- metody techniczne z wykorzystaniem urządzeń,
- metody nurkowe przy pomocy nurków.
Wybór metody poszukiwań podwodnych uzależniony jest od wielu czynników . Do najważniejszych, wielokrotnie decydujących o powodzeniu prac poszukiwawczych należą :
- przejrzystość wody
- głębokość akwenu
- liczba płetwonurków
- posiadany sprzęt nurkowy
- posiadanie urządzeń technicznych do poszukiwań ( trały, echosondy, sonary, kamery podwodne )
1. METODY TECHNICZNE POSZUKIWAŃ.
Metoda poszukiwań przy użyciu trałów jest metodą często stosowaną przez ekipę nurków powiatu pilskiego. Jednak nie w każdym zbiorniku wodnym można ją zastosować. Zbiorniki te powinny charakteryzować się małą głębokością oraz równym i piaszczystym dnem. Nie powinna być stosowana przy dużej roślinności oraz trwałych przeszkodach takich jak : zatopione drzewa, powbijane pale, duże kamienie itp. W powyższych przypadkach bardzo często haki trału ulegają zaczepieniu o przeszkody podwodne i nurkowie zmuszeni są do częstego zejścia pod wodę w celu ich odczepienia.
W takich przypadkach metoda ta nie daje żadnych pozytywnych skutków poszukiwawczych.
Podczas konstruowania trałów należy brać pod uwagę moc silników, używanych środków pływających, jak również głębokość zbiornika, w którym mamy zamiar zastosować omawianą metodę.
Jednostka ratowniczo -gaśnicza powiatu pilskiego dysponuje trzema typami trałów tj.:
- pierwszy typ – z zastosowaniem belki metalowej o długości 3 m.
i obciążeniu 20 kg. Do belki metalowej na linkach o długości około 1,5 m. zamocowane są metalowe haki. Cały zestaw mocowany jest do motorówek pracujących na wolnych obrotach.
- drugi typ – podobnie jak wyżej, lecz haki nie są zamocowane na metalowej belce, tylko na linie głównej. Odległość pomiędzy linkami podobnie jak w trale z metalową belką wynosi 0,4 m. Długość linek na której znajdują się haki w środkowej części trału wynosi 0,6 m. i w miarę zbliżania się do zewnętrznych części trału wydłużają się dochodząc do 2,5 m.
- trzeci typ – użycie zwykłych sieci rybackich o długości 80 m.
i szerokości 10 m.
Wadą ostatniego rozwiązania jest to, że sieci często ulegają rozerwaniu.
Opisane typy trałów przedstawiam na rysunkach 1, 2, 3.
Inną z metod technicznych poszukiwań jest hydrolokacja, przy której stosowane są najczęściej echosondy. Urządzenie to wysyła fale ultradźwiękowe, które po odbiciu od dna powracają
i na rejestratorze pokazują kształt dna.
Każda wykryta nierówność może być poszukiwanym przez nas przedmiotem.
Przeszkodą w zastosowaniu tej metody może być duże zanieczyszczenie wody, duża ilość obiektów znajdujących się na dnie, ( dające podobne odbicia jak przedmiot poszukiwany ) duża różnica temperatur między warstwami wody.
Nurkowie jednostki pilskiej uczestniczyli dwukrotnie w akcjach poszukiwawczych z zastosowaniem echosondy. Podczas tych akcji współpracowali z nami pracownicy Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Akcje ze względu na specyfikę dna trwały po kilkanaście godzin. Duża ilość nagromadzonych przedmiotów na dnie, wielokrotnie zmuszała nurków do zanurzania się, w celu identyfikacji wykrytych przedmiotów.
Inną z metod technicznych niezwykle korzystną jest metoda, przy której używa się kamer podwodnych. Jedyną przeszkodą użycia jej jest zbyt mała przejrzystość wody, czyli tym samym brak pola widzenia samej kamery
Powyższa metoda była zastosowana na terenie naszego byłego województwa podczas poszukiwań zaginionego płetwonurka – amatora .
Akwenem poszukiwań było jezioro Zamkowe o głębokości 40 m. położone w mieście Wałcz.
Zdarzenie miało miejsce wczesną wiosną na głębokości ponad 30 m. Podczas poszukiwań zastosowano metody z wykorzystaniem technicznych urządzeń, jak również metody nurkowe przy pomocy nurków. W początkowej fazie poszukiwań wykorzystano metody techniczne z zastosowaniem trałów, oraz sieci rybackich. Podjęte działania zakończyły się niepowodzeniem, uszkodzeniu uległy trały oraz sieć.
Ekipy nurkowe stosując przy poszukiwaniach „metodę okrężną” oraz na płytszych wodach metodę „wahadłową”, nie przyczyniły się do odnalezienia poszukiwanego. Nurkowie pracowali pod dużym obciążeniem psychicznym
ze względu na specyfikę akcji, rodzaj akwenu i głębokość wody.
Niepowodzeniem zakończyły się także działania poszukiwawcze
z zastosowaniem sonarów i echosond – parametry zastosowanego sprzętu okazały się niewystarczające z uwagi na lokalne wir, rodzaj dna oraz zatopione przedmioty.
Akcję dodatkowo utrudniała presja społeczna, stan emocjonalny rodziców zaginionego nurka oraz media czyhające na sensację, próbując ocenić na „swój sposób” taktykę i organizację działań.
Po zastosowaniu przedstawionych wyżej metod i braku skuteczności przystąpiono do drugiego etapu poszukiwań z użyciem kamery podwodnej.
Na terenie naszego powiatu nie dysponujemy sprzętem tego typu .
Do działań przystąpiła grupa ratownicza Marynarki Wojennej z Gdyni dysponująca kamerami podwodnymi jak również innym sprzętem służącym do prac pod wodą na większych głębokościach. Grupa ta przy poszukiwaniu nurka wykorzystała kamerę podwodną zamontowaną na łodzi obsługiwanej przez dwie osoby i poruszającej się tzw. „metodą kolejnych pasów”. Działania prowadzone przez grupę ratowników przedstawia rysunek 4 .
Zaginionego nurka odnaleziono przy pomocy kamery.
Ciało płetwonurka wydobyto na powierzchnię z głębokości około 30 m.
Analizując przedstawioną akcję, można stwierdzić że podjęta metoda okazała się najefektywniejsza między innymi ze względu na :
B prowadzenie działań przez małą grupę ratowników,
B dokładność poszukiwań biorąc pod uwagę głębokość akwenu,
B możliwość pracy prawie w każdych warunkach np. w nocy,
B możliwość zastosowania kamery do 100 m. głębokości, czyli maksymalnej
potencjalnej głębokości polskich jezior,
B komfort pracy i nastawienie psychiczne prowadzących poszukiwania,
B łatwość prowadzenia akcji i nieznaczne ryzyko ratowników,
B czas trwania akcji oraz jej niewielkie koszta.
Podczas poszukiwań metodami nurkowymi nurek jest w stanie znaleźć przedmiot pod warunkiem, że go zobaczy lub dotknie. Prowadzenie prac poszukiwawczych uzależnione jest od przejrzystości wody oraz rodzaju użytego sprzętu np.: oświetlenia podwodnego w nocy i na większych głębokościach, gdzie nie dociera światło dzienne. Powodzeniem może skończyć się akcja poszukiwawcza w przypadku bardzo słabej widoczności pod wodą, gdy dokładnie określone jest miejsce zdarzenia. W takim przypadku nurek pomimo iż widzialność jest mniejsza od zasięgu rąk trafia i odnajduje poszukiwany przedmiot po omacku.
Przygotowanie akwenu do poszukiwań jest bardzo kłopotliwe, wymaga dużych nakładów pracy i odpowiedniej ilości sprzętu. Dlatego też, często akcja podejmowana bez uprzedniego przygotowania akwenu, kończy się niepowodzeniem, odnalezienie obiektu w takich warunkach najczęściej jest efektem przypadku. Dla zwiększenia skuteczności działań należy przed rozpoczęciem akcji ograniczyć do minimum teren poszukiwań. Aby osiągnąć ten cel nie należy szczędzić wysiłków dla ustalenia miejsca ewentualnego zatopienia obiektu poprzez wywiad z ewentualnymi świadkami zdarzenia, analizy kierunku, prędkości prądu itp.
2. METODY NURKOWE.
Najczęściej stosowanymi w praktyce technikami poszukiwań dna – zarówno
w wodach stojących jak również o silnym prądzie należą następujące metody :
a) metoda wahadłowa ( rotacyjna ),
b) metoda poszukiwań polami ( sektorowa ),
c) metoda cyrkulacyjna ( okrężna ).
Metoda wahadłowa – jest metodą najczęściej stosowaną przez ekipę nurkową jednostki pilskiej. Stosuje się ją w przypadku utonięcia osób blisko brzegów akwenów, po wpadnięciu pojazdów od strony linii brzegowej , z mostów itp.
Stosowanie tej metody jest skuteczne w przypadku małych zbiorników wodnych, charakteryzujących się bardzo małą widocznością. Podczas stosowania tej metody sygnalista może ubezpieczać nurka z brzegu oraz z łodzi.
Najczęściej stosuje się linę kierunkową, która spełnia jednocześnie funkcję liny asekuracyjnej. Po wykonaniu przez nurka odcinka drogi w kształcie łuku ( ruch wahadła ) sygnalista puszcza mu pewien odcinek liny sygnałowej, a nurek wykonuje ponownie ruch wahadłowy lecz o większym promieniu.
Po spenetrowaniu zamierzonej powierzchni dna zbiornika nurek wraz z sygnalistą przemieszczają się w inne miejsce i ponownie wykonują tę czynność zaczynając od najmniejszego promienia łuku. Metoda ta jest bardzo skuteczna nawet przy bardzo słabej widoczności. Najlepiej stosować ją przy małych głębokościach. Stosowanie powyższej metody przedstawia rysunek 5.
Metoda cyrkulacyjna – polega na ustawieniu szeregu boi ustawionych na ciężarach poprzez liny opustowe, wokół których nurek wykonuje zamknięte okręgi ( zwiększając następnie ich promień ). Długość liny dystansowej nie powinna przekraczać 15 metrów. Odległość pomiędzy bojami powinna tak być ustawiona, aby wykonywane przez nurka kręgi częściowo nakładały się obrzeżami na siebie. Najlepiej gdy lina dystansowa połączona jest z liną opustową za pomocą karabińczyka, co zapobiega zaplątaniu się liny dystansowej z opustową oraz ułatwia poruszanie się nurka. Nurek po wykonaniu całkowitego obrotu na linie dystansowej o długości 15 m. penetruje powierzchnię ponad 700 metrów kwadratowych.. Jeżeli zatopiony przedmiot wystaje znacznie ponad dno wówczas zahaczony zostaje linką dystansową.
Metodę „okrężną” stosujemy zwykle na małych akwenach i w sytuacjach, gdzie możemy precyzyjnie zlokalizować miejsce zatopionego obiektu, akwenach dość głębokich, w których panuje słaba widoczność lub silne prądy wody.
Zaletą tej metody jest prosty sposób wykonania jak również duża skuteczność przy poszukiwaniu przedmiotów odstających od dna, o które z zasady zahacza się lina dystansowa. W/w metodę przedstawia rysunek 7.
siomak