Hałas
Współczesny świat coraz bardziej zapełnia się różnego rodzaju maszynami, urządzeniami, samochodami i innymi pojazdami mechanicznymi. W prawie każdym miejscu pracy, jest wykorzystywany komputer i inne sprzęty biurowe, prowadzi się wielkie budowy i remonty z wykorzystaniem tzw. „ciężkiego sprzętu” itd. Miasta rozbudowują się do wielkich aglomeracji, gdzie mimo nowoczesności i przepychu, człowiek tworzy przeludnione skupiska, w których brakuje zieleni, przestrzeni i przede wszystkim coraz bardziej poszukiwanej ciszy. Dzisiejszą rzeczywistość często określa się jako zabieganie wśród wiecznego hałasu i zgiełku. Hałas jest niestety ubocznym skutkiem cywilizacji. Najprościej można go określić jako dźwięk lub zespół dźwięków o niepożądanym działaniu. Niestety hałas, nawet mały i niezbyt intensywny wywiera duży wpływ na życie i zdrowie ludzi, zwierząt i całą przyrodę.
Szkodliwość hałasu zależy od wielu czynników, głównie od natężenia tworzących go dźwięków, ich częstotliwości, czasu oddziaływania, charakteru ich zmian w czasie albo długotrwałości ich zmian w czasie, a nawet zawartości tzw. składowych niesłyszalnych. Każdy człowiek ma inną wrażliwość na dźwięki, a tym bardziej na ich nadmiar czyli hałas. Dla niektórych ludzi już nawet niewielki hałas sprawia trudności w koncentracji, zdenerwowanie i rozdrażnienie, a dla innych jest prawie niezauważalny. Podobnie jest z innymi parametrami określającymi hałas, każdy z nas odbiera je inaczej i w innym momencie określi dochodzące dźwięki jako hałas. W procesie słyszenia istotne jest również to, że przy małym natężeniu dźwięku człowiek słyszy najlepiej środkowe pasmo częstotliwości fal dźwiękowych, natomiast im głośniejszy jest dźwięk tym „szerzej” go słyszymy – tzn. zarówno niskie jak i wysokie tony. Mimo to, że poziom akceptacji hałasu jest rzeczą subiektywną, to jednak powyżej pewnej granicy, czy jego natężenia, czy też czasu trwania, jest on jednoznacznie określany jako szkodliwy, a nawet niebezpieczny. Obiektywną ocenę szkodliwości hałasu umożliwia określanie tzw. poziomu dźwięku, który go tworzy. Poziom ten określa tak naprawdę poziom ciśnienia akustycznego wywoływanego przez hałas i docierającego do naszych uszu. Ciśnienie to w normalnych warunkach i przy zdrowym narządzie słuchu, umożliwia nam słyszenie poprzez przenoszenie energii mechanicznej fali dźwiękowej na membranę ucha, a potem przez systemem nerwowym do mózgu. Jednak gdy poziom hałasu jest zbyt duży, ciśnienie które mu towarzyszy może nie tylko powodować ból wewnątrz ucha, ale również utratę słuchu lub jego uszkodzenie. Poziom głośności dźwięków mierzymy w jednostce o nazwie „decybel”, który oznaczmy „dB”. Ze względu na granice słyszalności ludzkiego ucha, hałas określa się jako dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz. Poziom hałasu o częstotliwości odpowiadającej progowi słyszenia przypisano wartość 0dB, natomiast tzw. granicy bólu odpowiada wartość 130dB. Sformułowano również wielkość nazywaną dokuczliwością hałasu, której jednostką jest tzw. noys. Wartość 1 noys, oznacza dokuczliwość (dla przeciętnej wrażliwości na hałas) dźwięku o częstotliwościach w zakresie 910 - 1090 Hz i natężeniu 40 dB. Zarówno zmiana natężenia dźwięku jak i zmiana częstotliwości przy zachowaniu tego samego natężenia, spowoduje zmianę wcześniejszej dokuczliwości. Najmniej dokuczliwe są dźwięki o niskich częstotliwościach -do kilkudziesięciu Hz (przy natężeniu 80 dB - dokuczliwość ok. 5-10 noysów), najbardziej – dźwięki ok. kilku tysięcy Hz (przy natężeniu 80 dB - dokuczliwość ok. 30-35 noysów).
Wyróżniamy dwa rodzaje hałasu ze względu na czas jego trwania: ciągły (jak szum, szmer) i impulsowy (jak huk, trzask). Natomiast pod względem widma częstotliwości hałas dzielimy na: złożony i prosty.
Hałas a środowisko człowieka
Hałas ma ogromny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka, gdyż oddziałuje bezpośrednio i pośrednio na różne ośrodki ludzkiego ciała.
Z punktu widzenia szkodliwości dla zdrowia hałasy można podzielić na:
Hałasy o poziomie
● poniżej 35 dB nie są szkodliwe dla zdrowia, ale mogą wywoływać zdenerwowanie. Do hałasów tych zalicza się np. szum wody, brzęk przekładanych naczyń lub narzędzi, odgłos pracującej lodówki lub komputera. Hałasy te rozpraszają w czynnościach wymagających skupienia np. projektowaniu, pisaniu itp., szczególnie gdy trwają bardzo długo.
● od 35 do 70 dB negatywnie wpływają na układ nerwowy człowieka. Pociąga to za sobą zmęczenie i spadek wydajności pracy. Może on obniżyć zrozumiałość mowy i utrudnić zasypianie i wypoczynek.
● od 70 dB do 85 dB trwające stale, mogą powodować zmniejszenie wydajności pracy, trwałe osłabienie słuchu, bóle głowy i negatywny wpływ na układ nerwowy człowieka.
● od 85 do 130 dB powodują uszkodzenia słuchu i różne schorzenia, jak zaburzenia układu krążenia, nerwowego, równowagi i inne oraz uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 metra.
● od 130 dB do 150 dB pobudzają do drgań niektóre wewnętrzne organy ludzkiego ciała, mogą nawet powodować ich trwałe schorzenia lub nawet uszkodzenia. Praca w takim hałasie wiąże się z dużym zagrożeniem rozległego osłabienia słuchu, a nawet jego poważnych i trwałych uszkodzeń.
● powyżej 150 dB już po 5 minutach całkowicie paraliżują działanie organizmu, powodują mdłości, zaburzenia równowagi, uniemożliwiają wykonywanie skoordynowanych ruchów kończyn, zmieniają proporcje zawartości składników we krwi. Wśród osób pracujących w takim hałasie (np. przy hamowaniu silników odrzutowych) aż w 80% stwierdza się zapadanie na nieuleczalne choroby, stany lękowe i depresyjne, oraz inne objawy chorób psychicznych.
Z powyższej klasyfikacji poziomu hałasu ze względu na szkodliwość dla człowieka, wynika, że trzy główne płaszczyzny oddziaływania hałasu na nasz organizm, to:
a. ucho środkowe i wewnętrzne (wpływ bezpośredni)
b. układ nerwowy i psychikę (wpływ pośredni)
c. na inne narządy (wpływ na zasadzie odruchu).
a. Uszkodzenia słuchu
Nadmierny hałas powoduje mniej lub bardziej poważne uszkodzenia słuchu. Ucho jest bardzo wrażliwym i delikatnym narządem. Gdy mocne dźwięki przez dłuższy czas nadwerężają struktury ucha, powoduje to skurcz jego naczyń krwionośnych, a tym samy zmniejszenie dostawy tlenu i substancji odżywczych do ucha. Wtedy też, najdelikatniejsze elementy ucha środkowego są najbardziej narażone na odkształcenia lub zniszczenie przez hałas. Uszkodzeniu ulegają głównie komórki słuchowe rzęsate w ślimaku – czyli narządzie ucha wewnętrznego. W zależności od stopnia ich zniszczenia pierwszymi objawami zmian w jakości słyszenia jest cykliczny lub nieustanny szum w uszach albo dzwonienie, a także utrata zdolności słyszenia wysokich tonów oraz zdolności zrozumienia mowy w hałaśliwym otoczeniu. Towarzyszyć temu mogą również zaburzenia wzroku i utrudnienie w utrzymaniu skupienia. Uszkodzenie słuchu może nastąpić nagle pod wpływem jednorazowego impulsu hałasu – np. wybuch petardy, pisk z głośnika, itp., lub też może następować stopniowo w wyniku długotrwałego i powtarzającego się hałasu o poziomie do 90dB – np. podczas koncertu, w czasie głośnego słuchania muzyki przez słuchawki noszone bezpośrednio w uszach, itp. Jeśli tylko przez krótki czas i rzadko jesteśmy otaczani przez taki hałas, to upośledzenie słuchu – odczucie „napięcia” w uszach, szum, niedosłyszenie – mogą być tylko chwilowym objawem, który ustąpi po chwili odpoczynku w ciszy. Niestety długotrwałe działanie takiego hałasu może trwale uszkodzić słuch. W drastycznych przypadkach wystąpienia hałasu powyżej granicy bólu może nastąpić nawet pęknięcie bębenka w uchu.
b) Uszkodzenia układu nerwowego i psychiki
Zdolność słyszenia zależy nie tylko od narządów ucha, ale również od układu nerwowego, który bezpośrednio przekazuje wrażenia słuchowe do mózgu. Dlatego też hałas intensywnie wpływa na cały skald nerwowy człowieka, a tym samym ma dostęp do jego psychiki i samopoczucia. Jest to trochę jak reakcja łańcuchowa, gdyż ingerencja w psychikę wiąże się z kolejnymi konsekwencjami, a mianowicie ograniczaniem aktywności umysłowej i ruchowej oraz osłabienie koncentracji. Zbyt długie przebywanie w hałaśliwym miejscu lub też w otoczeniu cichych, ale jednostajnych i monotonnych dźwięków objawia się zmęczeniem, sennością lub przeciwnie rozdrażnieniem, uczuciem „obciążenia” dźwiękiem, wydłużeniem czasu reakcji, spadkiem koncentracji, a nawet niepokojem lub lękiem. Hałas, niezależnie od sposobu powstawania, natężenia i czasu trwania, powoduje dyskomfort psychiczny i jest postrzegany i odczuwany jako coś uciążliwego. Budzi ochotę pozbycia się go i uwolnienia od jego wpływu. Wielokrotnie jednostajny dźwięk, np. kapania wody z kranu, czy też tykanie zegara wprawia nas w irytację, bo rozprasza i skierowuje uwagę na siebie czasami aż do tego stopnia, że wydaje nam się, że istnieje tylko to tykanie, czy kapanie wokół nas. Ten uciążliwy dźwięk zdaje się nas otaczać. Pod wpływem hałasu wielu ludzi popada w choroby nerwicowe, zaburzenia emocjonalne na tle napięcia nerwowego i uczucia niepokoju, a nawet psychiczne urojenia, czy inne schorzenia. Istotne jest również to, że jeśli nawet ciche dźwięki wywołują silne stany emocjonalne (np. z powodu złych skojarzeń, wspomnień związanych z danym dźwiękiem), to mogą one powodować w mózgu podobne objawy jak mocny hałas. Są to przede wszystkim zakłócenia w rytmie pracy mózgu oraz tzw. desynchronizacja procesów bioelektrycznych mózgu. Znacznym problemem wśród ludzi narażonych na długie przebywanie w hałasie jest bezsenność. Sen umożliwia spowolnienie pracy organizmu i regenerację sił. Dotyczy to przede wszystkim układu nerwowego i mózgu. Dlatego też obciążenie układu nerwowego długotrwałym oddziaływaniem hałasu, może prowadzić do jego zaburzeń, a tym samym do utrudnienia zapadania w sen. Nawet, gdy hałas jest już niesłyszalny w momencie zasypiania, to jednak układ nerwowy jest tak bardzo nim „naładowany”, że trudniej jest go „uspokoić” i zregenerować. Nawet jeśli uda się zasnąć, to sen bywa i tak niespokojny, a rano często człowiek budzi się z poczuciem zmęczenia i ciągłego niewyspania. Hałas jest szczególnie szkodliwy dla układu nerwowego małych dzieci, gdyż budzi w nich strach, poczucie zagrożenia, niepewności, płacz, jąkanie się, a nawet może wywołać padaczkę. Z punktu widzenia psychologii hałas jest dźwiękiem nieprzyjemnym i niepożądanym, powodującym drażliwość, zmęczenie całego organizmu a szczególnie osłabienie i podrażnienie słuchu. Może być nawet przyczyną wybuchu agresji, czy też znacznego stresu i wynikających z niego konsekwencji dla całego organizmu i psychiki.
c)
Hałas może również powodować wiele innych zaburzeń w naszym organizmie, z chorobami wewnętrznymi włącznie. Zakłócenia pracy organizmu pod wpływem hałasu dotyczą głównie układu sercowo – naczyniowego (podwyższenie ciśnienia krwi, odczuwalne bicie i kołatanie serca, osłabienie kondycji, uderzenia krwi do głowy). Przy natężeniu 60-75 dB (standardowe natężenie hałasu w miastach) występują z niezauważalne zmiany akcji serca, ciśnienia krwi czy rytmu oddychania. Inne objawy „przedawkowania” hałasu, to uczucie duszności, mdłości, zawroty i bóle głowy, a także bóle mięśni, stawów i wiele chorób przemiany materii. Prowadzi się również badania nad wpływem hałasu na powstawanie raka. Hałas osłabia również system immunologiczny człowieka, i to w dużym stopniu. Organizm osłabiony „atakiem hałasu” wykazuje większą podatność na infekcje i rozwój różnych chorób.
Zaskakujący jest także fakt, że udowodniono wpływ hałasu na starzenie się organizmu. Odkryto, że nadmierne i długotrwałe odczuwanie skutków hałasu powoduje przedwczesne starzenie się o ok. 8 – 12 lat u co 30-tego mieszkańca dużych aglomeracji miejskich. Naukowcy alarmują również o niespodziewanych początkowo konsekwencjach użytkowania przenośnych odtwarzaczy muzycznych oraz telefonów z zestawem słuchawkowym. Często młodych ludzi dorastających „ze słuchawkami” w uszach nazywa się „pokoleniem walkmana” i alarmuje, że stają się oni pokoleniem niedosłyszącym. Takie negatywnego skutku wprowadzenia nowinek technicznych nie spodziewano się na początku ich sprzedaży. Głównie dlatego, że przenośne odtwarzacze powstały z myślą umożliwienia słuchania muzyki np. w czasie porannego biegania, czy spaceru. Młodzi ludzie szybko jednak rozszerzyli to zastosowanie do swoich potrzeb głośnego i często bardzo długiego słuchania muzyki przez słuchawki. Jest to szczególnie popularne niestety tam gdzie i tak huk i ogólny hałas jest już zbyt duży – czyli w dużych miastach. Młodzież chcąc zagłuszyć ten wielkomiejski harmider, bombarduje uszy strumieniem dźwięku skierowanym bezpośrednio i w całości do wnętrza ucha. Na skutki takiego trendu kulturowego nie trzeba długo czekać, coraz częściej do lekarzy zgłaszają się ludzie, których słuch został znacznie osłabiony lub zdeformowany przez „nadużycie muzyki”.
Subiektywna uciążliwość hałasu - to jak już wspomnieliśmy indywidualna predyspozycja do większej lub mniejszej odporności na hałas. Jest ona uzależniona od warunków fizjologicznych ucha i układu nerwowego danego człowieka, jak również jego reakcji emocjonalnych, zdolności skupienia oraz wrażliwości na drgania. Oczywiście to jak ktoś odbiera dany dźwięk, czy jeszcze jako np. muzykę czy już jako hałas, zależy również od cech samego dźwięku. A także od tego czy się go spodziewamy, czy też nie. Gdyż nagły hałas, np. głos alarmu, syreny budzi dodatkowo poczucie lęku, a nawet paniki. Stwierdzono, że ocena hałasu przez różnych ludzi zależy także od ich wieku, stanu zdrowia, nastroju i odporności na stres. Bardzo często zdarza się, że sami czujemy, iż w zależności od samopoczucia lepiej lub gorzej znosimy te same hałasy i odgłosy. Duże znaczeni ma tutaj również czy jesteśmy zmęczeni czy też nie.
Wszystkie te czynniki powodują trudności w ocenie rzeczywistego zagrożenia nadmiernym hałasem – tzw. „skażenie hałasu”. W celu podjęcia działań ograniczających hałaśliwość danego terenu wykonuje się jego ocenę akustyczną, którą następnie konfrontuje się z opinią społeczeństwa badanego terenu. W ten sposób ustala się poziom hałasu, który przez ogół jest już uznawany za drażliwy hałas. I dąży się do obniżenia go poniżej tej granicy. Jest to bardzo istotne zarówno w strefach mieszkalnych jak również w miejscach pracy, gdyż hałas powodując zmęczenie, osłabia postrzeganie człowieka, jego refleks, koncentrację i spostrzegawczość, co w razie zagrożenia życia lub zdrowia może spowolnić reakcje obronne człowieka. Nawet sygnały ostrzegawcze mogą być słabo słyszalne z powodu zagłuszenia przez hałas i wolniejsza reakcję ludzi na ich pojawienie się.
Stwierdzono, że grupa ludzi najbardziej narażona na niekorzystny wpływ oddziaływania hałasu są ludzie młodzi i małe dzieci. Szczególnie narażone są osoby, u których w rodzinie występuje niedosłuch, osoby długo przebywające w głośnym otoczeniu, leczone lekami potencjalnie uszkadzającymi słuch, cierpiące na stany zapalne uszu, szumy uszne i nadwrażliwość słuchową. U osób tych osłabienie słuchu może postępować bardzo szybko, a istniejące już wady słuchu mogą się znacznie pogłębić. Hałas bardzo negatywnie wpływa również na kształtowanie się i rozwój umysłowy dzieci, przebywających w pomieszczeniach zbytnio nagłośnionych. Mogą mieć częste kłopoty ze skupieniem uwagi, a nawet poprawną nauką mówienia, czytania i myślenia. Hałas może się odbić również na ich psychice, powodując nadwrażliwość, a nawet tendencje do okazywania agresję. Dorośli ludzie najbardziej narażeni na bezlitosne skutki hałasu, to neurotycy. Szacuje się, że ponad pół miliona Polaków ma uszkodzony słuch, i zjawisko to przybrało postać choroby zawodowej i to na szeroka skalę.
2.NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE RODZAJE HAŁASÓW W ŻYCIU CODZIENNYM
Natężenie dźwięku występujące w różnych sytuacjach i jego wpływ :
● 10 dB oddech, szept- zmęczenie długotrwałym hałasem
● 20 dB szum liści- zmęczenie długotrwałym hałasem
● 35 dB cicha muzyka- zmęczenie długotrwałym hałasem,
● 45 dB rozmowa - zmęczenie długotrwałym hałasem,
● 50 dB nowoczesny samochód - zakłócenie odbioru mowy,
● 55 dB suszarka dobrej jakości - zaburzenia snu, drażliwość na ten dźwięk
● 60 dB odkurzacz dobrej jakości - skurcz naczyń krwionośnych, osłabienie słuchu, rozdrażnienie długotrwałym czasem oddziaływani tego dźwięku
● 75 dB nowoczesny samochód – rozdrażnienie, narastanie wrogości i agresji,
● 80 dB klakson - narastanie wrogości i agresji,
● 85 dB uszkodzony kran, wnętrze standardowo wyciszonego samochodu - poziom szkodliwy dla zdrowia,
● 90 dB przerwa w szkole - zakłócenie systemu nerwowego,
● 95 dB odkurzacz typowy - zakłócenie systemu nerwowego,
● 110 dB trzaskające drzwi windy - zakłócenie systemu nerwowego,
● 120 dB silnik samolotowy - zakłócenie systemu nerwowego,
● &#x...
AnaMarie83