Wybrane choroby koni
Zadławienie
Przyczyny: łapczywe pobieranie pokarmu, nieprawidłowe rozgryzienie pokarmu lub zwolniona perystaltyka przełyku np. po podaniu środków uspokajających
Objawy: niepokój, wyciąganie głowy i szyi, ślina i treść pokarmowa wylewają się z nozdrzy, odkrztuszanie dużej ilości śluzu; brak pobierania wody i paszy
Leczenie: masowanie lewej strony szyi od podbródka do nasady szyi, leki rozkurczowe; założenie sondy nosowo-żołądkowej i przepłukanie przełyku; duże niebezpieczeństwo uszkodzenia lub przebicia przełyku
Kolka (morzysko)
Kolka – są to schorzenia żołądka i jelit, o zazwyczaj ostrym i bolesnym przebiegu, wymagające szybkiej interwencji
Przyczyny: nieprawidłowy stan uzębienia; silne osłabienie powodujące zaburzenia perystaltyki jelit;zbyt duża ilość zielonej paszy szybko fermetującej co powoduje nadmierna produkcje gazów; złej jakkości ziarna zbóż które łatwo pęczniejąc powodują ostre rozszerzenie żołądka; nieprawidłowe pory karmienie i pojenia (np. po wyczerpującej pracy); skarmianie zepsutą,spleśniałą, zmarzniętą paszą lub zanieczyszczoną piaskiem i ziemią (- zapiaszczenie), silne zarobaczenie, zakrzepy i zatory tętnicy krezkowej powodujące martwicę odcinka jelit
Objawy: zależą od długości trwania schorzenia i nasilenia bólu.Najczęstsze objawy to nerwowość, oglądanie się na boki, grzebanie przednimi kończynami, pokładanie się, próby kopania się po brzuchu, przyspieszony oddech, pocenie się, zasinienie błon śluzowych, wymioty (pęknięcie żółądka!!)
Leczenie: do momentu przybycia pomocy wyprowadzenie konia z boksu/stajni żeby nie wyrządził sobie żadnej krzywdy, spokojne oprowadzanie konia (może się tarzać- nie powoduje to dodatkowych powikłań);l.farmakologiczne- dożylnie leki rozkurczowe, p/bólowe, założenie sondy n/ż i podanie płynnej parafiny (5-8 l), letniej wody w dużych ilościach (8-10 l); przy braku poprawy zabieg chirurgiczny.
Główne rodzaje kolek u koni:
a) kolka skurczowa (spastyczna)
następuje najczęściej na skutek silnego podniecenia zwierzęcia, np. przed polowaniem czy zawodami- środki rozkurczajace i przeciwbólowe zazwyczaj pomagają
b) zatkanie jelit
najczęściej na skutek spowolnienia perystaltyki jelit najczęściej w okrężnicy, w tzw. zgięciu miednicznym (wąski odcinek okrężnicy dużej) , spożywanie zanieczyszczonej piaskiem i ziemią paszy oraz duża inwazja tasiemczycy; leczenie – dożylne podanie leków rozkurczowych i p/bólowych oraz masaż zatkanych odcinków przez prostnicę; w cięzszych przypadkach przez sondę n-ż podaje się płynna parafinę kilkakrotnie codziennie (wraz z letnią wodą) mającą rozmiękczyć czopującą treść. Ważne jest również nawadnianie dożylne (2-5 litów płynu) lub dożołądkowe (ok. 5 litrów co 6 godzin) Przy całkowitym zatkaniu okrężnicy grubej może dojść do silnego wzdęcia jelita ślepego, konieczne wówczas jest usunięcie nadmiaru gazów poprzez jego nakłucie (igłą Łopatyńskiego)
c)skręt jelit
najgorsza postać kolki, występująca nagl, skrętowi najczęściej ulega jelito ślepe; przy podejrzeniu natychmiast skierować na leczenie chirurgiczne
d) ostre rozszerzenie żołądka
spowodowane zjedzeniem dużej ilości łatwo fermentującej paszy soczystej lub nadmiernej ilości ziarna, czego efektem jest silne nagromadzenie gazów w żołądku, któryc nieusunięcie może spowodować pęknięcie żołądka i śmierć zwierzęcia
leczenie: usunięcie nadmiaru gazów przez sondę n-ż
Zołzy
Ostra, bakteryjna infekcja układu oddechowego, głównie młodych koni
Przyczyny: Streptococcus equi (Paciorkowiec koński)
Objawy: Wysoka temperatura (ponad 40,5 st.C), apatia,brak apetytu, z nozdrzy wypływa gęsta wydzielina, trudności z przełykaniem, silne powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych które mogą pękać, wydzielając gęstą wydzielinę ropną
Leczenie: izolacja chorych koni, leki p/zapalne i antybiotyk wg antybiogramu
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (COPD)
Choroba o podłożu alergicznym dolnych odcinków układu oddechowego
Przyczyny: nadmierna odpowiedź układu immunologicznego na alergeny wziewne, zbierające się w oskrzelach; prowadzi to do wzmożonej produkcji śluzu oraz powolnego niszczenia miąższu płucnego (rozedmy); nieleczona może prowadzić do slinych duszności i nietolerancji wysiłkowej
Objawy: nasilający się kaszel, trudności w oddychaniu, śluzowy wypływ z nozdrzy, szybkie męczenie się, przy zaawansowanej chorobie duszność występuje nawet gdy koń stoi spokojnie w boksie
Rozpoznanie: długo trwający, pogłębiający się kaszel, zdjęcie rtg
Leczenie: choroba nieuleczalna - leczenie jest objawowe; przede wszystkim – zmiana warunków przebywania chorego konia (czasem wystrczy aby objawy ustąpiły)– zmniejszenie zapylenia stajni sianem, słomą i owsem (wyprowadzanie konia na czas ścielenia), wysypanie boksu trocinami bezpyłowymi (kora sosnowa); zmiana paszy na granulat
leczenie farmakologicznie – leki sterydowe (ilość i częstość zależy od nasilenia objawów), można również podawać leki rozszerzające oskrzela, leki upłynniające śluz i przy powikłaniach bakteryjnych – antybiotyki
można stosować leczneie wziewne – przez inhalację
Dychawica świszcząca
Choroba polegająca na utrudnionym przepływie powietrza przez drogi oddechowe z charakterystycznym świszczącym dźwiękiem
Przyczyny: porażenie krtani związane z uszkodzeniem nerwu krtaniowego powrotnego lewego spowodowane urazem okolicy szyi, chorobą worków powietrznych
Objawy: charakterystyczny szmer wdechowy lub osłabiona wydolność wysiłkowa; świst pojawia się w galopie a przy zaawansowanej chorobie już w kłusie i jest spowodowany otwartą kieszonkę krtaniową i opuszczoną chrząstkę nalewkowatą
Chrząstka nalewkowata może być pociągnięta do światła krtani aż do kompletnego zamknięcia cieśni krtani. Mówimy wówczas o zapaści krtani, której towarzyszy nagły spadek wydolności wysiłkowej
Rozpoznanie: na podstawie objawów - natężenia szmeru i spadku wydolności wysiłkowej proporcjonalne do stopnia porażenia krtani; próby wysiłkowe konia (w galopie); potwierdzenie badaniem endoskopowym
Leczenie; wyłącznie operacyjne - laryngoplastyka - zabieg polegający na stworzeniu protezy mięśnia pierścienno-nalewkowatego grzbietowego. W trakcie operacji zakładany jest nierozpuszczalny szew – proteza łączący wyrostek mięśniowy chrząstki nalewkowatej i wcięcie naczyniowe chrząstki pierścieniowatej.
Ochwat
Jest to rozlane zapalenie tworzywa kopytowego otaczającego kość kopytową, które w ostrych przypadkach prowadzi do rozwarstwienia i martwicy blaszek w kopycie. Może być ostry lub przewlekły, najczęściej dotyczy przednich kończyn
Przyczyny: nadmiar łatwostrawnych węglowodanów (spożycie zbyt dużej ilości ziarna), brak ruchu , nadmierne obciążenie pracą, napojenie zimną wodą konia po intensywnym wysiłku, zatrzymanie łożyska, schorzenia wątroby, niedoczynność tarczycy,praca na twardym podłożu
Isota choroby : zaburzenia w krążeniu w obrębie tworzywa kopytowego powodujące stan zapalny i obrzęk
Objawy: niechęć do poruszania się, przestępowanie z nogi na nogę, kładzenie się, przy pogłębieniu choroby koń przyjmuje charakterystyczną pozycję odciążającą przednie kończyny, charakterystyczny chód – stawanie w pierwszej kolejności na tylnej części kopyt (piętkach), kopyta i pęciny są gorące, podeszwa wybrzuszona, w krańcowym przypadku oddzielenie puszki kopytowej od tworzywa kopytowego
Leczenie: wyeliminowanie niewłaściwej paszy,długotrwałe stosowanie leków przeciwzapalnych, leczenie wspomagające – zimne okłady na kopyta i pęciny oraz podkowy korekcyjne, tarnikowanie kopyt przy rotacji kości kopytowej spowodowanej podciągnięciem tylnej części kości kopytowej przez ścięgno zginacza głębokiego palców
Mięśniochwat
Inaczej azoturia lub „choroba poświąteczna” jest to schorzenie powodujące sztywność mięśni, nie leczone może doprowadzić do śmierci.
Przyczyny: Przeciążenie pracą, brak zredukowania dawki pokarmowej przy braku ruchu konia. Po postoju konia w wolne dni nagły, intensywny wysiłek prowadzi do nagromadzenia produktów przemiany materii (kwasu mlekowego)w tkance mięśniowej; przyczyną może być niedobór vit.E i selenu
Objawy: napięte, stwardniałe mięśnie pośladkowe,krzyżowe, niechęć do poruszania się,intensywne pocenie się i ciemne (brunatne) zabarwienie moczu związane z obecnością mioglobiny, na skutek odkładania się mioglobiny w kłębuszkach nerkowych może dojść do ich niewydolności
Leczenie: podstawa to zapewnienie ciepła- okrycie konia kocem, nacieranie spirytusem zesztywniałych mięśni w celu ich ogrzania, intensywne nawadnianie konia w celu wypłukania mioglobiny i leki moczopędne; leki p/zapalne i p/bólowe
gratisiak