SPIS ZAGADNIEŃ
1. Zagadnienia wstępne
1.1. Finanse
1.2. Zasób pieniężny
1.3. Fundusz pieniężny
2. Kategorie zjawisk finansowych
2.1. Kryterium przedmiotowe
2.2. Kryterium podmiotowe
3. Różnice między finansami publicznymi i prywatnymi
4. Państwo jest suwerenem w dziedzinie polityki pieniężnej
5. Finanse publiczne pełnią następujące funkcje:
5.1. Alokacyjna
5.2. Redystrybucyjna
5.3. Stabilizacyjna
6. System finansowy państwa - polityka i gospodarka finansowa
6.1. System finansowy państwa czy innego podmiotu publicznego to zespół
6.2. System finansowy państwa obejmuje elementy
6.3. System finansowy państwa może być uporządkowany
6.4. Polityka finansowa
6.5. Gospodarka finansowa
6.6. Prawo finansowe
7. Optymalny system finansów publicznych
8. Budżet Państwa
8.1. Definicje Budżetu Państwa
8.2. Funkcje budżetu państwa
8.3. Cechy instytucji budżetu państwa
8.4. Zasady budżetowe
8.5. Formy organizacyjne gospodarki budżetowej
8.6. Środki celowe (środki specjalne)
8.7. Dochody budżetowe
8.8. Wydatki budżetowe
8.9. Prawna klasyfikacja dochodów i wydatków
8.10. Procedura uchwalania budżetu
9. Skarb Państwa i jego funkcje
10. Deficyt budżetowy
11. Podatki
11.1. Zasady podatkowe
11.2. Funkcje podatku
11.3. Konstrukcja podatku
11.4. Podział podatków
11.5. Rynkowe relacje podmiotu do podatku
11.6. Przyczyny ucieczki przed podatkami
11.7. Cechy dobrego systemu podatkowego
12. Pieniądz
12.1. Pieniądz – „król towarów”
12.2. Funkcje pieniądza:
12.3. Jakość pieniądza
12.4. Formy pieniądza
12.5. Kreacja pieniądza
12.6. Podmioty, cele instrumentów polityki monetarnej
13. Bank centralny.
13.1. Podstawowe zadania Banku Centralnego
13.2. Funkcje Banku Centralnego:
14. Waluta EURO ( jako jednostka pieniężna)
14.1. Argumenty za wprowadzeniem EURO
14.2. Argumenty przeciw wprowadzeniu EURO
Wykład 1 - 8.10.00.
FINANSE - to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem pieniądza w procesie podziału i wymiany wartości.
Na ruch pieniądza składa się: gromadzenie, podział i wydatkowanie środków pieniężnych.
Przedmiotem zainteresowania finansów jest pieniądz będący w ruchu, czyli jego emisja poprzez system bankowy, cyrkulacja miedzy różnymi podmiotami gospodarczymi oraz gromadzenie w nim oszczędności i rezerw.
Finanse zajmują się analizą zjawisk pieniężnych na tle i w związku z przebiegiem takich zjawisk realnych w gospodarce jak: produkcja, podział, spożycie indywidualne i zbiorowe, inwestycje oraz wymiana z zagranicą.
Zasób pieniężny – to ogół środków pieniężnych w dyspozycji danego podmiotu gospodarczego, którymi podmiot może względnie swobodnie dysponować, gospodarować, ponieważ środki te nie mają z góry narzuconego zastosowania.
Fundusz pieniężny – to zasób pieniężny przeznaczony na realizację określonego celu.
Budżet centralny, regionalny, budżet towarzystw emerytalnych - operują one głównie funduszami. Nie mają one pełnej swobody w dysponowaniu środkami pieniężnymi.
Firmy tworzą lub zmuszone są przez określone prawo do tworzenia funduszy, np. funduszu socjalnego.
Zjawiska finansowe mają złożony i zróżnicowany charakter, najogólniej można je podzielić wg kryterium: przedmiotowego i podmiotowego.
Pozwala ono wyodrębnić różne rodzaje zjawisk pieniężnych (przepływów, strumieni pieniężnych) niezależnie od tego jakie podmioty biorą w nich czynny udział.
Wg tego kryterium wyróżnia się:
1. Przychody i wydatki materialne i osobowe
(Są one również często nazywane przychodami, przepływami ekwiwalentnymi lub rynkowymi).
Cechy charakterystyczne przychodów i wydatków materialnych:
- Ruchowi środków pieniężnych towarzyszy równoczesny ruch wartości materialnej (usługi, dobra)
- Są one regulowane głównie przez mechanizm rynkowy zgodnie z relacjami podaży i popytu.
- Czasami mogą podlegać innym wpływom (opodatkowanie towarów, ustawowe określenie płacy minimalnej)
Popyt i podaż na rynku pracy
Cena płacy minimalnej znajduje się powyżej punktu równowagi rynkowej
Płaca
Ilość
Bezrobocie spowodowane
płacą minimalną
2. Przychody i wydatki redystrybucyjne
(są też nazywane transferami, płatnościami transferowymi)
Cechy charakterystyczne przychodów i wydatków redystrybucyjnych:
- Występują wtedy, gdy ruchowi pieniądza nie towarzyszy ruch wartości materialnej.
- Nie podlegają regułom rynkowym, lecz są regulowane przez prawo finansowe.
- Charakteryzuje je brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego, otrzymującego środki pieniężne od innego podmiotu.
- Do typowych transferów należą: np. podatki, opłaty, zasiłki, emerytury, renty, dotacje, subwencje, darowizny.
3. Przychody i wydatki kredytowe
Cechy charakterystyczne przychodów i wydatków kredytowych:
- Związane są z działalnością gospodarczą banków
- Funkcje kredytowe spełniają przede wszystkim banki komercyjne
- Poza kredytem bankowym występuje również kredyt towarowy.
Dla banku udzielenie kredytu nie jest wydatkiem pieniężnym (nie pomniejsza on własnych zasobów pieniężnych), natomiast kreuje nowy zasób pieniądza kredytowego.
Spłata kredytu przez pożyczkobiorców nie jest przychodem pieniężnym (nie powiększa to zasobów banku, wykreowane wcześniej dla dłużnika zasoby ulegają likwidacji).
4. Przychody i wydatki ubezpieczeniowe
Wyróżniamy dwa rodzaje ubezpieczeń: społeczne i gospodarcze.
Ubezpieczenia społeczne – cechy charakterystyczne:
- Są najczęściej obowiązkowe i powszechne
- Mają chronić przed niedostatkiem, zapewnić niezbędne minimum
- Najczęściej są to ubezpieczenia na koszt pracodawcy i państwa
Ubezpieczenia gospodarcze– cechy charakterystyczne:
- Mają charakter ubezpieczeń osobowych i majątkowych
- Zawierane są dobrowolnie i na koszt pracownika
- Suma ubezpieczeń oraz inne elementy ustalone są na wniosek ubezpieczającego.
- Częściowo występuje brak ekwiwalentności tych płatności oraz brak ich związku z rynkowym mechanizmem podziału i wymiany.
Podmiotowa systematyka zjawisk finansowych oparta jest na kryterium rodzajowego zróżnicowania jednostek dokonujących operacji pieniężnych.
1. Finanse gospodarstw domowych – realizowane są poprzez przepływy / strumienie:
- strumienie materialne
przychody: wynagrodzenia za pracę
wydatki: zakup dóbr i usług konsumpcyjnych
- strumienie redystrybucyjne
przychody: darowizny, renty, emerytury, dywidendy, zasiłki, procenty od obligacji
wydatki: podatki, składki ubezpieczeniowe
- strumienie kredytowe
przychody ...
dzingis88