Dowodzenie - to szczególny rodzaj kierowania ludźmi, opierający się na przetwarzaniu informacji na decyzje i rozkazy.
Do utrudnień w skutecznym dowodzeniu można zaliczyć:
- brak szybkich i dokładnych informacji o zdarzeniu i jego rozwoju,
- możliwości powstania wybuchu, tworzenia się gazów toksycznych,
- duże tempo działań bojowych i rozczłonkowanie sił i środków,
- brak na czas zabezpieczenia materiałowo-technicznego działań,
- nietrafność decyzji.
Czynnikiem skutecznego dowodzenia jest właściwa struktura organów
dowodzenia, tzn. organizacja sztabów jako czynnika ułatwiającego dowódcy
kierowanie działaniami ratowniczo-gaśniczymi. Sztaby tworzy się
w przypadkach, kiedy przewidują to ustalenia planów ratowniczych lub,
kiedy w działaniach ratowniczo-gaśniczych uczestniczą siły większe od
kompanii i jeżeli KAR uzna za celowe powołanie sztabu. Jako jedno
z usprawnień procesu dowodzenia traktuje się powoływanie sztabów w
planach ratowniczych. Sztaby mają wówczas charakter stały. Sztab działa w
stałym składzie osobowym. Zaletami powołanych na stałe sztabów jest ich
wysoka sprawność i skuteczność.
1. Podstawowe zadania sztabu obejmują:
- analizowanie sytuacji powodowanej występującymi zagrożeniami oraz prognozowanie jej rozwoju,
- wypracowanie koncepcji ograniczenia lub likwidacji skutków występującego zagrożenia,
- naliczanie sił i środków ratowniczych oraz określanie zapotrzebowania materiałowego na potrzeby prowadzonych działań,
- określanie potrzeb materiałowych i bytowych dla ewakuowanych osób i ich mienia,
- zapewnienie łączności dowodzenia i współdziałania,
- realizację zadań logistycznych,
- przygotowanie rozkazów dowódcy obwodu, ich wdrażanie i kontrola realizacji,
- opracowanie dokumentacji i informacji z prowadzonych działa
2. Zadania sztabu realizują:
Szef sztabu, do obowiązków którego należy w szczególności:
- organizowanie i koordynacja pracy sztabu, w tym określenie szczegółowych
zadań dla członków sztabu,
- bieżąca analiza rozwoju zagrożeń wpływających na prowadzone akcje
ratownicze,
- utrzymywanie stałej łączności z dowódcą obwodu,
- przedkładanie propozycji zamiaru taktycznego,
- analizowanie skuteczności prowadzonych działań,
- organizowanie i realizacja zajęć doskonalących;
- nadzór nad prawidłową realizacją zadań postawionych zespołom sztabu,
- nadzór nad przekazywaniem rozkazów KAR-a do wykonawców,
- zastępowanie KAR-a;
Zastępca szefa sztabu, do obowiązków którego należy w szczególności:
- nadzór nad dokumentacją sztabu,
- nadzór nad zapewnieniem warunków pracy sztabu,
- organizowanie wsparcia prowadzonych działań ratowniczych,
- zastępowanie szefa sztabu;
Oficer łącznikowy, do obowiązków którego należy w szczególności:
- znajomość potrzeb wynikających z prowadzonych działań ratowniczych,
- utrzymywanie stałej łączności z szefem sztabu,
- współdziałanie z przedstawicielami organów administracji, służb i jednostek
ratowniczych oraz podmiotów gospodarczych w związku z prowadzonymi
działaniami,
Zespól analiz, do obowiązków którego należy w szczególności:
- dokonywanie oceny zaistniałej sytuacji oraz prognozowanie jej rozwoju,
- opracowywanie wariantowych koncepcji ograniczenia lub likwidacji skutków
występującego zagrożenia,
- naliczanie sił i środków oraz określanie potrzeb wynikających z prowadzonych
działań ratowniczych,
- opracowywanie dokumentacji związanej z prowadzeniem działań ratowniczych,
- opracowywanie meldunków sytuacyjnych KAR-a i stanowiska kierowania;
Zespól łączności, do zadań, którego należy w szczególności:
- organizowanie łączności dowodzenia i współdziałania, ustalenia potrzeb w
zakresie sprzętu i urządzeń łączności niezbędnych w prowadzeniu działań
ratowniczych,
- terminowe przekazywanie meldunków i rozkazów do adresata,
- wzywanie sił i środków,
- ewidencjonowanie prowadzonej korespondencji oraz czasów jej przyjmowania
i wysyłania;
Zespół logistyki, do zadań którego należy w szczególności:
- organizowanie punktów przyjęcia sił i środków oraz rozprowadzenie ich
na odcinki bojowe,
- realizowanie zapotrzebowania na sprzęt specjalistyczny, środki gaśnicze,
materiały i urządzenia niezbędne do prowadzenia działań,
- organizowanie dostarczania materiałów pędnych, części zamiennych
i artykułów żywnościowych,
- zapewnienie zabezpieczenia sanitarno-medycznego działań ratowniczych,
- organizowanie i prowadzenie punktów naprawy sprzętu gaśniczego
i technicznego,
- organizowanie i prowadzenie zakwaterowania,
- przygotowanie warunków do pracy sztabu,
- określenie potrzeb w zakresie transportu ewakuowanych osób i ich mienia,
- naliczanie potrzeb bytowych dla ewakuowanych ludzi i zwierząt,
- dokumentowanie działań logistycznych;
Zespól informacyjno-prasowy, do zadań którego należy
w szczególności:
- tworzenie bazy informacyjnej prowadzonych działań,
- zapewnienie sprawnego przepływu informacji z działań, w tym:
* organizowanie punktu informacyjnego do kontaktów z przedstawicielami
mediów,
* opracowywanie treści informacji i komunikatów,
- przygotowywanie komunikatów dotyczących zachowań społeczeństwa
w związku z występującymi zagrożeniami i prowadzonymi działaniami
ratowniczymi,
- współpraca z rzecznikami prasowymi służb współdziałających,
- opracowywanie informacji dla władz administracyjnych i samorządowymi.
Organizacja łączności:
Dowódca kierujący akcją ratowniczo-gaśniczą powinien dokładnie znać
sytuację na wszystkich odcinkach bojowych, a także mieć stały wpływ
na działania ratowniczo-gaśnicze i dążyć przy pomocy będących w jego
dyspozycji sił i środków do wykonania zadania bojowego. Przez sprawnie
działającą łączność zapewnia się właściwe dowodzenie pododdziałami
jednostek ochrony przeciwpożarowej we wszystkich rodzajach działań
bojowych. Sprawnie działająca łączność ma zapewnić terminowe
przekazywanie meldunków, rozkazów, a także utrzymanie współdziałania
w toku prowadzonych działań ratowniczych.
W strukturach organizacyjnych obwodów operacyjnych znajdują się
następujące siły i środki łączności:
Na szczeblu kompanii gaśniczej i specjalnej:
• zastęp łączności, jako część składowa plutonu zabezpieczenia działań
• kompanijny samochód dowodzenia i łączności
Na szczeblu batalionu występuje:
• zastęp łączności, jako część składowa plutonu kwatermistrzowskiego, oficer łączności, jako element sztabu batalionu, samochód dowodzenia i łączności stanowiący wyposażenie dowództwa batalionu pożarniczego
Na szczeblu pułku:
• kontener dowodzenia i łączności
• kontener sztabowy
• zespół łączności, jako część składowa sztabu pułku
W akcjach ratowniczo-gaśniczych prowadzonych w obiektach, dla których opracowano plany działań ratowniczych i zaprojektowano rozwinięcie sztabów, organizację łączności wykonuje szef łączności wraz z podległym mu zespołem łączności. Realizuje je na bazie środków łączności będących na wyposażeniu samochodów operacyjnych, rozpoznawczo-ratowniczych i innych, będących w dyspozycji dowódcy.
W plutonie i zastępie, łączność organizuje dowódca i zapewnia jej realizację od najniższego ogniwa tj. roty. Przekazywanie meldunków i informacji do wyższego przełożonego i stanowisk kierowania należy również do obowiązków dowódcy zastępu lub plutonu.
Organizacja łączności w działaniach ratowniczych musi odpowiadać strukturą dowodzenia ustalonym przez dowódcę nimi kierującego. Uwzględnia się również ilość i rodzaj wyposażenia pododdziałów w sprzęt łączności, wielkość terenu objętego akcją ratowniczo-gaśniczą, orientacyjny czas trwania działań ratowniczych.
Momentem rozpoczęcia organizacji łączności jest czas zadysponowania pierwszego pododdziału do miejsca zdarzenia. Pierwszy przybyły na miejsce zdarzenia zastęp, po przeprowadzeniu rozpoznania wstępnego, składa meldunek do stanowiska kierowania. W miarę przybywania pododdziałów i przydzielania im zadań bojowych następuje sukcesywnie organizowanie i utrzymywanie z nimi łączności.
Dowódca podejmuje decyzję o organizacji sztabu wyznacza oficera łączności, a przy większych akcjach szefa zespołu łączności.
Zadaniem szefa łączności jest ustalenie ilości sił i środków jednostek ochrony ppoż. i odpowiadającej im ilości sprzętu łączności, a następnie zorganizowanie sieci radiowych łącznie z przekazaniem użytkownikom sieci danych radiowych.
Przy tworzeniu sieci radiowych szef łączności powinien kierować się
następującą hierarchią:
1. sieć radiowa dowódcy kierującego akcją ratowniczo-gaśniczą,
2. sieć radiowa pośrednia,
3. sieć radiowa wykonawcza.
Sieć dowódcy składa się z radiostacji stanowiska kierowania, radiostacji
dowódcy kierującego działaniami ratowniczymi, radiostacji sztabu
i dowódców odcinków bojowych.
Sieci radiowe pośrednie przy mniejszych zdarzeniach pomija się.
Sieci radiowe wykonawcze, to łączność dla pododdziałów uczestniczących
bezpośrednio w działaniach ratowniczych.
Dla organizacji łączności wykorzystuje się środki łączności:
Środki łączności radiowej - umożliwiają szybkie, łatwe i bezpośrednie porozumiewanie się, a także jednoczesne przekazywanie rozkazów i meldunków do wielu dowódców - porozumiewanie się w ruchu i na postoju.
Środki polowej łączności przewodowej - mogą być wykorzystywane do łączności pomiędzy dowódcą kierującym akcją ratowniczo-gaśnicza, a dowódcami odcinków bojowych, dowódcą a sztabem, dowódcami a odległy mi punktami czerpania wody, dowódcą a odwodem taktycznym. Polową łączność przewodową organizuje się również przy braku odpowiedniej ilości sprzętu radiowego, w obiektach gdzie wy stępuje utrudnione stosowanie łączności radiowej, np. podziemia, żelbetowe stropy, instalacje rurociągów i zbiorniki metalowe.
Środki łączności ruchomej - organizuje się przy pomocy łączników, w sposób doraźny, na okres trwania działań ratowniczo-gaśniczych. Na łączników należy wybierać strażaków odznaczających się dobrą pamięcią, szybko orientujących się w sytuacji na miejscu zdarzenia, energicznych i znających obsługę sprzętu łączności. Wykorzystywanie przez dowódców łączników niezależnie od łączności radiowej jest możliwe, jeżeli sytuacja czyni to celowym. Łącznik powinien stale towarzyszyć dowódcy i występować z radiotelefonem.
Środki sygnalizacyjne - można wykorzystywać do przekazania rozkazów do natarcia lub wycofania się, ostrzeżenia o niebezpieczeństwie np. wybuchu, zawalenia konstrukcji, im zagrożenia. Ilość, rodzaj sygnałów i sposób ich przekazywania ustała się w specjalnej tabeli
W działaniach ratowniczo-gaśniczych występuje łączność operacyjna a w szczególności tzw. łączność dowodzenia i łączność współdziałania ( 5 pkt. Rozporządzenia MSW z dn. 28.12.1994 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego)
Łączność dowodzenia - jest to system łączności przeznaczony do przekazywania rozkazów od dowódcy do podwładnego oraz meldunków, informacji od podwładnego do dowódcy. Łączność dowodzenia organizowana jest zawsze od dowódcy do podwładnego, środkami dowódcy.
Łączność dowodzenia dzieli się na trzy podsystemy:
1. dowódczy - ma on zapewnić łączność dowódcy kierującego działaniami ratowniczymi ze stanowiskiem kierowania, sztabem i dowódcami odcinków bojowych.
2. pośredni - ma zapewnić łączność między dowódcami odcinków, a dowódcami plutonów, zastępów.
3. wykonawczy - łączność ma spełniać rolę komunikacji pomiędzy dowódcami zastępów i rotami, stanowiskiem gaśniczym, itp.
Łączność współdziałania - jest to system łączności przeznaczony do porozumiewania się dowódców w celu skoordynowania działań taktycznych podległych im pododdziałów. Łączność współdziałania na terenie działań ratowniczych ma zapewnić porozumiewanie się pomiędzy dowódcami odcinków, zastępów, przodownikami rot itp.
Zabezpieczenie Logistyczne
1. Zadania logistyki:
Obowiązki dowódcy kierującego działaniami ratowniczymi występują w zasadzie, w dwóch obszarach. Obszar pierwszy - to bezpośrednie kierowanie działaniami ratowniczymi. Czynności te rozpoczynają się od momentu przybycia na miejsce zdarzenia i trwają aż do całkowitej likwidacji i zakończenia działań ratowniczych.
Po wejściu do działań jednostek ratowniczo-gaśniczych obowiązki dowódcy mają coraz większy zakres, rozszerzają się o organizowanie, potocznie zwanych, tyłów. Aktualnie stosowanym jest określenie „zabezpieczenie logistyczne”, które jest drugim obszarem obowiązków dowódcy.
Szef zabezpieczenia logistycznego (oficer zabezpieczenia logistyki) ma zorganizować i zapewnić sprawne funkcjonowanie systemu wg następujących grup zadaniowych przedstawionych na schemacie
Wykonanie tych niezmiernie ważnych obowiązków, w formie zadania bojowego, szef sztabu powierza szefowi (oficerowi) logistyki i osobiście je nadzoruje. W działaniach ratowniczych prowadzonych w mniejszej skali zadania te wykonuje oficer logistyki.
2. Realizacja zadań logistyki:
Zabezpieczenie logistyczne działań ratowniczo-gaśniczych może
występować w następujących formach:
1. własne, w którym wszystkie rodzaje zabezpieczenia są realizowane siłami i środkami jednostek ochrony przeciwpożarowej.
2. mieszane, kiedy określone rodzaje zabezpieczenia są realizowane w ramach współdziałania z innymi służbami, przedsiębiorstwami, instytucjami itp.
3. zewnętrzne, wykonywane wyłącznie w ramach porozumień - w większości przez jednostki spoza ochrony przeciwpożarowej.
Skład ilościowy poszczególnych elementów zabezpieczenia logistycznego jest uzależniony od rozmiarów i zasięgu działań ratowniczo-gaśniczych oraz ilości wprowadzonych do działań sił i środków. Podstawą kierowania działaniami zespołu zabezpieczenia logistycznego jest:
• rozkaz bojowy dowódcy kierującego działaniami ratowniczymi,
• meldunki dowódców odcinków bojowych,
• meldunki zespołów sztabu.
Meldunki powinny dać odpowiedź na pytania:
- jaki jest przebieg działań w zakresie ich zabezpieczenia logistycznego, a przede wszystkim, stan zaopatrzenia w środki gaśnicze i zaopatrzenie materiałowo-techniczne,
- jaki jest stan sił i środków.
Meldunki zmierzają do wskazania stosownych działań w celu usunięcia
przeszkód i trudności.
Zapewnienie sprawnego funkcjonowania zespołu logistyki wymaga
umiejętności organizatorskich i inicjatywy. Przy długotrwałych akcjach
konieczne jest nawiązanie współdziałania z organami administracji
samorządowej na szczeblu gminy i sołectwa, ludnością miejscową,
kierownictwami zakładów pracy, policją, zarządami OSP, Administracją
lasów państwowych, kółkami rolniczymi, szkołami, ośrodkami zdrowia itp.
Oraz administracją szczebla wojewódzkiego.
mapmapek