Psychometria - WAIS-R.doc

WAIS-R:

o tym, co mierzą podtesty

Na WAIS-R składa się, jak powszechnie wiadomo, jedenaście podtestów: sześć konstytuujących tzw. skalę słowną i pięć konstytuujących tzw. skalę bezsłowną. Przy zachowaniu standardowej procedury przeprowadza się je w poniższej kolejności:

WIADOMOŚCI,

BRAKI W OBRAZKACH,

POWTARZANIE CYFR,

PORZĄDKOWANIE OBRAZKÓW,

SŁOWNIK,

KLOCKI,

ARYTMETYKA,

UKŁADANKI,

ROZUMIENIE,

SYMBOLE CYFR,

PODOBIEŃSTWA.

Zauważmy, że jest to naprzemienny układ testów słownych i bezsłownych.

WIADOMOŚCI mierzą zakres i głębię posiadanej wiedzy, rozumienie werbalne, pamięć długotrwałą, informują też o zainteresowaniach. Wyniki zależą także od aspiracji, zainteresowań, uczestnictwa w kulturze i edukacji. Silne obciążenie kulturowe.

BRAKI W OBRAZKACH mierzą zdolność wykrywania brakującego elementu obiektu, bądź przedstawionej sytuacji, zdolność spostrzegania, koncentracji uwagi, różnicowania między częścią a całością oraz między cechami istotnymi a nieistotnymi (formalnie, funkcjonalnie), wrażliwość na detale… także pamięć długotrwałą, wiedzę i stopień realnego obznajomienia się z przedmiotami. Dobrze różnicuje upośledzenie. Wyniki zależą również od doświadczeń i stopnia zainteresowania otoczeniem.

POWTARZANIE CYFR mierzy zakres pamięci krótkotrwałej oraz koncentrację uwagi. Dobrze różnicuje upośledzenie oraz organiczne uszkodzenia mózgu.

PORZĄDKOWANIE OBRAZKÓW mierzy zdolność rozumienia złożonych sytuacji społecznych i ich sensownego ujmowania, przewidywania, planowania, spostrzegania momentów zwrotnych akcji, ujmowania całości względem części. Trudno powiedzieć co mierzy przede wszystkim – enfant terrible Wechslera – słaba miara g. Wyniki zależą jeszcze od przeróżnych uwarunkowań, np. od poczucia humoru, fraternizacji z komiksami, ale też czynników socjodemograficznych…

SŁOWNIK mierzy rozumienie werbalne i stopień opanowania języka (precyzja definiowania pojęć), zdolność reprodukcji przyswojonej wiedzy, a także efekty uczenia się i umiejętność autoekspresji za pomocą słów. Wyniki zależą także od zainteresowań, oczytania, bogactwa doświadczeń, ambicji intelektualnych. Silne obciążenie kulturowe.

KLOCKI mierzą umiejętność syntezy i analizy wzrokowej, zdolności spostrzegania form i rozpoznawania konfiguracji, koordynację wzrokowo-ruchową – abstrakcyjną konceptualizację, przestrzenną wizualizację i percepcyjną organizację. Wykrywa zaburzenia spostrzegania na tle organicznych uszkodzeń mózgu; najlepsza miara „starczej redukcji intelektualnej” – wiwat eufemizm tygodnia! (czyli czegoś pachnącego po prostu demencją). Wyniki zależą ponadto od zdolności twórczych, manualnych i – silnie – od wieku.

ARYTMETYKA mierzy zdolność rozwiązywania problemów arytmetycznych (zdolności liczbowe), umiejętność koncentracji uwagi i logicznego rozumowania. Wyniki zależą też od wiedzy szkolnej, zawodu i wykształcenia.

UKŁADANKI mierzą sprawność zestawiania znanych form z fragmentów, zdolność integracji poprzez wykrycie powiązań elementów całości, koordynacje wzrokowo-ruchową i koncentrację uwagi. Wyniki zależą także od zdolności twórczych, manualnych i od wieku.

ROZUMIENIE mierzy zdolność rozumienia, analizowania i oceniania przyczyn zwyczajowych sposobów zachowania, powszednich sytuacji społecznych, typowych wzorów zachowań i (konformistycznych) norm kulturowych – stopień adaptacji kulturowej i znajomości konwencjonalnych standardów zachowania… także pamięć długotrwałą, zasób posiadanych doświadczeń społecznych, umiejętność korzystania z informacji w sytuacjach praktycznych. Silnie obciążony sferą wychowawczo-obyczajową, za to mniej wykształceniem formalnym. Klinicznie znamienny jest tu stwierdzany stopień kontaktu z tzw. rzeczywistością społeczną.

SYMBOLE CYFR mierzą zdolność uczenia się nowych umiejętności (co prawda elementarnych…), biegłość posługiwania się symbolami, koncentrację uwagi, organizację percepcyjną. Wyniki zależą także od szybkości motorycznej.

PODOBIEŃSTWA mierzą zdolność abstrahowania i tworzenia pojęć, dostrzegania związków między pojęciami, rozróżniania cech istotnych od wtórnych, dojrzałość procesów umysłowych (pojmowaną jako supremacya abstrakcyi nad konkretem), rozumowania werbalnego, asocjacyjnego, przez analogię oraz pamięć długotrwałą. Jeden z najczulszych wskaźników upośledzenia. Wyniki zależą oprócz tego od środowiska i zainteresowań.

Produkcja mało oryginalna na podstawie:

Brzeziński, J. i Hornowska, E. (red.) (1993; 1998 – II wyd.). Skala Inteligencji Wechslera WAIS-R. Polska adaptacja, standaryzacja, normalizacja i wykorzystanie w diagnostyce psychologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. (część III, str. 131–293)

M. C.

1