G.pdf

Garwolin

miasto powiatowe w woj. mazowieckim , na Równinie Garwolińskiej nad Wilgą,

na południowy wschód od Warszawy . 16 500 mieszkańców. Prawa miejskie na początku XV

w. Podczas II wojny światowej Garwolin uległ zniszczeniu niemal w 70%, po wojnie

odbudowany i rozbudowany. Przemysł spożywczy, odzieżowy, maszynowy, meblarski,

elektroniczny, fabryka kosmetyków; rzemiosło skórzane (garbarstwo, kuśnierstwo).

Neobarokowy kościół z XIX/XX w.

Herb Garwolina

Gąbin

miasto w pow. płockim, w woj. mazowieckim , na skraju Kotliny Płockiej i Równiny

Kutnowskiej, na południowy wschód od Płocka . 4300 mieszkańców. Znany od 1215

( Gambyn ), prawa miejskie na początku XIV w. Ośrodek handlowo-usługowy dla rolniczego

zaplecza. Nad sąsiednim Jeziorem Zdworskim ośrodki wypoczynkowe i domy letniskowe.

W pobliskim Konstantynowie znajdował się maszt Radiostacji Centralnej (był najwyższą

budowlą na świecie, runął w 1991).

Herb Gąbina

Gdańsk

miasto wojewódzkie (siedziba woj. pomorskiego ) i na prawach powiatu, na obszarze Żuław

Wiślanych i Pojezierza Kaszubskiego, u ujścia Wisły do Zatoki Gdańskiej. 459 000

mieszkańców. Wraz z Gdynią i Sopotem tworzy konurbację Trójmiasto. W VII w. osada

rzemieślniczo-rybacka, w X w. pomorski gród obronny, od XII w. znany jako port morski;

w XI i XIII w. stolica księstwa wschodniopomorskiego, prawa miejskie w 1236; w 1308-1454

w rękach Krzyżaków (niemiecki Danzig ). Po powrocie do Polski obdarowany przez królów

polskich licznymi przywilejami, rozwijał się jako kwitnący ośrodek gospodarczy (XV-XVII

w. centrum handlu morskiego nad Morzem Bałtyckim) i kulturalny. W 1793 włączony

do Prus (1807-15 wolne miasto zależne od Francji) i spadek znaczenia. W 1920-39 Gdańsk

wraz z okolicą tworzył Wolne Miasto Gdańsk ( Freie Stadt Danzig ), na którego obszarze

Polska miała specjalne uprawnienia (m.in. włączenie do polskiego obszaru celnego,

prowadzenie spraw zagranicznych, komunikacja kolejowa, częściowo zarząd portu); dążenie

hitlerowskich Niemiec do zmiany statusu Wolnego Miasta i włączenia go do Rzeszy było

jednym z pretekstów do rozpoczęcia wojny z Polską; w IX 1939 na obszarze Gdańska obrona

polskiego garnizonu na Westerplatte oraz polskiej Poczty Gdańskiej. W 1945 miasto

częściowo zniszczone podczas działań wojennych, następnie spalone i splądrowane przez

wkraczające wojska sowieckie. Po wojnie Gdańsk został odbudowany (szczególnie starannie

odbudowano, a w znacznej części zrekonstruowano, budowle zabytkowe) i rozbudowany.

W 1970 i 1980 strajki i wystąpienia robotnicze; w sierpniu 1980, podczas kierowanego przez

Lecha Wałęsę strajku w Stoczni Gdańskiej, powstała "Solidarność"; podpisanie w Gdańsku

31 VIII 1980 porozumienia Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z Komisją Rządową

rozpoczęło proces zmian gospodarczych i politycznych w Polsce. Wielki ośrodek

przemysłowy, kulturalny i naukowy; węzeł komunikacyjny. Przemysł środków transportu,

głównie stoczniowy: Stocznia Gdańska, Stocznia Północna, Stocznia Remontowa, Stocznia

"Wisła"; zakłady urządzeń okrętowych; warsztaty kolejowe, rafineria ropy naftowej, przemysł

chemiczny (nawozy fosforowe), elektroniczny (odbiorniki telewizyjne), maszynowy,

metalowy, spożywczy (rybny, mięsny, tłuszczowy), drzewny, poligraficzny, odzieżowy,

dziewiarski, futrzarski. Wielki morski port handlowy (jego częścią jest Port Północny,

przeznaczony dla ładunków masowych): przeładunki 18 mln t (1997); połączenie promowe

z Oxelösund (Szwecja); międzynarodowy port lotniczy (Rębiechowo). Ośrodek handlowo-

finansowy; Targi Gdańskie. Duży ośrodek szkolnictwa wyższego: Uniwersytet (zał. 1970),

Politechnika (zał. 1904), Akademia Medyczna, Akademia Muzyczna, Akademia Sztuk

Pięknych, Akademia Wychowania Fizycznego; liczne instytuty naukowo-badawcze,

zwłaszcza związane z morzem i gospodarką morską. Wydawnictwa; ośrodek radiowo-

telewizyjny. Opera, 2 teatry, filharmonia. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych. Ośrodek

turystyczny o międzynarodowym znaczeniu; coroczny Jarmark Dominikański. Siedziba

metropolii Kościoła rzymskokatolickiego. Po Krakowie znajduje się tu największe w Polsce

nagromadzenie zabytkowych budowli. Zespoły zabytkowe Głównego Miasta (mury miejskie

z XIV-XV w. z bramami z XV-XVII w., ratusz z XIV-XV w., Dwór Artusa z XV-XVII w.,

gotyckie kościoły: Mariacki z XV - początku XVI w., Dominikanów z XIV-XV w., św. Jana

i inne, kamienice z XV-XVIII w. z przedprożami, Żuraw z XV w.) i Starego Miasta (gotyckie

kościoły: św. Katarzyny, św. Brygidy i inne z XIV-XVI w., ratusz z XVI w.); gotycki kościół

Świętej Trójcy z XV/XVI w., manierystyczna Zbrojownia, spichrze z XV-XVIII w., twierdza

Wisłoujście z XVI-XVIII w.; w Oliwie (północna dzielnica Gdańska) zespół opactwa

Cystersów (obecna katedra) z XIII-XVIII w. Pomniki: Obrońców Wybrzeża na Westerplatte,

Poległych Stoczniowców, Ofiar Grudnia 1970. Muzea (morskie, archeologiczne, Narodowe,

etnograficzne i inne). Ogród Zoologiczny. Miejsce urodzenia astronoma Jana Heweliusza

(1611-87), fizyka Gabriela Fahrenheita (1686-1736, wynalazca termometru rtęciowego),

filozofa Artura Schopenhauera (1788-1860) i pisarza Güntera Grassa (ur. 1927), laureata

literackiej Nagrody Nobla 1999.

Herb Gdańska

Gdynia

miasto na prawach powiatu w woj. pomorskim , na obszarze Pobrzeża Kaszubskiego

i Pojezierza Kaszubskiego, nad Zatoką Gdańską, w konurbacji Trójmiasta. 254 000

mieszkańców. Dawna osada rybacka, w 1922 rozpoczęto budowę portu morskiego; prawa

miejskie w 1926. We wrześniu 1939 bohaterska obrona miasta i portu wojennego

na Oksywiu; podczas okupacji hitlerowskiej miasto włączone do Rzeszy przemianowano

na Gotenhafen . W wyniku działań wojennych w 1945 port gdyński (zamieniony przez

Niemców na bazę marynarki wojennej) uległ znacznym zniszczeniom. Po wojnie został

szybko odbudowany. W 1970 miejsce masakry protestujących robotników. Wielki port

handlowy (przeładunki ok. 10 mln t rocznie); port rybacki i wojenny. Przemysł stoczniowy

(stocznie: Gdyńska, Remontowa, Marynarki Wojennej), spożywczy (rybny, mięsny,

mleczarski, tłuszczowy), materiałów budowlanych, odzieżowy, zakłady radiowe "Radmor".

Przedsiębiorstwo połowów dalekomorskich "Dalmor". Wyższe szkoły: Morska i Marynarki

Wojennej, część Uniwersytetu Gdańskiego, Morski Instytut Rybacki, Instytut Medycyny

Morskiej i Tropikalnej. 2 teatry (w tym Muzyczny). Muzea (Marynarki Wojennej, Miasta

Gdyni, Oceanograficzne i Akwarium). Pomnik Ofiar Grudnia 1970.

Herb Gdyni

Giżycko

miasto powiatowe w woj. warmińsko-mazurskim , w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich,

nad jeziorem Niegocin. 31 500 mieszkańców. Dawniej Lötzen , spolszczona nazwa Lec ;

prawa miejskie w 1573; w 1846-51 wzniesiono obok miasta potężną twierdzę Boyen (od

nazwiska pruskiego ministra wojny gen. von Boyen), w 1914 bezskutecznie obleganą przez

Rosjan; podczas II wojny światowej miasto zniszczone w 50%. W 1945 nazwane Łuczany ,

w 1946 obecna nazwa, na cześć pastora Hermana Gizewiusza (1810-48, pochodził z polskiej

rodziny Giżyckich), polskiego działacza oświatowego na Mazurach. Przemysł spożywczy

(rybny, mleczarski), drzewny, metalowy. Ośrodek turystyczno-wypoczynkowy i sportów

wodnych. Przystań żeglugi śródlądowej. Zamek z XIV-XVI w. Miejsce urodzenia historyka

Wojciecha Kętrzyńskiego (1838-1918), od 1876 dyrektora Ossolineum we Lwowie.

Herb Giżycka

Glinojeck

miasto w pow. ciechanowskim, w woj. mazowieckim , na Równinie Raciąskiej, nad Wkrą,

na zachód od Ciechanowa . 3100 mieszkańców. Znany od początku XV w. (1403

Glinoyeczsko ); prawa miejskie w 1993. W pobliskim Zygmuntowie największa w Polsce

cukrownia "Glinojeck".

Herb Glinojecka

Gliwice

miasto na prawach powiatu i powiatowe w woj. śląskim , na Wyżynie Katowickiej,

w zachodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). 212 000 mieszkańców.

W XIII w. osada targowa, prawa miejskie w 1475; 31 VIII 1939 napad na tutejszą radiostację

przebranych w polskie mundury niemieckich prowokatorów (tzw. gliwicka prowokacja)

posłużył Hitlerowi jako pretekst do najazdu na Polskę. Do 1945 urzędowa nazwa Gleiwitz .

Ośrodek przemysłowy, handlowo-finansowy i usługowy. 2 kopalnie węgla kamiennego;

koksownia; hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, przemysł metalowy, samochodowy

(zakłady Opel), maszynowy (maszyny budowlane i drogowe, urządzenia dźwigowo-

transportowe), zbrojeniowy (czołgi), chemiczny (odczynniki, tworzywa sztuczne), materiałów

budowlanych, spożywczy. Ważny węzeł kolejowy, port nad Kanałem Gliwickim. Politechnika

Śląska (zał. w 1945), instytuty przemysłowe. Teatr Muzyczny. Siedziba diecezji Kościoła

rzymskokatolickiego. Gotyckie kościoły z XV-XVI w., barokowy zespół klasztorny

Redemptorystów z XVII w., zamek z XIV-XVII w., kamienice z XV-XIX w. Muzeum.

Palmiarnia.

Herb Gliwic

Głogów

miasto powiatowe w woj. dolnośląskim , w Pradolinie Głogowskiej, nad Odrą, na północny

zachód od Wrocławia . 74 300 mieszkańców. W IX w. gród, ośrodek plemienny Dziadoszan,

od X w. w państwie Polan; wzmiankowany pod datą 1010 w niemieckiej kronice Thietmara

jako Glogoua ; w 1109 bohaterska obrona przed oblegającymi niemieckimi wojskami cesarza

Henryka IV, na trwałe weszła do polskiej tradycji patriotycznej; XIII-XV w. stolica księstwa

piastowskiego; 1491-1506 księstwem głogowskim władali późniejsi królowie Polski: Jan

Olbracht i Zygmunt I. W 1945 zniszczony w 90%, w tym zabytkowe centrum (poza

kościołami do dziś nie odbudowane). Do 1945 urzędowa nazwa Glogau . Huta miedzi

"Głogów", przemysł maszynowy (maszyny budowlane), spożywczy (cukrownia), dziewiarski,

fabryka domów. Węzeł kolejowy, port rzeczny. Barokowy zamek z XVII-XVIII w., kościoły:

gotycki z XIV w. i barokowy z XVIII w., ruiny gotyckiej kolegiaty i mury miejskie z XV w.

Muzeum. W Głogowie urodził się Jan z Głogowa (ok. 1455-1507), wybitny teolog, astronom

i geograf, nauczyciel Mikołaja Kopernika.

Herb Głogowa

Głogów Małopolski

miasto w pow. rzeszowskim, w woj. podkarpackim , na Płaskowyżu Kolbuszowskim,

na północ od Rzeszowa . 4600 mieszkańców. Prawa miejskie w 1578. Zakłady tkanin

technicznych. Ratusz, ruiny klasztoru z XVIII w., domy z XVIII-XIX w.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: