronach.
Op¬yw turbulentny ( burzliwy ) - wystãpuje gdy przedmiot
jest op¬ywany nieuporz²dkowanym strumieniem powietrza
lub cieczy. Wystãpuje samorzutnie przy du¸ych prãdko-
cich lub za zak¬ucajacymi przep¬yw przedmiotami.
Ustawienie w chor²giewkã si¬a aerodynamiczna zwr-
cona przeciwnie do si¬y grawitacji, pozwalaj²ca na wzno-
szenie obiektw, ich lot. Powstaje w wyniku przep¬ywu po-
wietrza wok¬ odpowiednio ukszta¬towanego p¬ata, co po-
woduje wyst²pienie r¸nicy cinieê po obu jego stronach.
piasta wirnika
zastrza³
wirnik
oœ uk³adu
wsparcie ³o¿yska wirnika
tarcza hamulca mechanicznego
sprzêg³o elastyczne
konstrukcja noœna
generator
fundament
963873441.993.png 963873441.994.png 963873441.995.png 963873441.996.png 963873441.997.png 963873441.998.png 963873441.999.png 963873441.1002.png 963873441.1003.png 963873441.1004.png 963873441.1005.png 963873441.1006.png 963873441.1007.png 963873441.1008.png 963873441.1009.png 963873441.1010.png 963873441.1011.png 963873441.1013.png 963873441.1014.png 963873441.1015.png 963873441.1016.png 963873441.1017.png 963873441.1018.png 963873441.1019.png 963873441.1020.png 963873441.1021.png 963873441.1022.png 963873441.1024.png 963873441.1025.png 963873441.1026.png 963873441.1027.png 963873441.1028.png 963873441.1029.png 963873441.1030.png 963873441.1031.png 963873441.1032.png 963873441.1033.png 963873441.1035.png 963873441.1036.png 963873441.1037.png 963873441.1038.png 963873441.1039.png 963873441.1040.png 963873441.1041.png 963873441.1042.png 963873441.1043.png 963873441.1044.png 963873441.1046.png 963873441.1047.png 963873441.1048.png 963873441.1049.png 963873441.1050.png 963873441.1051.png 963873441.1052.png 963873441.1053.png 963873441.1054.png 963873441.1055.png 963873441.1057.png 963873441.1058.png 963873441.1059.png 963873441.1060.png 963873441.1061.png 963873441.1062.png 963873441.1063.png 963873441.1064.png 963873441.1065.png 963873441.1066.png 963873441.1068.png 963873441.1069.png 963873441.1070.png 963873441.1071.png 963873441.1072.png 963873441.1073.png 963873441.1074.png 963873441.1075.png 963873441.1076.png 963873441.1077.png 963873441.1079.png 963873441.1080.png 963873441.1081.png 963873441.1082.png 963873441.1083.png 963873441.1084.png 963873441.1085.png 963873441.1086.png 963873441.1087.png 963873441.1088.png 963873441.1090.png 963873441.1091.png 963873441.1092.png 963873441.1093.png 963873441.1094.png 963873441.1095.png 963873441.1096.png 963873441.1097.png 963873441.1098.png 963873441.1099.png 963873441.1101.png 963873441.1102.png 963873441.1103.png 963873441.1104.png 963873441.1105.png 963873441.1106.png 963873441.1107.png 963873441.1108.png 963873441.1109.png 963873441.1110.png 963873441.1113.png 963873441.1114.png 963873441.1115.png 963873441.1116.png 963873441.1117.png 963873441.1118.png 963873441.1119.png 963873441.1120.png 963873441.1121.png 963873441.1122.png 963873441.1124.png 963873441.1125.png 963873441.1126.png 963873441.1127.png 963873441.1128.png 963873441.1129.png 963873441.1130.png 963873441.1131.png 963873441.1132.png 963873441.1133.png 963873441.1135.png 963873441.1136.png 963873441.1137.png 963873441.1138.png 963873441.1139.png 963873441.1140.png 963873441.1141.png 963873441.1142.png 963873441.1143.png 963873441.1144.png 963873441.1146.png 963873441.1147.png 963873441.1148.png 963873441.1149.png 963873441.1150.png 963873441.1151.png 963873441.1152.png 963873441.1153.png 963873441.1154.png 963873441.1155.png 963873441.1157.png 963873441.1158.png 963873441.1159.png 963873441.1160.png 963873441.1161.png 963873441.1162.png 963873441.1163.png 963873441.1164.png 963873441.1165.png 963873441.1166.png 963873441.1168.png 963873441.1169.png 963873441.1170.png 963873441.1171.png 963873441.1172.png 963873441.1173.png 963873441.1174.png 963873441.1175.png 963873441.1176.png 963873441.1177.png 963873441.1179.png 963873441.1180.png 963873441.1181.png 963873441.1182.png
 
963873441.1183.png 963873441.1184.png 963873441.1185.png 963873441.1186.png 963873441.1187.png 963873441.1189.png 963873441.1190.png 963873441.1191.png 963873441.1192.png 963873441.1193.png 963873441.1194.png 963873441.1195.png 963873441.1196.png 963873441.1197.png 963873441.1198.png 963873441.1200.png 963873441.1201.png 963873441.1202.png 963873441.1203.png 963873441.1204.png 963873441.1205.png 963873441.1206.png 963873441.1207.png 963873441.1208.png 963873441.1209.png 963873441.1211.png 963873441.1212.png 963873441.1213.png 963873441.1214.png 963873441.1215.png 963873441.1216.png 963873441.1217.png 963873441.1218.png 963873441.1219.png 963873441.1220.png 963873441.1223.png 963873441.1224.png 963873441.1225.png 963873441.1226.png 963873441.1227.png 963873441.1228.png 963873441.1229.png 963873441.1230.png 963873441.1231.png 963873441.1232.png 963873441.1234.png 963873441.1235.png 963873441.1236.png 963873441.1237.png 963873441.1238.png 963873441.1239.png 963873441.1240.png 963873441.1241.png 963873441.1242.png 963873441.1243.png 963873441.1245.png 963873441.1246.png 963873441.1247.png 963873441.1248.png 963873441.1249.png 963873441.1250.png 963873441.1251.png 963873441.1252.png 963873441.1253.png 963873441.1254.png 963873441.1256.png 963873441.1257.png 963873441.1258.png 963873441.1259.png 963873441.1260.png 963873441.1261.png 963873441.1262.png 963873441.1263.png 963873441.1264.png 963873441.1265.png 963873441.1267.png 963873441.1268.png 963873441.1269.png 963873441.1270.png 963873441.1271.png 963873441.1272.png 963873441.1273.png 963873441.1274.png 963873441.1275.png 963873441.1276.png 963873441.1278.png 963873441.1279.png 963873441.1280.png 963873441.1281.png 963873441.1282.png 963873441.1283.png 963873441.1284.png 963873441.1285.png 963873441.1286.png 963873441.1287.png 963873441.1289.png 963873441.1290.png 963873441.1291.png 963873441.1292.png 963873441.1293.png 963873441.1294.png 963873441.1295.png 963873441.1296.png 963873441.1297.png 963873441.1298.png 963873441.1300.png 963873441.1301.png 963873441.1302.png 963873441.1303.png 963873441.1304.png 963873441.1305.png 963873441.1306.png 963873441.1307.png 963873441.1308.png 963873441.1309.png 963873441.1311.png 963873441.1312.png 963873441.1313.png 963873441.1314.png 963873441.1315.png 963873441.1316.png 963873441.1317.png 963873441.1318.png 963873441.1319.png 963873441.1320.png 963873441.1322.png 963873441.1323.png 963873441.1324.png 963873441.1325.png 963873441.1326.png 963873441.1327.png 963873441.1328.png 963873441.1329.png 963873441.1330.png 963873441.1331.png 963873441.1334.png 963873441.1335.png 963873441.1336.png 963873441.1337.png 963873441.1338.png 963873441.1339.png 963873441.1340.png 963873441.1341.png 963873441.1342.png 963873441.1343.png 963873441.1345.png 963873441.1346.png 963873441.1347.png 963873441.1348.png 963873441.1349.png 963873441.1350.png 963873441.1351.png 963873441.1352.png 963873441.1353.png 963873441.1354.png 963873441.1356.png 963873441.1357.png 963873441.1358.png 963873441.1359.png 963873441.1360.png 963873441.1361.png 963873441.1362.png 963873441.1363.png 963873441.1364.png 963873441.1365.png 963873441.1367.png 963873441.1368.png 963873441.1369.png 963873441.1370.png 963873441.1371.png 963873441.1372.png 963873441.1373.png 963873441.1374.png 963873441.1375.png 963873441.1376.png 963873441.1378.png 963873441.1379.png 963873441.1380.png 963873441.1381.png 963873441.1382.png 963873441.1383.png 963873441.1384.png 963873441.1385.png 963873441.1386.png 963873441.1387.png 963873441.1389.png 963873441.1390.png 963873441.1391.png 963873441.1392.png 963873441.1393.png 963873441.1394.png 963873441.1395.png 963873441.1396.png 963873441.1397.png 963873441.1398.png 963873441.1400.png 963873441.1401.png 963873441.1402.png 963873441.1403.png 963873441.1404.png 963873441.1405.png 963873441.1406.png 963873441.1407.png 963873441.1408.png 963873441.1409.png 963873441.1411.png 963873441.1412.png 963873441.1413.png 963873441.1414.png 963873441.1415.png 963873441.1416.png 963873441.1417.png 963873441.1418.png 963873441.1419.png 963873441.1420.png 963873441.1422.png 963873441.1423.png 963873441.1424.png 963873441.1425.png 963873441.1426.png 963873441.1427.png 963873441.1428.png 963873441.1429.png 963873441.1430.png 963873441.1431.png 963873441.1433.png 963873441.1434.png 963873441.1435.png 963873441.1436.png 963873441.1437.png 963873441.1438.png 963873441.1439.png 963873441.1440.png 963873441.1441.png 963873441.1442.png 963873441.1445.png 963873441.1446.png 963873441.1447.png 963873441.1448.png 963873441.1449.png 963873441.1450.png 963873441.1451.png 963873441.1452.png 963873441.1453.png 963873441.1454.png 963873441.1456.png 963873441.1457.png 963873441.1458.png 963873441.1459.png 963873441.1460.png 963873441.1461.png 963873441.1462.png 963873441.1463.png 963873441.1464.png 963873441.1465.png 963873441.1467.png 963873441.1468.png 963873441.1469.png 963873441.1470.png 963873441.1471.png 963873441.1472.png 963873441.1473.png 963873441.1474.png 963873441.1475.png 963873441.1476.png 963873441.1478.png 963873441.1479.png 963873441.1480.png 963873441.1481.png 963873441.1482.png 963873441.1483.png 963873441.1484.png 963873441.1485.png 963873441.1486.png 963873441.1487.png 963873441.1489.png 963873441.1490.png 963873441.1491.png 963873441.1492.png 963873441.1493.png 963873441.1494.png 963873441.1495.png 963873441.1496.png 963873441.1497.png 963873441.1498.png 963873441.1500.png 963873441.1501.png 963873441.1502.png 963873441.1503.png 963873441.1504.png 963873441.1505.png 963873441.1506.png 963873441.1507.png 963873441.1508.png 963873441.1509.png 963873441.1511.png 963873441.1512.png 963873441.1513.png 963873441.1514.png 963873441.1515.png 963873441.1516.png 963873441.1517.png 963873441.1518.png 963873441.1519.png 963873441.1520.png 963873441.1522.png 963873441.1523.png 963873441.1524.png 963873441.1525.png 963873441.1526.png 963873441.1527.png 963873441.1528.png 963873441.1529.png 963873441.1530.png 963873441.1531.png 963873441.1533.png 963873441.1534.png 963873441.1535.png 963873441.1536.png 963873441.1537.png 963873441.1538.png 963873441.1539.png 963873441.1540.png 963873441.1541.png 963873441.1542.png 963873441.1544.png 963873441.1545.png 963873441.1546.png 963873441.1547.png 963873441.1548.png 963873441.1549.png 963873441.1550.png 963873441.1551.png 963873441.1552.png 963873441.1553.png 963873441.1556.png 963873441.1557.png 963873441.1558.png 963873441.1559.png 963873441.1560.png 963873441.1561.png 963873441.1562.png 963873441.1563.png 963873441.1564.png 963873441.1565.png 963873441.1567.png 963873441.1568.png 963873441.1569.png 963873441.1570.png 963873441.1571.png 963873441.1572.png 963873441.1573.png 963873441.1574.png 963873441.1575.png 963873441.1576.png 963873441.1578.png 963873441.1579.png 963873441.1580.png 963873441.1581.png 963873441.1582.png 963873441.1583.png 963873441.1584.png 963873441.1585.png 963873441.1586.png 963873441.1587.png 963873441.1589.png 963873441.1590.png 963873441.1591.png 963873441.1592.png 963873441.1593.png 963873441.1594.png 963873441.1595.png 963873441.1596.png 963873441.1597.png 963873441.1598.png 963873441.1600.png 963873441.1601.png 963873441.1602.png 963873441.1603.png 963873441.1604.png 963873441.1605.png 963873441.1606.png 963873441.1607.png 963873441.1608.png 963873441.1609.png 963873441.1611.png 963873441.1612.png 963873441.1613.png 963873441.1614.png 963873441.1615.png 963873441.1616.png 963873441.1617.png 963873441.1618.png 963873441.1619.png 963873441.1620.png 963873441.1622.png 963873441.1623.png 963873441.1624.png 963873441.1625.png 963873441.1626.png 963873441.1627.png 963873441.1628.png 963873441.1629.png 963873441.1630.png 963873441.1631.png 963873441.1633.png 963873441.1634.png 963873441.1635.png 963873441.1636.png 963873441.1637.png 963873441.1638.png 963873441.1639.png 963873441.1640.png 963873441.1641.png 963873441.1642.png 963873441.1644.png 963873441.1645.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin