CWICZENIA_PERCEPCJI_S_UCHOWEJ.doc

CWICZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ

              Percepcję dźwięków umożliwia analizator słuchowy, w skład, którego wchodzą:

- receptor (ucho) odbierający bodźce słuchowe i przekazujący je na pobudzenie nerwowe

- droga nerwowa (nerwy dośrodkowe) doprowadzająca pobudzenie nerwowe do mózgu

- korowa cześć analizatora, gdzie dokonuje się analiza i synteza bodźców dźwiękowych

- nerwy odśrodkowe przekazujące impulsy z mózgu do określonych narządów artykulacyjnych

Prawidłowa identyfikacja bodźców słuchowych i ich różnicowanie jest podstawą słyszenia mowy, jak również czytania

Percepcja słuchowa (słuch mowny) jest czynnością złożoną angażuje trzy rodzaje słuchu:

- słuch fizyczny

- słuch muzyczny

- słuch fonematyczny

Na podstawie dobrze rozwiniętego słuchu fonematycznego rozwijają się operacje świadomej analizy i syntezy słuchowej, które stanowią mechanizm czytania i pisania

Objawy zaburzeń percepcji słuchowej:

Ø      Mała aktywność werbalna

Ø      Opóźnienia w rozwoju mowy- zwolnione tempo przybywania słów oraz wykształcenia mowy zdaniowej, długo utrzymujące się agramatyzmy

Ø      Wady wymowy

Ø      Trudności w wyodrębnianiu dźwięków ze struktur złożonych- pisanie ze słuchu

Ø      Trudności w różnicowaniu dźwięków mowy

Ø      Trudności w scalaniu dźwięków w złożone struktury – czytanie

Ø      Gorsze zapamiętywanie słów, pleceń, wierszyków, piosenek

Ø      Męczliwość przy dłuższym słuchaniu

Ø      Opuszczanie liter, sylab, końcówek wyrazów przy pisaniu ze słuchu

Ø      Łączenie przyimków z rzeczownikami przy pisaniu

Ø       

Cel ćwiczeń stymulacyjnych:

1.      Koncentracja na bodźcach słuchowych

2.      Umiejętność różnicowania dźwięków

3.      Lokalizowanie dźwięków w czasie i w przestrzeni

4.      Analiza i synteza słuchowa

5.      Prawidłowa artykulacja

6.      Pamięć słuchowa

7.      Koordynacja słuchowo- wzrokowa i słuchowo- ruchowa

Postępowanie stymulacyjno- wyrównawcze:

( Irena Czajkowska, Kazimierz Herda)

Ćwiczenia wrażliwości słuchowej (koncentracji na bodźcu słuchowym, różnicowania dźwięków, pamięci słuchowej);

— wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższe­go otoczenia i ich lokalizacja (szmery, szelesty, stuknięcia, odgłosy kroków, pojazdów itp.),

— różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody (zwierząt, ptaków, szum deszczu itp. — nagrania magnetofonowe i płyty).

— rozpoznawanie odgłosów wydawanych przez upadające lub uderza­jące o siebie przedmioty (gumka, klucz, klocek, szklanka, łyżeczka itp.) oraz przesypywanych substancji (piasek, kasza, groch itp.),

— rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków wydawanych przez instru­menty perkusyjne oraz lokalizacja tych dźwięków (skąd dźwięk dochodzi),

— różnicowanie wysokości, natężenia i barwy dźwięków (różne instrumenty muzyczne dostępne w szkole).

Ćwiczenia rytmiczne (według T. Gąsowskiej i Z. Stępkowskiej) (koncentracji na bodźcu słuchowym, analizy słuchowej, orientacji czasowo--przestrzennej, koordynacji słuchowo-wzrokowo-ruchowej):

— odtwarzanie struktur rytmicznych (na wzór testu M. Stambak) -terapeuta wystukuje określony układ, dziecko powinno powtórzyć to samo; zamiast stukania można stosować klaskanie lub wygrywanie rytmu na instrumencie perkusyjnym itp. (rozdz. IV, ćw. 24),

— odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych - terapeuta wystukuje, dziecko układa klocki (lub inne przedmioty) taką samą liczbę, z zachowaniem właściwych odstępów, w kierunku od lewej do prawej, np. oo oo. Może też rysować elementy geometryczne w liniaturze itp.

— odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych — terapeuta prezentuje układ przestrzenny na planszy za pomocą klocków, dziecko wystukuje, klaszcze lub wygrywa na instrumencie perkusyjnym (ćw. 23),

— rozpoznawanie układów przestrzennych lub rytmicznych --- zgady­wanie, który spośród kilku układów na planszy został wystukany, lub który spośród kilku wystukanych odpowiada układowi na planszy (lub z klocków),

— zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem lub wygrywaniem rytmu melodii na instrumentach perkusyjnych.

Osobną grupę ćwiczeń stanowią proste ćwiczenia koordynacji słuchowo-ruchowej i orientacji kierunkowej, prowadzone w formie poleceń, np. podnieś prawą rękę — lewą rękę; prawą ręką pokaż prawe ucho, oko, nogę; lewą ręką dotknij prawego ucha itp. Pamiętać przy tym należy, że do wykonywania poleceń skrzyżowanych dziecko dojrzewa później aniżeli do prostych, zwłaszcza w przypadkach lateralizacji nieustalonej lub skrzyżowanej. Zatem do ćwiczeń w wykonywaniu poleceń skrzyżowanych (np. lewą ręką dotknij prawego oka) można przejść dopiero wówczas, gdy dziecko wykonuje sprawnie i bez wahania polecenia proste.

Ćwiczenia słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchowej.

Ćwiczenia te najlepiej jest prowadzić na materiale konkretno--werbalnym (obrazek lub przedmiot + nazwa — wyraz), zgodnie z założe­niami metody czynnościowej. Przedmiot lub obrazek, czyli tzw. konkret pośredniczący ułatwia dziecku dokonanie operacji umysłowych na materia­le werbalnym. Stosowanie obrazków umożliwia także wprowadzenie zabaw, gier i innych atrakcyjnych form ćwiczeń. W dalszym etapie ćwiczeń, przechodząc stopniowo od konkretów do abstraktu, można zastosować kartoniki z literami.

— podział wyrazów na sylaby; według stopnia trudności ( w kolejnych ćwiczeniach należy opracować następujące grupy wyrazów):
# wyrazy dwusylabowe z sylab otwartych,

# wyrazy trzysylabowe z sylab otwartych,
# wyrazy czterosylabowe z sylab otwartych,
# wyrazy z drugą sylabą zamkniętą, 

# wyrazy z trzecią sylabą zamkniętą

# wyrazy z pierwszą sylabą zamkniętą,

# wyrazy z grupami spółgłoskowymi

— liczenie sylab w wyrazach z dotykaniem obrazkiem do cyfr na kartonikach odpowiadających kolejności sylaby w wyrazie,

— porównywanie liczby sylab w wyrazach (segregowanie obrazków na podstawie liczby sylab, różne gry zespołowe) — według T. Gąsowskiej i Z. Stępkowskiej,

— tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby,

— kończenie i zaczynanie wyrazów dwusylabowych,

— sztafeta sylabowa (tworzenie wyrazów rozpoczynających się sylabą końcową poprzedniego wyrazu),

— rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalanie miejsca jej położenia (pierwsza, ostatnia, druga itp.).

— synteza sylab podanych ze słuchu,

— rozpoznawanie określonej głoski w nagłosie wyrazów (nazw obraz­ków), np.: Pokaż mi obrazek, w którego nazwie słyszysz na początku a,

— rozpoznawanie obrazków na podstawie pierwszych głosek ich nazw, np.: Kto ma obrazek, którego nazwa zaczyna się na a! (e, o Ud.),

— wyodrębnianie pierwszej głoski w wyrazach (nazwach obrazków), np.: Jaką głoskę słyszysz na początku wyrazu kot? itd.,

— dobieranie par obrazków (wyrazów) według pierwszej głoski,

— tworzenie wyrazów rozpoczynających się od danej głoski,

— rozpoznawanie określonej głoski w wygłosić wyrazów (nazw obrazków), np.: Podaj mi obrazek, którego nazwa kończy się na s (drugi, trzeci itd.),

— rozpoznawanie obrazków na podstawie ostatnich głosek ich nazw,

— wyodrębnianie ostatnich głosek w nazwach obrazków (w dalszych ćwiczeniach — wyrazy bez obrazków),

— rozpoznawanie wyrazów kończących się i rozpoczynających tą samą głoską; dobieranie odpowiednich par obrazków (wyrazów); segregowanie obrazków ze względu na pozycje danej głoski w wyrazie (w nagłosie lub wygłosić),

— tworzenie wyrazów zaczynających się od ostatniej głoski podanego wyrazu (np. lis •••- sowa),

— rozpoznawanie samogłosek w śródgłosie,

— rozpoznawanie podanej głoski w dowolnym miejscu wyrazu, bez określenia jej położenia

— różnicowanie głosek opozycyjnych (w zależności od trudności występujących u danego "dziecka); klasyfikowanie wyrazów według danej głoski bez określenia jej położenia,

— określanie położenia mylonej głoski w wyrazie i sylabie, klasyfiko­wanie wyrazów według położenia danej głoski,

— przekształcanie wyrazów przez zmianę głoski na początku, w środku lub na końcu wyrazu,

— przekształcanie wyrazów przez zmianę sylaby na początku, w środku lub na końcu wyrazu,

— wykrywanie różnic i podobieństw w wyrazach (pierwsza i ostatnia głoska, liczba głosek, liczba sylab),

— synteza głosek podanych ze słuchu,

— synteza słuchowa wyrazów z pierwszych głosek wydzielonych z nazw obrazków, np. kosz + okno+ teczka = kot'.

Zestaw ćwiczeń usprawniających analizę i syntezę słuchową, koordynację słuchowo- ruchową i słuchowo- wzrokową Teresy Gąsowskiej i Zofii Pietrzak- Stępkowskiej

1.      Odtwarzanie rytmu i wiązanie go z układem przestrzennym

Odtwarzanie rytmu to powtarzanie jednakowych dźwięków, między którymi są bardzo krótkie i dłuższe przerwy niekoniecznie rozłożone regularnie w czasie.

Oprócz analizy i syntezy słuchowej istotna rolę odgrywa tu pamięć i koordynac...