VI kadencja
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 2338
w sprawie zmiany przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo z dnia 9 kwietnia br., znak: SPS-023-2338/08, przy którym przesłana została interpelacja poseł Beaty Szydło w sprawie zmiany przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.), uprzejmie wyjaśniam, co następuje:
Wprowadzonym z dniem 1 stycznia 1999 r. systemem emerytalno-rentowym uregulowanym przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, określona została między innymi sprawa emerytur górniczych.
Jeżeli chodzi o prawo do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, to w myśl obowiązujących do dnia 31 grudnia 2006 r. przepisów ustawy emerytalnej, prawo do tej emerytury przysługiwało pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat.
Z tym że do okresów pracy górniczej zaliczane były także okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które zostało wypłacone wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne oraz inne niż wymienione okresy niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, za które zostało wypłacone wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy w wymiarze do 35 dni w roku kalendarzowym, bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przypadające w czasie trwania stosunku pracy.
Przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury na tych zasadach był uwzględniany również w wymiarze do 5 lat okres urlopu górniczego, który był określony przepisami ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych (Dz. U. Nr 162, poz. 1112, z późn. zm.) oraz okres świadczenia górniczego określonego przepisami ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 (Dz. U. Nr 210, poz. 2037, z późn. zm.).
W przypadku tej emerytury wymagane było także spełnienie łącznie warunków: nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego, spełnienie warunków do uzyskania emerytury do dnia 31 grudnia 2006 r., rozwiązania stosunku pracy.
Przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, nie były uwzględniane żadne inne okresy niż wymienione, w tym także okresy służby wojskowej.
Wyjątek od tej zasady z uwagi na głęboką restrukturyzację branży węgla kamiennego przez okres przejściowy został określony w przepisach wymienionej ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych, zgodnie z którym między innymi okresy czynnej służby wojskowej, poprzedzonej pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pod warunkiem podjęcia takiej pracy w ciągu 30 dni od dnia zakończenia tej służby, zaliczane były do okresów pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury na podstawie wniosków złożonych do dnia 31 grudnia 2002 r.
A następnie, zgodnie z powołanymi przepisami ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006, okresy czynnej służby wojskowej zaliczane były do okresów pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie wniosków złożonych do dnia 31 grudnia 2004 r.
Od dnia 1 stycznia 2007 r. sprawę uprawnień do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, regulują przepisy rozdziału 3a: Emerytury górnicze, powołanej ustawy emerytalnej, w brzmieniu nadanym przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 167, poz. 1397).
Przyjęte w 2005 r. wolą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przepisy wskazanej ustawy są realizacją przedłożonego Sejmowi obywatelskiego projektu ustawy dotyczącej zmiany regulacji emerytalnych, w tym przede wszystkim zmiany regulacji odnoszących się do emerytur górniczych.
W trakcie prac nad tym projektem w komisjach sejmowych, w których uczestniczyli również przedstawiciele związków zawodowych górników, analizie podlegały przedstawione obywatelskie propozycje rozwiązań dotyczące emerytur górniczych, w tym okresów uważanych za pracę górniczą oraz pracę równorzędną z pracą górniczą.
W wyniku tych prac nastąpiło przyjęcie ograniczenia określonych okresów uważanych za pracę górniczą oraz za pracę równorzędną z pracą górniczą.
Wypracowane zostały rozwiązania dotyczące utrzymania w zreformowanym systemie emerytalnym preferencyjnych uprawnień do emerytury górniczej oraz emerytury górniczej bez względu na wiek i zajmowane stanowisko.
Wobec przyjętych rozwiązań emerytury te nie zostaną objęte systemem emerytur pomostowych.
W związku z tym od dnia 1 stycznia 2007 r. prawo do emerytur górniczych regulują przepisy zawarte w rozdziale 3a: Emerytury górnicze, ustawy emerytalnej.
Jeżeli chodzi o prawo do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, to w myśl przepisów art. 50e ustawy emerytalnej prawo do tej emerytury przysługuje pracownikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat.
Do okresów pracy górniczej zalicza się także okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne, jak również okresy czasowego oddelegowania pracowników do zawodowego pogotowia ratowniczego w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego SA w Bytomiu, w KGHM Polska Miedź SA Oddział Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie lub w okręgowych stacjach ratownictwa górniczego. Okresy te zalicza się do pracy górniczej w razie ich bezpośredniego poprzedzenia pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przypadające w czasie trwania stosunku pracy.
Z tym iż wymagany jest także warunek nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa, wprowadzony przepisami ustawy z dnia 12 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 17, poz. 95).
Prawo do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, na wskazanych zasadach nie zostało uzależnione od przynależności ubezpieczonych do określonej grupy wiekowej ubezpieczonych.
Ponadto przyjętymi przez Sejm przepisami art. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy Karta Nauczyciela osobom, które do dnia 31 grudnia 2007 r. spełniły warunki do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, uregulowanej przepisami ustawy emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r., stworzono możliwość przejścia na te emerytury na warunkach określonych w tych przepisach.
W dniu 7 września 2007 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 191, poz. 1369).
Z uwagi na regulacje przepisów art. 3 tej ustawy nastąpiło kolejne wydłużenie do dnia 31 grudnia 2008 r. możliwości skorzystania z prawa do emerytury górniczej lub emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, w brzmieniu przepisów regulujących uprawnienia do tych emerytur obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r.
A w związku z tym przy zachowaniu spełnienia wymaganych warunków w brzmieniu przepisów w dniu 31 grudnia 2006 r.
Jak również uregulowano, iż osobom, którym udzielono urlopu górniczego na warunkach określonych w przepisach ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych lub świadczenia górniczego na warunkach określonych przepisami ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, uwzględnia się okresy niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, za które zostało wypłacone wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy, okresy czynnej służby wojskowej lub okresy pełnienia z wyboru funkcji w organach związku zawodowego zrzeszającego górników na warunkach określonych w tych odrębnych przepisach, o ile z urlopem górniczym lub świadczeniem górniczym osoby te spełniły do dnia 31 grudnia 2008 r. warunki do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko.
Należy podkreślić, iż obowiązujące regulacje umożliwiają zarówno przejście na emeryturę górniczą, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, na zasadach określonych przepisami art. 3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jak również na zasadach określonych obowiązującymi od dnia 1 stycznia 2007 r. przepisami art. 50e ustawy emerytalnej, z tym iż w tym przypadku bez uwarunkowania przynależności ubezpieczonych do określonej grupy wiekowej ubezpieczonych.
Pragnę podkreślić, iż emerytura górnicza, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, jest świadczeniem preferencyjnym w stosunku do pozostałych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
Należy zauważyć, iż uprawnienie do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, jest niezależne od przynależności do określonej grupy wiekowej.
Emerytura ta kierowana jest do osób legitymujących się określoną pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w związku z tym prawo do niej wynika z faktu wykonywania pracy w określonych warunkach i jej długotrwałości, tj. pracy pod ziemią.
Wymaga również podkreślenia fakt, iż emerytury górnicze, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, realizowane są z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. Systemu opartego na opłacaniu składek na ubezpieczenie emerytalne przez ubezpieczonych aktualnie zatrudnionych, z których to składek realizowane są emerytury. Ponadto wysokość tej składki jest jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych niezależnie od warunków wykonywania pracy i przysługujących uprawnień emerytalnych.
Przyznanie preferencyjnych uprawnień emerytalnych dla jakiejkolwiek grupy ubezpieczonych przy opłacaniu jednakowej składki prowadzi do przerzucania kosztów tych uprawnień na inne grupy ubezpieczonych, którzy z tych uprawnień nie korzystają tym bardziej, iż w przypadku emerytur górniczych ich wysokość jest i będzie ustalana na dotychczasowych zasadach w odróżnieniu od ogółu ubezpieczonych, których wysokość emerytury będzie zależała od składek zgromadzonych na indywidualnych kontach w I i II filarze.
Z uwagi na powyższe i biorąc pod uwagę obowiązujące rozwiązania regulujące uprawnienia do emerytury górniczej, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, brak jest podstaw do podejmowania działań zmierzających do doliczenia do wymaganego okresu pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze pod ziemią także okresu służby wojskowej.
Podsekretarz stanu
Radosław Mleczko
Warszawa, dnia 30 kwietnia 2008 r.
MaxQuadro