Czarostwo Belladonny - Magia Ziół.doc

MAGIA ZIÓŁ

W dawnych czasach medycyna i magia stanowiły jedność. Mądra kobieta znająca moce ziół pełniła ważną rolę w społeczności. Doreen Valinte w "ABC of Witchcraft" pisze, że wiejska czarownica była "zielarką, wiedźmą rzucającą uroki, interpretatorką snów, uzdrowicielką, akuszerką i psychologiem w jednej osobie." I właśnie zioła stanowiły niezaprzeczalną podstawę jej praktyk.

Magia ziół odpowiada sferze uczuć i nawiązując z nimi kontakt poprzez rozmowę, dotyk, wsłuchując się w ich energie, możemy efektywniej wykorzystać ich moc. Zatem aby zajmować się magią ziół musimy uzbroić się w czas i cierpliwość. Jest to bowiem bardzo szeroka dziedzina wiedzy magicznej. Zaleca się obserwację roślin, zbieranie informacji, eksperymentowanie z nimi. Jednakże postępuj mądrze, zanim postanowisz użyć dane zioło, poczytaj o jego właściwościach. Częstą reakcją doboru niewłaściwego zioła do danej praktyki magicznej jest uczucie pozbawienia energii potrzebnej do zaistnienia magii lub rozdrażnienie. Wówczas należy poszukać innej bardziej sprzyjającej sprawie roślinki.

Marina Medici pisze: "Jeśli wybrałaś zioła, to one wybrały Ciebie - intuicja bezpiecznie Cię poprowadzi."

Sposoby użycia ziół:
1. Jako napoje
Są to napary z ziół, mogą być to mieszanki lub napary jednoskładnikowe.
2. W stanie sproszkowanym
Zioła te stosuje się do rozsypania na wietrze, posypania ciała czy pomieszczenia.
3. Spalenie
Zioła wrzucamy w ogień aby w ten sposób uwolnić drzemiącą w nich energię i skierować za pomocą ognistego żywiołu na nasz cel.
4. Noszenie i ustawianie
Przygotowuje się saszetki magiczne, które nosi się przy sobie, a także wiesza czy umieszcza w domu.
5. Kąpiel
Wrzucamy zioła do wanny.
Napar: otrzymujemy go poprzez zalanie wrzątkiem roślin, zwykle zielonych części lub kwiatów i zaparzanie ich w celu uzyskania ekstraktu składników czynnych. Najczęściej stosuje się 15-30 g na pół litra wody (zioła zalewa się gorącą wodą).


Zapraszam do wykłdów TaRRy o zielarstwie.

.

 

Wykład pierwszy.

Pierwsze kroki.

Postanowiłam, że naukę o właściwościach i użyciu ziół w życiu codziennym jak i w magii należy zacząć od podstaw tzn. od poznania budowy ziół (czasem należy użyć kłączy a nie wszyscy mogą wiedzieć co i gdzie to jest), składu (niektóre składniki są trujące szczególnie podczas sporządzania kadzideł) oraz sposobu upraw tych najpopularniejszych i tych mniej popularnych ziół.
Jednak zaczniemy może od tego czym są zioła. Botanicznie rośliny zielne to wszystkie roślinki posiadające nietrwałe części nadziemne - są one miękkie i słabo zdrewniałe. Można je podzielić na jednoroczne i dwuletnie (wieloletnie to byliny). Jednak jest to spojrzenie czysto naukowe - dla nas zioła to rośliny które mają wyraźne właściwości a) lecznicze, b) magiczne. A ponieważ wszystko jest częścią Natury, a Natura jest źródłem i miejscem istnienia magii to generalnie wszystkie rośliny są magiczne Ja postaram się Wam przybliżyć zastosowanie roślin - ziół rosnących wokół Was - takich, które można zebrać wychodząc na spacer ale także tych rzadszych. Opowiem również o roślinach trujących, bardziej ku przestrodze niż ku zachęcie - ja roślin trujących nie używam nawet jeśli mają potrzebną mi moc.

Kilka słów o...
...historii ziół
Już zwierzęta potrafią wykorzystywać lecznicze właściwości niektórych roślin. Zioła były używane przez człowieka niemal od początku ludzkości - najczęściej te lecznicze i te o właściwościach narkotycznych. Wiele roślin leczniczych znali już Sumerowie a wraz z nimi mieszkańcy (choć raczej kapłani) starożytnego Egiptu (wielki lekarz Imhotep używał wielu ziół oraz bardzo lubianego przez niego miodu) i Asyryjczycy. Podstawy wiedzy o ziołach stworzyli Grecy i Rzymianie (Anaksagoras, Hipokrates, Arystoteles). Później badania nad ziołami przejęli muzułmanie. W 1530 roku, dzięki wynalazkowi druku, powstał pierwszy zielnik autorstwa Brunfelza z rysunkami m.in. Albrechta Durera. Ziła uprawiano najpierw w klasztorach, potem w ogrodach i domach. Obecnie wiele gospodyń uprawia w domu zioła przyprawowe - najczęściej bazylię, rozmaryn, czosnek, majeranek. Umożliwia to stały dostęp do świeżych ziół i zmienia atmosferę domu.



... budowie
Zaczynamy od dołu:
- korzeń - zazwyczaj znajduje się w ziemi (wyjątek epifity takie jak storczyki mają korzenie powietrzne , korzenie oddechowe i podporowe u roślin bagiennych)
- pęd - czyli łodyga plus jej przekształcenia:
§ rozłogi - odgałęzienia dolnej części łodygi płożące się na lub tuż pod ziemią (np. truskawka)
§ kłącza - organy podziemne przypominające korzenie o nieograniczonym wzroście (np. u kokoryczki, perz)
§ bulwy pędowe - podobne do korzeni ale o ograniczonym wzroście (Np. ziemniak)
§ cebule - silnie skrócona łodyga plus łuskowate mięsiste liście (np. cebula - a jakże)
§ gałęziaki - silnie rozrośnięte spłaszczone łodygi (np., opuncja - u niej liście zamieniły się w ciernie a to co widać to właśnie gałęziak)
- liście - przeróżnych kształtów, czasem obok liścia występuje rozrośnięty ogonek liściowy. Po liściach można poznać jakie warunki preferuje roślina - wąskie, suche, twarde liście charakteryzują kserofity lubiące suche siedliska i dużo słońca, liście szerokie występują u roślin lubiących cień.
- kwiaty - tu chyba nie muszę wiele pisać poza tym, że płatki inaczej nazywają się działkami korony a wewnątrz znajdują się pręciki i słupek.
- owoce - również pod wieloma postaciami, zawierają dużo cennych substancji - białek, cukrów, pektyn, alkaloidów.

... substancjach aktywnych

To właśnie one decydują o działaniu ziół. Dzielimy je na:
- Substancje gorzkie - gorycze, glikozydy gorczyczne i olejki gorczyczne - są to najczęściej bezazotowe glikozydy. Powodują zwiększenie wydzielania śliny, soku żołądkowego, soku trzustkowego, jelitowego, także żółci.
- Antrachinony - pochodne antracenu. Działają rozluźniająco-przeczyszczająco, wpływają drażniąco na śluzówkę układu pokarmowego. Znajdują się w roślinach z rodzin rdestowatych czy szakłakowatych.
- Kumaryny - wpływają rozkurczowo na naczynia krwionośne, obniżają krzepliwość krwi, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, występują m.in. w nostrzyku.
- Glikozydy - tu zaliczamy antocjany, flawony, flawonoidy, flawonole, chalkony, glikozydy nasercowe, saponiny sterydowe ; maja bardzo szerokie działanie i bardzo często występują.
- Alkaloidy - tu należy m.in. kurara, protropina, chinina, atropina, kokaina, mandragoryna, alkaloidy sporyszu (Claviceps purpurae), bardzo szeroko rozpowszechnione w świecie roślin i używane w medycynie.
- Śluzy - działają przeciwkaszlowo, osłabiająco na układ oddechowy, zawarte m.in. w ślazie, prawoślazie.
- Pektyny - maja zdolność żelowania co daje im właściwości absorpcyjne, działają też przeciwbakteryjnie i pomagają zwalczaj zaburzenia trawienne. Występują we ścianie komórkowej wszystkich roślin.
- Garbniki - pochłaniają toksyny, hamują drobne krwawienia (tanina), używane przy niestrawności.
- Olejki eteryczne - maja właściwości drażniące w stosunku do śluzówek i skóry, a przede wszystkim odkażające. Występują powszechnie w roślinach.

... uprawie

1. Właściwe podłoże.
Truizmem jest, że rośliny wymagają odpowiedniego oświetlenia, wilgotności i podłoża. I tak jak dba się o podlewanie i oświetlenie tak podłoże traktuje się trochę po macoszemu. Zazwyczaj kupuje się ziemie tzw. ogrodową i napełnia nią doniczki pod wiele różnych roślin bez sprawdzania ich wymagań co do tego podstawowego czynnika. Rośliny ozdobne lubią glebę bogatą w torf i nawozy mineralne - ale nie zioła. Wolą one glebę uboższą, lżejszą. Jeżeli gleba, którą dysponujecie jest gliniasta polecam trochę ją rozluźnić za pomocą piasku, żwiru, odrobiny trocin (uwaga: zakwaszają podłoże). Bardzo korzystnie na zioła działa podłoże próchniczne - można posiłkować się tu ściółką z lasu (liściastego). Jednak każde z ziół ma swoje "prywatne" wymagania - zioła o liściach wąskich i suchych (rozmaryn, macierzanka) lubią suchą glebę piaszczystą, te o liściach soczystych (melisa, mięta) wolą wilgotne gleby próchnicze. Jeżeli uprawiamy zioła w doniczkach należy koniecznie pamiętać o wyłożeniu dna drobnym drenażem - małe kamyczki, kawałki skorup glinianych (małe!) lub żwir. Jest to konieczne - umożliwia odpływ wody z ryzosfery i zapobiega gniciu korzeni. I, co już kiedyś wspominałam, należy zwrócić uwagę na to, by doniczka nie miała zbędnych lokatorów - mówię tu szczególnie o dżdżownicach, co może się zdarzyć jeśli glebę pozyskuje się z ogrodu.

2. Miejsce
Niektóre zioła można z powodzeniem uprawiać w domu - jednak należy pamiętać, że są to rośliny wrażliwe - zbyt skąpe podlewanie sprawi, że w doniczce zostanie kikut, natomiast zbyt duża ilość wody może doprowadzić do zapleśnienia gleby. Najlepszym wyjściem podczas tworzenia zielnego ogrodu jest posadzenie ziół w doniczkach i wkopanie ich do połowy w ziemię - jesienią można je spokojnie wyjąć (uwaga: niektóre zioła np. rozmaryn, lubią przerastać korzeniami przez dziurki w dnie doniczki do gleby) i przenieść do domu. Przy albo wkopywaniu doniczek albo sadzeniu ziół należy pamiętać o ich wymaganiach: niektóre wolą słońce, inne półcień. Podczas uprawy w domu należy pamiętać, że w pokoju, kuchni, panują ciężkie warunki dla roślin: zmienne atmosfera, słabe oświetlenie (dotyczy to szczególnie bazylii, ogórecznika, kolendry, majeranku). Gatunki dobrze się czujące w domu to rozmaryn, melisa, estragon, mięta.

3. Wysadzanie
Zioła można z powodzeniem uprawiać od nasion - najlepiej wtedy wysiać je w marcu - będą gotowe do wysadzenia w maju. Można je również wykiełkować na mokrym papierze - dopiero wysadzić do gleby. Jedynie rzeżucha nie sprawia żadnych problemów.

4. Choroby
Zioła najczęściej chorują przez grzyby. Powodem jest często gleba zanieczyszczona zarodnikami. Jeżeli przez jakiś czas utrzymuje się w niej wysoka wilgotność to jest to raj dla grzybów. Jedną z częstszych chorób jest mączniak prawdziwy. Wygląda on tak jak wskazuje nazwa - liście a czasem łodygi i pąki pokryte są białym nalotem grzybni, jeśli dobrze się przyjrzeć można dostrzec także małe ciemne punkciki (klestotecja z zarodnikami). Kolejną popularna chorobą jest mączniak rzekomy atakujący z upodobaniem cebulę - objaw to zmieniające kolor naloty grzybni na liściach. Często występują też rdze - rdzawe a później ciemne punkciki na liściach. Taką chorą roślinę najlepiej spalić (nie wyrzucać na komposty czy za płot!) oraz wyrzucić część ziemi dookoła rośliny. Podobnie postępować w wypadku innych chorób (częste objawy to gnicie części roślin, różnokolorowe naloty, mumifikacja łodyg, zasychanie pąków).

Choroby bateryjne objawiają się lokalnymi brązowymi nekrozami z dużym halo wokół plam. Wirusy powodują nekrozy i bladnięcia liści.

Bardzo często występują także choroby spowodowane przez owady:
- Mszyce - każdy potrafi rozpoznać te małe najczęściej zielone (mogą być tez innego koloru - jest ich ponad 200 gatunków) owady wysysające sok z roślin atakujące zwykle latem. Ofiara ich padają często rośliny osłabione, (przechodzące trudny okres jak gdzieś kiedyś wyczytałam Większość insektycydów zabijających mszyce jest toksyczna - najlepiej więc dobrze dbać o rośliny i nie dopuszczać do zasiedlenia. Jest kilka niechemicznych sposobów pozbycia się tych szkodników: we wczesnym etapie rozwoju zakażoną roślinę można wymyć w wodzie z mydłem, można też do wyłapania owadów użyć rosiczki.
- Wciornastki - małe czarne muszki roznoszące choroby grzybowe, ich bytowanie powoduje zniekształcenia i obumarcie roślin. Rozwojowi szkodnika sprzyja suche powietrze i niedostateczne podlewanie. W wczesnej fazie choroby owadów można się pozbyć za pomocą wody z mydłem.
- Przędziorki - małe czerwone pajączki które łatwo poznać po wytwarzanej pajęczynie spinającej liść. Koniecznie zwiększyć wilgotność powietrza.
- Tarczniki - brunatne tarczkowate owady na spodzie liści ii łodygach - może pomóc owad z mydłem ale prze silnym porażeniu roślinę trzeba albo obciąć tuż przy ziemi albo wyrzucić.
- Wełnowce - powodują białe wełniste plamki na liściach i w kątach liści - można je usunąć wacikiem zamoczonym w denaturacie.

Rośliny zarażone chorobami powodowanymi przez owady i grzyby w dużych szklarniach zwalcza się metodą biologiczną - albo przez zastosowanie owadów zwalczających owady albo przez użycie hiperpasożytów grzybowych. Na małą skalę tez można by tego użyć ale chyba się nie opłaci.

Przyszły wykład: dokładny opis i zastosowanie najpopularniejszych ziół, głownie przyprawowych.

Wykład drugi.

UWAGA!
Zioła to leki. Nie mają może postaci pigułek i załączonej ulotki z ostrzeżeniem ale to nie znaczy, że wolno się nimi bawić. Nie wolno eksperymentować - każdy organizm inaczej reaguje na substancje chemiczne zawarte w roślinach - ich pochopne użycie może być szkodliwe dla zdrowia (zatrucia, alergie). Jeśli używasz ziół do leczenia - nigdy nie przekraczaj zalecanej dawki! Nie wybieraj ziół własnoręcznie! Nie układaj sobie mieszanek dlatego, że znasz kilka ziół działających na to samo! Nie podawaj ziół dziecku, kobiecie w ciąży!
Najlepiej kupić zioła z aptece - są pewne, co nie znaczy, że możesz je używać jak chcesz. Jeśli sam zbierasz i suszysz zioła - pamiętaj - nie zbieraj ziół, których nie znasz, nie opieraj się na domysłach, na niepewnej wiedzy - to może doprowadzić do tragedii! Niektóre działają drażniąco na skórę, mogą powodować oparzenia (barszcz)!
Nie trzymaj suchych ziół w pokoju, w którym śpisz! Przede wszystkim - MYŚL!
W magii - pamiętaj, że zioła pomagają uwolnić z Ciebie oczekiwaną moc - nie baw się nimi bo może to zbudzić moce, których nie znasz i nad którymi nie masz kontroli. Nie szalej - nie używaj wszystkich znanych Ci ziół naraz - pamiętaj, skuteczność zależy od Ciebie a nie tego, czy masz pięć gatunków na ołtarzu czy dwadzieścia. Uważaj jeśli stosujesz rośliny trujące bądź narkotyczne (odradzam).
Dobieraj zioła rozważnie, szanuj je.
Niech zioła będą Twoimi Przyjaciółmi, Łącznikami a nie podstawą Magii.
Podstawą jest Twój kontakt z Bogami.



Bazylia pospolita (Ocimum basilicum)
ang. (sweet, common, greek) basil, basilicum, niem. Basilikum, Basilienkraut, Königskraut.
Historia: Bazylia prawdopodobnie pochodzi z Afryki, a jej pierwsze uprawy powstały w Indiach, gdzie jest ziołem bardziej o znaczeniu religijnym niż kulinarnym - jest poświęcona bogowi Wisznu i Krysznie.
Około 4000 lat temu bazylia przywędrowała do Europy przez Grecję i Rzym. Jej nazwa wywodzi się z greckiego słowa "basileus", co oznacza "król" (choć pochodzenie tego słowa jest bardziej skomplikowane - we Francji zioło to nazywa się "Królewskim Zielem".
Morfologia: Bazylia należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). W naszym klimacie jest rośliną jednoroczną. Istnieje wiele odmian bazylii, wszystkie łączy specyficzny zapach. Tworzy ona małe rozgałęzione krzaczki o wysokości około 25 cm (choć zależy to od odmiany). Kwitnie w sierpniu białymi kwiatami.
Uprawa: Bardzo łatwa roślina do uprawy. W domu może przezimować, na dworze - niestety, albo przesadzamy do doniczki i zabieramy do domu albo żegnamy się z nią ciepło.
Wysiew - przełom marca i kwietnia, na nasłonecznionym parapecie, przy równomiernej wilgotności podłoża bardzo szybko kiełkuje. Do gruntu wysadzamy pod koniec maja (bardzo wrażliwa na mróz). Uprawa w glebie próchnicznej, przepuszczalnej, w miejscu osłoniętym przed wiatrem. Nawozimy co 14 dni (oczywiście nawozem naturalnym, najlepiej biohumus). Sadzonki bazylii można również kupić w sklepie.
Trzeba dbać o podlewanie - bazylia nie lubi mieć sucho ale pływać też nie lubi Listki podszczypuje się wczesnym rankiem.
Do suszenia: całe łodygi ścinane przed kwitnieniem.
Choroby - raczej rzadko się zdarzają, ale może się trafić mączniak lub mszyce - lekarstwem jest zanurzenie w wodzie z mydlinami - tylko potem trzeba ją umyć!
Właściwości lecznicze: przyspiesza trawienie, zmniejsza kurcze żołądka i nudności. W tym celu sporządza się napar - łyżkę liści zalać wrzątkiem i pić po posiłku; reguluje prace jelit. Działa też wiatropędnie. Używa się także do łagodzenia bólu reumatycznego, bólu głowy (migrenowego), jako płukanka przy infekcji dziąseł i jamy ustnej. Olej z bazylii działa cuda przy trądziku ale także przy bezsenności (kropla na poduszkę) oraz depresji. Okłady z nasion bazylii pomagają przy trudno leczących się ranach.
Właściwości magiczne:
Bazylia ma energie męską, powiązana jest z żywiołem Ognia a jej planetą jest Mars. Używana jest w rytuałach przyciągających dobrobyt i pieniądze. Noszenie liścia bazylii w portfelu ma przyciągać do niego pieniądze. Dzięki niej można zatrzymać w domu szczęście i zapewnić mu ochronę. Umieszczona w rogach pokoju chroni pomieszczenie. Rozsypanie jej wokół serca ukochanego zapewnia jego wierność. Jako kadzidło palona jest dla oczyszczania przestrzeni przed rytuałem, dla ochrony przed nieproszonymi energiami i istotami. Przyciąga również szczęście, wierność, przyjaźń. Powiązana jest z Imbolc - a tym samym z inicjacją, z powtórnymi narodzinami, rozpoczynaniem - często dodawana do kąpieli przed inicjacją.



Rozmaryn (Rosmarinus officinalis)
ang. rosemary, old man , niem. Rosmarin.
Historia: Jest to zioło pochodzenia śródziemnomorskiego - i tam było jednym z pierwszych uprawianych ziół. Jednak wrażliwość na zimno spowolniło jego wędrówkę do Europy Północnej - dopiero gatunki odporne zadomowiły się w naszych ogrodach i domach. Nazwa pochodzi z łacińskiego "ros marinus" - "rosa morska", choć nie bardzo lubi rosnąć na brzegu morza. Morfologia: Należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest rośliną wieloletnią, jest bardzo dekoracyjny, zarówno liście jak i kwiaty, dlatego często uprawiany jest jako roślina ozdobna. Może rosnąć nawet 20 - 30 lat i osiągnąć wysokość 1 metra.
Uprawa: Rośnie w gruncie i w doniczkach. Na zimę wymaga okrycia z igliwie. W doniczkach rośnie dobrze, tylko zimą wymaga chłodnego i ciemnego miejsca. Nie jest wymagający co do gleby, ważne, by była przepuszczalna (u mnie rósł w żwirze) a miejsce słoneczne i suche. Jeśli uprawiamy z nasion: wysiew w kwietniu do doniczek, w maju do gruntu. Można rozmnażać z sadzonek (ukorzenia się je w torfie). Przy uprawie w doniczkach przesadzać każdej wiosny. Do suszenia: w drugim roku obcina się kwitnące łodygi, przed użyciem liski pokruszyć. Choroby: Nowe pędy są często atakowane przez mszyce - dlatego należy regularnie podszczypywać młode pędy. Jeśli już zaatakują - użyć wody z mydłem.
Właściwości lecznicze: Stosowane w zawrotach głowy spowodowanych chorobą ucha środkowego, także na bóle głowy pochodzenia migrenowego. Działa uspokajająco - skuteczny w stanach napięcia nerwowego. Pobudza pracę serca. Napar stosowany do poprawy trawienia (pobudza pracę woreczka żółciowego). Olejek z rozmarynu (lub oliwa zmieszana z pokruszonymi liśćmi) to skuteczny środek na łupież oraz na porost włosów. Wcierany w skronie - leczy bóle głowy. Napar stosowany także jako tonik do twarzy.
Właściwości magiczne:
Energia rozmarynu jest żeńska, żywioł - Ogień, planeta - Słońce.
Od zawsze znany środek zapobiegający plagom. Wspomaga pamięć i ułatwia naukę jeśli nosi się go przy sobie. Używany w magii może (patrz: nazwa). Używany do oczyszczających kąpieli - użycie naparu z rozmarynu do umycia rąk przed rytuałem to substytut kąpieli. Może posłużyć do sporządzenia wieńców ochronnych. Łączony jest z miłością, wiernością i szczęśliwym pożyciem. Włożony pod poduszkę chroni przed koszmarami. Zapach rozmarynu przywraca witalność, młodość, radość. Powiązany z Yule.



Melisa lekarska (Melissa officinalis)
ang. (sweet, lemon) balm, melissa, niem. Melisse, Zitronenmelisse, Herztrost.
Historia: Tak jak poprzednik pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego (choć jej prawdziwe pochodzenie jest nieznane - prawdopodobnie Zachodnia Azja). Jej nazwa "balm" pochodzi z łacińskiego "balsam" - "drzewo balsamiczne", zaś "melisa" pochodzi z greckiego "melisso-phyllo'n - "pszczeli liść", ponieważ jest to roślina bogata w nektar. Cząstka "mel" to również łaciński "miód". Rośliną pokrewną melisie jest bergamotka.
Morfologia: Należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest rośliną wieloletnią, osiąga do 1 metra wysokości. Co roku wypuszcza nowe pędy, jej listki pokryte są delikatnymi włoskami. Kwitnie w lipcu i sierpniu ale kwiaty należy w odpowiednim momencie ściąć, bo utraci swój cytrynowy aromat.
Uprawa: Można uprawiać z nasion, które wysiewa się na przełomie kwietnia i maja. Melisę rozmnaża się też przez podział roślin starszych albo po prostu kupuje się nowe sadzonki. Jest to zioło dość wymagające - rośnie w bogatej próchnicznej, dobrze trzymającej wodę glebie. Musi być co 3 tygodnie zasilana. Stanowisko dla niej musi być osłonięte od wiatru i spokojne. Zimą najlepiej zabrać ją do domu - może zmarznąć.
Do suszenia: ścinać całe rośliny tuż przed kwitnieniem, pojedyncze listki suszyć na papierze w ciemnym, przewiewnym miejscu, najlepiej w upalne dni.
Choroby: może być pod koniec sezonu zaatakowana przez mączniaka - trzeba ją wtedy bardzo szybko ściąć u podstawy (spokojnie - szybko odrośnie. Przycinanie w środku lata pozwoli na oczyszczenie rośliny ze szkodników.
Właściwości lecznicze: sok z melisy łagodzi ból i zmniejsza obrzęk przy ukąszeniach owadów. Stosowana głównie jako środek uspokajający oraz w lekkich stanach bezsenności. Herbatka z melisy wspomaga trawienie - stosowana na wzdęcia brzucha i kolkę jelitową. Pomaga również przy gorączce - jest środkiem delikatnie napotnym.
Właściwości magiczne: Energia żeńska, planeta Księżyc lub Neptun, żywioł Woda. Nierozerwalnie związana z miłością - napar z melisy łagodzi ból po rozstaniu. Dodawana do napojów miłosnych oraz stosowana jako afrodyzjak. Jest też bardzo pomocna przy wychodzeniu z traumy i po napaści na tle seksualnym. Pomaga odepchnąć melancholię.



Szałwia lekarska (Salvia officinalis)
ang. (common, garden) sage, niem. Echter Salbei, Edelsalbei, Salbei.
Historia: Pochodzi z Europy Południowej i Azji Mniejszej, choć występuje też na kontynencie amerykańskim (tam szczególnie w Am. Południowej Salvia divinorum - szałwia halucynogenna) W średniowieczu rozpowszechnili ją zakonnicy. Jej nazwa pochodzi z łacińskiego "salvere" - "ratować" i wiele mówi o jej ówczesnym zastosowaniu - było to zioło "na wszystko" dziś jej użycie jest dużo węższe.
Morfologia: Należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest to krzewinka o pokroju krzaczastym, dorastająca do 60 cm, wieloletnia roślina. Można spotkać kilka jej odmian: purpurową, zwykłą i różnobarwną.
Uprawa: Mówi się, że wygląd uprawianej przez nas szałwi odzwierciedla nasze szczęście osobiste.
Jest to rośliną ciepłolubna, lubi stanowiska słoneczne i suche. Uprawia się ją w przepuszczalnej gliniastej ziemi. Nie nawozi się jej. Może zimować w gruncie ale wymaga ochrony - części nadziemne zazwyczaj przemarzają - należy chronić bryłę korzeniową. Rozmnaża się łatwo przez sadzonki. Należy ją często uszczkiwać - ładnie wtedy rośnie.
Do suszenia: łodygi co najmniej dwuletnich roślin, schną trochę dłużej niż inne zioła. (bo sa pokryte włoskami).
Choroby: Problemem mogą być jak zwykle mszyce - traktujemy je mydłem.
Właściwości lecznicze: Poprawia trawienie - w postaci naparu: 25g liści na 0,5 l wrzącej wody, pity ostudzony - na wzdęcia i bóle brzucha. Stosowana też jako płukanka na chore dziąsła i gardło: liście zaparzamy w szklance gorącego słodowego octu i szklance wody. Używana też jako środek przeciw nadmiernemu poceniu się.
Właściwości magiczne:
Energia męska, planeta Jowisz, żywioł Powietrze.
Jedno z podstawowych ziół w uzdrawianiu - wielki strażnik zdrowia. Także bardzo silnie oczyszcza przestrzeń (choć silniejsze działanie ma szałwia biała, u nas dość trudno dostępna). Używana w rytuałach przyciągających dostatek. Pomaga osiągnąć długowieczność. Noszona w purpurowym woreczku pomaga zyskać mądrość. Powiązana z Mabon i Samhain.



Tymanek pospolity (macierzanka) (Thymus vulgaris)
ang. garden thyme, niem. Thymian, Römischer Quendel.
Historia: Pochodzi z krajów śródziemnomorskich, gdzie porasta całe obszary tworząc pachnące poduchy. W Europie tymianek rozpowszechnił się w XI wieku. Nazwa pochodzi z łacińskiego "thymus" które jest zapożyczeniem z Greki - "thymos" - "ym" (pokrewne łacińskiemu "fumus" - "ym, lekarstwo" W języku starożytnych Egipcjan istniało słowo "tham" oznaczające roślinę o silnym zapachu stosowaną do mumifikacji.
Przez skrzyżowanie Thymus vulgaris z Thymus pulegioides (macierzanka piaskową) uzyskano tymianek cytrynowy który... pachnie cytryną. Odmiana ta jest bardzo ciekawym odoatkiem do potraw z ryb i sałatek, a dodana do herbaty nada jej niepowtarzalny aromat.
Morfologia: Również należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest to silnie rozkrzewiony krzaczek o wysokości do 30 cm. Uprawia się około 12 odmian tymianku. Jest rośliną wieloletnią, ale uprawiana w gruncie często nie przeżywa zimy - można ją zabrać do domu. Uprawa: Wymaga stanowisk suchych i nasłonecznionych, dobrze czuje się w doniczce i w gruncie. Gleba powinna być zasadowa, piaszczysta, przepuszczalna. Na wiosnę przycina się go. Warto posadzić tymianek między płytami chodnikowymi w ogrodzie - potrącany będzie ładnie pachniał. Przy hodowli w domu - lepiej nie stawiać go nad grzejnikiem - może tego nie polubić, dodatkowo potrzebuje naprawdę dużo słońca. Należy roślinę co roku przesadzać. Do suszenia: suszy się łodyżki.
Choroby: właściwie tymianek odstrasza insekty ale może opaść ofiarą mączlików. Łatwo je poznać - wzbijają się chmarami nad roślinką. Wtedy pomogą kąpiele w wodzie mydlinami (co drugi dzień przed 12 dni), potem trzeba krzaczek umyć.
Właściwości lecznicze: Poprawia trawienie - pomaga w trawieniu tłustych potraw oraz wzmaga apetyt (zioło dla niejadków). Od lat stosowany jako środek wykrztuśny i odkażający. Znane jest jego działanie przeciwgrzybiczne. Służy do sporządzenia płukani na bolące gardło. Właściwości magiczne:
Energia żeńska, planeta Wenus, żywioł Powietrze.
Zioło oczyszczające - jako kadzidło do oczyszczania przestrzeni, jako dodatek do oczyszczających kąpieli. Wdychany odświeża i odnawia energię. Noszony przy sobie odwodzi negatywne energie. Pomaga radzić sobie ze smutkiem. Już w średniowieczu wierzono, że tymianek czyni odważniejszym, daje siłę na przezwyciężanie przeszkód. Oraz dodatkowo przyciąga pieniądze.



Majeran ogrodowy (lebiodka) (Origanum majorama) Lebiodka pospolita, oregano, dziki majeranek (Origanum vulgare) Majeranek (Origanum onites)
ang. niem.
Historia: Również pochodzi z rejonu śródziemnomorskiego. W starożytnej Grecji był symbolem szczęścia małżeńskiego i nazywano go "ziołem szczęścia". Jego łacińska nazwa "origanum" pochodzi od greckich słów "oros" - "góra" i "ganos" - "radość".
Morfologia: Tak jak i poprzednie należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). W swojej ojczyźnie jest rośliną wieloletnią, u nas nie przeżywa zimy (choć O. vulgare jest odporna na mróz). Tworzy niewielkie (do 25 cm) krzaczki, kwitnie latem małymi, niepozornymi różowobiałymi kwiatkami (O. majorana) lub ładnymi różowymi kwiatami (O. vulgarum var. "aureum" - która ma śliczne złociste liście i lubi cień.).
Uprawa: Można go uprawiać w domu, gdzie wymaga, tak jak w gruncie, dobrze nasłonecznionych, ciepłych miejsc i przepuszczalnej ziemi kompostowej (im bogatsza gleba tym intensywniejszy aromat liści). Tylko młode roślinki O. vulgare najlepiej sadzić w półcieniu - zaś rośliny dorosłe mają lepszy aromat rosnąć w słońcu. Lubią dużo wody, ale bez przesady. Dorosłe osobniki łatwiej znoszą suszę. Rozmnaża się przez nasiona (wysiew w marcu i kwietniu, rozsad do gruntu w drugiej połowie maja, wysiew do doniczek późnym latem) lub przez sadzonki zakorzeniane w torfie.
Roślinki należy przycinać by nie straciły zwartego pokroju. Główki kwiatów ścinać zaraz po przekwitnięciu. W przypadku O. vulgare ścinać pędy tuż po zakwitnięciu. Do suszenia: pędy ścinane w okresie zawiązywania się kwiatów (najprzyjemniejszy aromat) Choroby: bardzo rzadko atakowany przez szkodniki, jeśli już to zwalcza się je mydłem. Właściwości lecznicze: Napar z liści majeranku reguluje trawienie, warto go dodawać do tłustych i ciężkostrawnych potraw. Ciepły lub zimny okład łagodzi skutki stłuczeń. Właściwość magiczne: Energia męska, planeta Merkury, żywioł Powietrze. Dodawany do napojów miłosnych i używany w rytuałach miłosnych. Umieszczenie szczypty majeranku w każdym pokoju zapewnia ochronę.



Lawenda wąskolistna - lekarska (Lavendula augustifolia - officinalis)
ang. lavender, niem.
Historia: Pochodzi z południowej Europy, w starożytnym Rzymie używano jej do perfumowania łaźni publicznych. Nazwa zioła wywodzi się z łacińskiego "lavare" - "myć się". Znana jest od najdawniejszych czasów jako roślina lecznicza, przyprawowa i kosmetyczna. Płócienne woreczki z ususzonymi pędami wkładane są do szaf i bieliźniarek aby nadać ubraniom i pościeli delikatnego zapach i ustrzec je przed owadami.
Morfologia: Należy do rodziny jasnotowatych (Lamiceaea). Tworzy krzaczki o pokroju zaokrąglonych o wysokości do 45 cm. Na rynku jest wiele odmian lawendy, najpopularniejsze to "Munstead" o zwartym pokroju i purpurowych kwiatach, "Hidcote" o purpurowych kwiatach i srebrzystych liściach, "Hidcote Pink" o różowych kwiatach oraz "Nana Alba" o białych kwiatach.
Uprawa: Jest to roślina wieloletnia, kwitnie po wysianiu dopiero po roku, teoretycznie jest mrozoodporna ale najlepiej zabezpieczyć ją na zimę. Wysiew rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia, wysad do gruntu w maju. W okresie jesiennym lawendę rozmnaża się z sadzonek. Można ja uprawiać w ogrodzie ale bardzo ładnie rośnie w skrzynkach i doniczkach. Wymaga żyznej, przepuszczalnej gleby najlepiej wapiennej. Młode roślinki trzeba często podlewać a starsze trochę rzadziej. Trzeba ja również przycinać, usuwać przekwitłe kwiatostany i starsze gałązki (późną wiosną).
Do suszenia: kwiatostany zbierane w słoneczne dni suszone przez dwa tygodnie w suchym, chłodnym miejscu.
Choroby: zbyt obfite podlewanie może spowodować rozwój szarej pleśni - albo stosuje się wówczas fungicyd albo wyrzuca roślinę. Możliwe jest również pojawienie się pieników - są łatwe do rozpoznania bo w kącie między liściem a gałązką tworzy się pienista wydzielina. Należy wtedy spłukać roślinę silnym strumieniem wody.
Właściwości lecznicze: Kąpiel z dodatkiem lawendy doskonale wpływa na krwioobieg, a także uspakaja. Herbatka zalecana przy migrenach, bezsenności oraz schorzeniach przewodu pokarmowego, jest też wspaniałym rozładowywaczem stresu i napięcia nerwowego.
Właściwości magiczne:
Energia męska, planeta Merkury, żywioł Powietrze.
Używana do kąpieli oczyszczających. Również kadzidło lawendowe wspaniale oczyszcza i nadaje niepowtarzalną atmosferę oraz pomaga nawiązać kontakt z opiekunem i uzyskać wizje i inspirację. Dodawana do woreczków leczniczych. Noszona przyciąga mężczyzn. Jej zapach uspakaja - daje dobry sen ale także wzmaga koncentrację i pomaga uzyskać czystość umysłu. Jej właściwości oczyszczające wykorzystuje się przy narodzinach, kiedy to pali się w pokoju, w którym rodzi się dziecko, kadzidło lawendowe. Pobudza także zdolności jasnowidzenia i rozwój duchowy. Używana przy wzywaniu Hekate. Związana jest także z wężami. A przede wszystkim lawenda wnosi w dusze spokój i opanowanie. Powiązana z Midsummer - jest wtedy rzucana na węgle w darze Bogom.

Wykład 3
Mniej znane zioła przyprawowe.



Lubczyk ogrodowy - lekarski (Levisticum officinale)
ang. garden lovage, bladder seed, love parsley, niem. Berg-Liebstöckel, Echtes Liebstökl, Liebstock, Maggi-Pfeffer, Maggikraut, Stockkraut.
Historia: Pochodzi z Iranu. Znany jest także pod nazwą "maggi". Skojarzenie nazwy (ang, niem, pol) z łacińskim "levarge" czyli miłością jest błędne. Nazwa pochodzi bowiem od przekształcenia łacińskiego "ligusticum" ponieważ zioło uprawiane było w okolicach Ligurii.
Morfologia: Pochodzi z rodziny selerowatych (Apiaceae). Jest to wieloletnia roślina osiągająca do 2 m wysokości.
Uprawa: Na początku można go uprawiać w doniczce ale bardzo szybka się rozrasta i potrzebuje miejsca. Nie ma specjalnych wymagań glebowych ale potrzebuje miejsca. Kwitnie latem na żółto, kwiaty należy od razu zebrać.
Choroby: raczej się nie zdarzają, wyjątkowo mogą go zaatakować mszyce.
Do suszenia: liście, do leczenia kłącze z korzeniami.
Właściwości lecznicze: ma właściwości moczopędne, w medycynie ludowej używany przeciw wzdęciom i jako środek ułatwiający trawienie. Zewnętrznie stosuje się do inhalacji i okładów.
Właściwości magiczne:
Energia męska, planeta Słońce, żywioł Woda.
Korzeń dodawany do kąpieli oczyszczających. Noszony przy sobie przyciąga miłość.



Koper ogrodowy (Anethum graveolens var. hortorum)
ang. dill, niem. Dill, Gurkenkraut
Historia: Prawdopodobnie pochodzi z terenów Indii i z Persji (dzisiejszy Iran). Jako roślina lecznicza znany był już 5000 lat temu w Egipcie Do Europy sprowadzili go krzyżowcy. Dziś jest bardzo popularny zarówno w Europie jak i we Północnej. Nazwa "dill" pochodzi prawdopodobnie ze staronorweskiego "dilla" - "spokojny, łagodny". Nazwa botaniczna pochodzi z greckiego "aneson" lub "aneton" co oznacza "mocno pachnące".
Morfologia: wiotka wysoka roślina o wąskich, wątłych listkach i dużych, żółtych baldachach. Dorasta do 1 metra. Pochodzi z rodziny selerowatych (Apiaceae).
Uprawa: Jest rośliną jednoroczną, wymaga do wzrostu dużo ciepła i żyznej, bogatej gleby. Kwiaty należy usuwać natychmiast po pojawieniu się chyba, że chcemy ich użyć (kiszenie ogórków). Rozmnaża się go przez nasiona - wysiewana wiosną do gruntu.
Do suszenia: całe pędy na cele magiczne, kulinarne - lepiej świeży, ususzony traci aromat. Choroby: jest dość odporny, rzadko ma szkodniki.
...