Malinowski A - Auksologia.pdf - _ Psychologia rozwoju człowieka - Kotija

Andrzej

Malinowski

AUKSOLOGIA

R AD A W YD AW N I C Z A

Marian Nowak (przewodniczący), Marian Adamski, Krystyna Ferenz,

Magdalena Graczyk, Stanisław Janik, Lidia Kataryńczuk-Mania,

Tadeusz Nadzieja, Romuald Switka, Bazyli Tichoniuk,

Irena Bulczyńska (sekretarz)

RECENZENCI

prof. dr hab. med. Władimir Bożiłow

prof. dr hab. Irmina Mięsowicz

REDAKCJA

Irena Gawron

Zygmunł Rybczyriski

PROJEKT OKŁADKI

Irena Bulczyńska

Zielona Góra 2004

ISBN 83-89321-87-4

OFICYNA WYDAWNICZA UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO

65-246 Zielona Córa; ul. Podgórna 50

lei. (068) 328 78 64; OficynaWydawnicza®adm.uz.zgora.pl

Druk: Zakład Poligraficzny UZ

Spis treści

Przedmowa ........................................................................................................................................

Wstęp......................................................................................................: .............................................

1. Historyczny przegląd badań problemów rozwoju dzieci i młodzieży .........................................

2. Rozwój osobniczy —• ontogeneza człowieka — podstawowe pojęcia i problemy .......................

3. Podział życia ludzkiego (ontogenezy) na okresy rozwojowe ......................................................

4. U progu życia — płodność, zapłodnienie, rozród ..........................................................................

4.1. Morfologia narządów płciowych ...............................................................................................

4.2. Cykl płciowy kobiety................................................................................................................

4.3. Niepłodność................................................................................................................................

4.4. Kobieta w ciąży.........................................................................................................................

4.5. Przebieg rozwoju wewnątrz to nowego — kycmatogeneza .........................................................

5. Rozwój pourodzeniowy człowieka..................................................................................................

6. Uwagi o rozwoju układów anatomicznych, niektórych struktur i funkcji organizmu ................

6. l. Wysokość i masa ciała..............................................................................................................

l 6.2. Zmiany proporcji ciała z wiekiem ...........................................................................................

6.3. Rozwój kości ...........................................................................................................................

6.4. Ogólny kształt — somalotyp. Postawa ciała ...........................................................................

6.5. Rozwój układu oddechowego ..................................................................................................

6.6. Rozwój ukladu krążenia ...........................................................................................................

6.7. Rozwój układu trawiennego ...................................................................................................

6.8. Układ moczowo-płciowy ......................................................................................................... '

6.9. Układ nerwowy .......................................................................................................................

6.10. Symetria i asymetria ................................................................................................................ '

6.11. Rozwój rodowy świadomości .................................................................................................. !

6.12. Układ narządów zmysłu ..........................................................................................................

6.13. Układ wewnątrzwydziclniczy, dokrewny, hormonalny ...........................................................

7. Dymorfizm płciowy człowieka ....................................................................................................... '

7.1. Przejawy dymorfizmu płciowego .............................................................................................

7.2. Ogólne problemy dymorfizmu..................................................................................................

7.3. Rozwój ról płciowych w ontogenezie......................................................................................

8. Fizjopatołogia rozwoju ...................................................................................................................

8.1. Trening sportowy a organizm kobiety ......................................................................................

8.2. Skład płciowy populacji ............................................................................................................

8.3. Zaburzenia rozwoju płciowego..................................................................................................

8.4. Odporność, choroba a rozwój biologiczny................................................................................

8.5. Ważniejsze choroby niezakaźne z punktu widzenia pedagogiki ...............................................

Spis treści

8.6. Fizjopatologia rozwoju ............................................................................................................ 233

8.7. Zaburzenia dojrzewania płciowego.......................................................................................... 234

8.8. Problemy wad postawy i budowy ciała ................................................................................... 235

9. Czynniki kształtujące zdrowie dziecka ........................................................................................ 236

9.1. Szkoła a rozwój i zdrowie dziecka .......................................................................................... 236

9.2. Rytmy biologiczne a rozwój i zdrowie dziecka......................................................................... 238

9.3. Zaburzenia rytmów biologicznych............................................................................................ 243

9.4. Organizacja dnia dziecka.......................................................................................................... 243

10. Rozwój psychomotoryczny dzieci i młodzieży ........................................................................... 245

10.1. Rozwój motoryczny w okresie poniemowlecym .................................................................. 246

10.2. Rozwój motoryczny w młodszym wieku szkolnym ............................................................. 247

10.3. Rozwój motoryczny w okresie pokwitania i w wieku szkolnym .......................................... 247

10.4. Motoryczność w wieku dorosłym i w okresie starzenia się ................................................... 248

10.5. Znaczenie aktywności ruchowej w wychowaniu.................................................................. 249

10.6. Ruch a rozwój człowieka ..................................................................................................... 249

11. Czynniki rozwoju osobniczego.................................................................................................... 250

11.1. Czynniki endogenne — determinanty rozwoju ................................................................... 252

11.2. Czynniki paragenetycznc i nicgenetyczne — stymulatory rozwoju...................................... 260

11.3. Czynniki egzogenne — modyfikatory środowiskowe............................................................ 263

11.4. Czynniki biogeograficzne — modyfikatory naturalne ........................................................... 263

11.5. Czynniki społeczno-ekonomiczne — modyfikatory cywilizacyjno-kulturowe ...................... 265

11.6. Tendencje przemian .............................................................................................................. 269

12. Ocena wieku rozwojowego .......................................................................................................... 275

12.1. Praktyczne aspekty oceny wieku rozwojowego.................................................................... 287

12.2. Metody oceny wieku rozwojowego, morfologicznego ......................................................... 290

Wybór piśmiennictwa uzupełniającego ............................................................................................. 309

Przedmowa

Zdrowie dorosłego człowieka w znacznej mierze zależy od prawidłowego rozw

łonowego i po urodzeniu, aż do zakończenia procesów wzrastania. Prawidłow

rozwojem zainteresowani są zatem rodzice opiekunowie, nauczyciele, lekarze pediat

i medycyny szkolnej, higienistki szkolne, nauczyciele wychowania fizyczne

Wiedza o prawidłowym rozwoju w różnym zakresie interesuje zatem niei

wszystkich ludzi - - szeregowych obywateli i rządzących. Wiedza o prawidłow

rozwoju pozwala zrozumieć granice „zdrowia pozytywnego", granice możliwe

polepszenia stanu zdrowia. Miernikiem tego stanu są bowiem wskaźniki rozw

odnoszone do norm rozwoju fizycznego i psychicznego dzieci. Na zmienn

stanu rozwoju fizycznego młodego pokolenia Polaków w przeszłości wpływ

wojny, kryzysy ekonomiczne, współcześnie zaś przemiany ustrojowe. Biolo

rozwoju człowieka — auksologia — jest podstawą dla wszelkiej wiedzy o biok

rozwoju człowieka, wiedzy, której pewne elementy winny posiąść także dzii

oczywiście stosownie do swego wieku. Wzrost zainteresowań tą dziedziną wici

widoczny jest zwłaszcza od połowy XX w. Liczne aspekty kondycji zdrowol

współczesnych ludzi i populacji ludzkich mają u swego podłoża warunki, w jak

przebiegał ich rozwój.

Względnie dobre poznanie przebiegu rozwoju, rządzących nim praw, uwarunkov

genetycznych i środowiskowych umożliwi w miarę optymalne sterowanie t

procesem przez rodziców, wychowawców, lekarzy i nawet same dzieci i młódź

Książka ta ma zatem wzbogacić wiedzę o rozwoju będącym ważnym element

naszego zdrowia.

Książka stanowi efekt wieloletniej własnej pracy badawczej odnoszącej się zwłasz

do ontogenezy okresu płodowego i młodzieńczego. Wiele elementów tych bai

i inspiracji uzyskałem od swego nauczyciela prof. dr hab. dr h. c. Michała Cv ko-

Godyckicgo, od prof. dr hab. Andrzeja Jaczewskiego organizatora kursokonferei dla

wykładowców biomedycznych podstaw rozwoju i wychowania w Sielpi i Kira które

trwały przez długie lata i wykształciły grono specjalistów auksologów. Ważn

elementem w rozwoju polskiej auksologii jest też wieloletnia działalność

szkolenie i dydaktyczna prof. dr hab. Napoleona Wolańskiego, autora licznych

podręcznik z zakresu ontogenezy, z którego doświadczeń badawczych i

dydaktycznych jakże cz? korzystałem. Ostateczny kształt temu opracowaniu nadali

również recenzenci — prof hab. Władimir Bożiłow, a zwłaszcza prof. dr hab. Irmina

Mięsowicz, która wnic bardzo cenne uwagi do mego opracowania. Całość tekstu z

rękopisu przepisała Pani r Katarzyna Apenit, której składam podziękowania. Szczególne

podziękowanie za wytrwał

przedmowa

składam mym dzieciom — Dorotce i Wojtkowi, których w czasie swej pracy naukowej

pozbawiałem ojcowskiej opieki. Liczne dodatkowe obowiązki wynikające z mego

naukowego zaangażowania pełniła zawsze z oddaniem moja żona Oleńka, która również

— jako lekarz — prowadziła ze mną dyskusję na temat rozwoju dzieci i była pierwszym

korektorem całego tekstu, za co jestem jej szczególnie wdzięczny.

Autor

Zielona Góra-Poznań, listopad 2001

Malinowski A - Auksologia.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: