Czujnik (Sensor) - fizyczne, bądź biologiczne narzędzie, będące najczęściej elementem składowym większego układu, którego zadaniem jest wychwytywanie sygnałów z otaczającego środowiska, rozpoznawanie i rejestrowanie ich.
W naukach technicznych, czujnik to urządzenie dostarczające informacji o pojawieniu sie określonego bodźca, przekroczeniu pewnej wartości progowej lub o wartości rejestrowanej wielkości fizycznej. W tym ujęciu układ czujnika składa sie z: czujnika, przetwornika oraz często układu kondycjonowania sygnału i telemetrycznego. Najczęściej spotykanymi czujnikami są czujniki dostarczające informacje w jednej z wielkości elektrycznych, takich jak: napięcie, natężenie prądu, opór elektryczny. Przyczyna tego jest fakt, ze prąd elektryczny to sygnał, który łatwo wzmocnić, przesłać na duże odległości, poddać dalszemu przetwarzaniu przy użyciu technik cyfrowych i komputerów, a także zachować.
Posługujemy się nimi w celu porównania wymiarów badanych części z wymiarami wzorca.
W korpusie czujnika znajdują się podzielnia, którą można obracać ustawiając w dowolnym położeniu, wskazówka, końcówka pomiarowa, wskaźniki tolerancji nastawiane na odchyłki górną i dolną koło zębate, trzpień stanowiący zębatkę zazębiającą się z kołem zębatym zakończony końcówką pomiarową. Sprężyna utrzymuje trzpień i końcówkę pomiarową w stałym położeniu i eliminuje luz między zębami zębatki a koła.
Obwód podzielni jest podzielony na 100 równych działek, z której każda odpowiada przesunięciu się końcówki pomiarowej o 0,0l mm. Czujniki często są wyposażone w dodatkową podziałkę i małą wskazówkę, której obrót o jedną działkę odpowiada jednemu pełnemu obrotowi wskazówki większej.
Niektóre rodzaje czujników:
Czujnik optyczny - czujnik optoelektroniczny, który jest elementem automatyki. Zasada działania polega na wysyłaniu wiązki promieni świetlnych przez nadajnik oraz na odbieraniu jej przez odbiornik. Czujnik ten reaguje na obiekty przecinające wiązkę światła pomiędzy nadajnikiem a odbiornikiem lub na wiązkę odbitą od obiektu. Stosowane są te czujniki do określania poziomu cieczy i materiałów sypkich, kontroli położenia ruchomych części maszyn oraz do identyfikacji obiektów znajdujących się w zasięgu działania czujników, np. przesuwające się taśmy transportowe. Czujniki te mogą generować sygnał przy pomocy którego można zliczać przesuwające się przedmioty, albo liczyć ilość obrotów jakiegoś elementu. Czujniki optyczne charakteryzują się dużymi strefami wykrywania obiektów. Natomiast wadą tego czujnika jest to, że nie może pracować w miejscach zanieczyszczonych.
Czujnik indukcyjny – element automatyki przemysłowej reagujący na zbliżanie do jego powierzchni aktywnej (pola czujnika) metalu. Indukcyjny czujnik zbliżeniowy działa na zasadzie zmiany swojego pola elektromagnetycznego wskutek przemieszczania metalowego elementu. Zmienne pole magnetyczne wytwarzane przez czujnik wzbudza w przewodniku prądy wirowe oraz jeżeli jest ferromagnetykiem to magnesuje go. Oba zjawiska wpływają na zmianę parametrów drgań, zmniejszając w ten sposób amplitudę lub częstotliwość drgań, zmiana ta jest rozpoznawana przez demodulator, następnie jeżeli czujnik ma wyjście cyfrowe sygnał jest kształtowany przez przerzutnik. Czujniki indukcyjne mogą być zasilane prądem stałym lub prądem przemiennym.
Czujnik pojemnościowy – element automatyki przemysłowej reagujący na zbliżanie do jego powierzchni aktywnej (pola czujnika) dowolnego materiału (medium). Elektroda czujnika i jej działanie muszą być wyjaśnione na podstawie sposobu dochodzenia do jej geometrycznego kształtu. Nie będziemy przy tym uwzględniali pól rozpraszających na krawędziach płytki. W połowie odległości między dwiema okrągłymi płytkami kondensatora A1 i A2 znajduje się w odległości d/2 dodatkowa, dobrze przewodząca "elektroda pośrednia" Z o grubości D-0. Napięcie przyłożone do elektrod A1 i A2 wytwarza między nimi pole elektryczne. Nadaje ono elektrodzie Z potencjał U/2. W rezultacie elektroda pośrednia przyjmuje funkcję następnej płytki kondensatora. Tak więc, kondensator dzieli się geometrycznie i elektrycznie na dwa kondensatory połączone szeregowo. Gdy się te kondensatory rozwinie i ustawi się płytki A1 i A2 obok siebie, w jednej płaszczyźnie, a elektrodę Z ustawi się w drugiej płaszczyźnie w odległości d/2, otrzyma się kondensator "otwarty". W obydwu połówkach tego kondensatora pola mają przeciwne kierunki.
Czujnik zegarowy – element automatyki przemysłowej, który sprawdza geometryczny kształt danego elementu oraz prawidłowość przygotowania elementu do pracy na określonej maszynie. Obwód tarczy czujnika jest podzielony na 100 równych części, z których każda odpowiada przesunięciu się końcówki pomiarowej o 0,01mm. Wartość działki elementarnej wynosi zazwyczaj 0,01mm, natomiast zakres pomiarowy 0 – 10mm. Czujniki zegarowe, które umieszcza się na statywie. Zalazły one szerokie zastosowanie w pracach warsztatowych przy odbiorze końcowym oraz kontroli maszyn.
margaritka1989