EKOLOGIZM
NAZWA I POJĘCIE:
Ekologizm – pochodzi od ekologii ( łac. oikos –środowisko, dom i logos – nauka)
Po raz pierwszy nazwą ekologia posłużył się Ernst Haeckel – 1854-1919, niemiecki przyrodnik, jako nazwą nauki zajmującą się relacjami między organizmami żywymi a ich środowiskiem.
- oddziałuje on na wszystkie nauki z powodu centralnego znaczenia środowiska dla wszystkich organizmów żywych, w tym człowieka,
- pojawienie się niepokojących symptomów zanieczyszczenia środowiska, przedmiot ekologii znalazł się w kręgu zainteresowań nauk normatywnych etyki, prawa, polityki.
IDEOLODIA ekologizmu to oceny stanu środowiska oraz wysuwane z nich powinności przybierane w normy poprawy jego jakości.
Ruchy zielonych – ruchy przeobrażające ideologię ekologizmu w swoje programy polityczne.
Nazwa EKOLOGIZM pojawiła się w ostatnich dziesięcioleciach XX wieku. Powstanie jej było uwarunkowane bezskutecznymi ostrzeżeniami zawartymi w opisach i ocenach zagrożeń dla środowiska naturalnego. Najpierw formułowała je ekologia, następnie przez etykę ekologiczną, ekoetykę.
Ekoteologia – przełożone na teologiczny język świętości życia świeckie wyrazy ekoetyki.
Ochrona środowiska (ekoprawo) – regulacje relacji między istotami żywymi, przede wszystkim ludźmi, a środowiskiem naturalnym.
Biojurysprudencja – refleksja nad normami prawnymi z zakresu ekologii.
Ekofilozofia – refleksja filozoficzna uwzględniająca całościowo ekologię jako dyscyplinę wiedzy.
Ekoetyka, ekoteologia i ekofilozofia – poprzestają na teoretycznych opisach i ocenach.
Prawo i polityka poprzez wzmocnienie ideologią ekologizmu, chcą przenieść te opisy i oceny do realnego życia społecznego.
Ideologia ekologizmu złożona jest z idei określających pożądane relacje ludzi z przyrodą, poszukuje odpowiedzi na pytanie: Jakie system wartości jest najbardziej korzystny dla wszelkiego życia. Jest to ideologii przetrwania człowieka.
Cechy wyróżniające wśród innych ideologii:
- jednostkowość – dotyczy każdego człowieka
- globalizm – odnosi się do całej planety
- holizm – umieszcza człowieka nie tylko w śr. Społecznym, ale także w śr. przyrodniczym
- romantyzm – wyraża bunt przeciwko oświeceniowej wierze w cywilizację i przeciwstawia jej naturalizm
- apokaliptyzm – jako jedyna wśród ideologii ostrzega przed nagłą, nieoczekiwaną i globalną katastrofa ekologiczną.
Ekologizm jako stosunkowo nowy nurt mysim politycznej nie utrwalił jeszcze nazwisk swoich klasyków. Jednak jest już na tyle wyraźny, że można go uznać za samodzielną i odrębną ideologie polityczną.
Ruch elologiczne podkreślają kluczowe znaczenie biosfery i ekosfery. Wysuwają nowe propozycje powiązań człowieka ze śr. Naturalnym. Zmierzają do zahamowania destrukcji środowiska. Podkreślają, że jakość systemu biosfery i ekosfery warunkuje jakość życia człowieka.
ŹRÓDŁA ELOLOGIZMU
Źródła bezpośrednie obejmowane są nazwą „ruchy ekologiczne”(ruchy kontestacyjne, kontrkultura. Nowa Lewica)
Narodziny ruchów ekol. to początek lat 70 XX w. Dostrzegły one, że cywilizacja, komercjalizacja, przemysł przekroczył granice, wywołują alarmujące skutki pogarszania się stanu środowiska naturalnego. Odrzucały ustrój kapitalizmu i socjalizmu, poszukując tym samym alternatywnego ustroju społecznego. Odrzucenie konsumeryzmu i industrializmu dałoby ludziom właściwy stosunek do śr. naturalnego.
Ruchy ekologiczne przybierały różne formy organizacyjne, ale przede wszystkim były to partie polityczne (partie zielonych). Ich pojawienie wiąże się z zauważeniem „strefy szczególnego ryzyka” – zwłaszcza w wielkich okręgach przemysłowych; „zagrożeń przesuniętych w czasie” – wywołane przez energetykę atomową; „zagrożenia globalne” – widmo katastrof ekologicznych.
Idea ochrony środowiska jest fundamentem programów politycznych partii zielonych, towarzysza jej akcenty antyindustrializmu, antykonsumeryzmu i antymilitaryzmu.
Partie zielonych są fundamentem państw wysoko rozwiniętych tzw. Północy z wyłączeniem Japonii lec łącznie z Australia i Nowa Zelandią.
Partie te wprowadziły swoich przedstawicieli do parlamentów: Niemcy – Die Grünen
W. Brytania – Green Party
Francja – Les Verte, Generation Ecologie
Belgia – walońska Ecolo, flamandzka Les Verte
W Polsce od 1980 roku istnieje Polski Klub Ekologiczny
Ogromne znaczenia dla ekologizmu ma istnienie i działanie organizacji pozarządowej Greenpeace
Źródła pośrednie – poszukiwanie wątków ekologizmu w całej myśli ludzkiej.
Istnej prace należące do tzw. literatury ekologicznej. W UAS występuje prąd myślowy zwany konserwacjonizmem i enwiromentalizmem.
John Muir (USA) 1883-1914 – prowadził kampanie na rzecz lasów, patron niektórych ruchów ekol.
David Thoreau (USA) 1817-1862 – piasł w duchu ekologizmu, chciał rozbudzić wrażliwość umiłowania przyrody; „Tydzień na rzekach Concord i Merrimach”, „Lasy lub życie wśród drzew”
Rachel Carson (USA) 1907-1964 – pisarka podejmująca problematykę ochrony śr.
Paul Ehrlich (USA) 1932 – demograf podejmujący problem przeludnienia na świecie, „Bomba populacyjna”
Raporty Klubu Rzymskiego Granice wzrostu 1972, nieoficjalny raport ONZ Tylko jedna ziemia 1972, raport Brundtlanda Nasza wspólna przyszłość 1987, odbiły się szerokim echem na całym świecie.
Ekologizm poszukuje swych źródeł nawet w czasach pierwotnego człowieka, który brał z natury tylko to, co było mu niezbędne do przeżycia, zaspokajał potrzeby naturalne, natomiast era industrializmu zaczęła kształtować potrzeby sztuczne, będące zagrożeniem dla śr. nat.
Ekologizm często opiera się na XIXwiecznym romantyzmie, maltuzjanizmie (teoria przeludnienia, sformułowana przez T.R. Malthusa w 1798 teoria głosząca istnienie stałej dysproporcji pomiędzy tempem wzrostu ludności a tempem wzrostu produkcji żywności)., darwinizmie i ewolucjonizmie.
IDEE EKOLOGIZMU
PRZYRODA
Jest najważniejsza wśród idei ekologizmu. Złożona ze wzajemnie zależnych od siebie elementów – ludzi, zwierząt i roślin – może być traktowana jako samoregulujący się organizm, oparty na „ egalitaryzmie biosferycznym”, która nie zna stratyfikacji ani hierarchii. <egalitaryzm – równość> <biosfera, żywa powłoka ziemi wraz ze środowiskiem życia organizmów, obejmująca powierzchniową warstwę skorupy ziemskiej (litosfera), wszystkie wody (hydrosfera) i dolne warstwy atmosfery (troposfera).>
GAJA (Matka – Ziemia) – teoria stworzona przez anglika J. Lovelocka w „Ziemia jako żywy organizm” (1986). Teoria Gaja mówi o tym, że niczym nie naruszana Przyroda sama się reguluje i zachowuje swoją harmonijną stabilność. Jest ona krytykowana za „nienaukowe przypisywanie przyrodzie immanentnej celowość.
Moralność naturalna – połączenie naukowej wiedzy o przyrodzie z postulatami właściwego do niej stosunku człowieka. Była kultywowana przez społeczności prymitywne.
- człowiek jest na drugi plan, ekologizm kreuje antyantorpocentryczny punkt widzenia
- człowiek jest odpowiedzialny za stan przyrody
- przyroda jest autonomiczną wartością
CZŁOWIEK
- odrzucenie koncepcji człowieka pracy (homo faber) i człowieka ekonomicznego (homo oeconomicus)
- analizuje człowieka w świetle aprobowanego ekocentryzmu i w tym kontekście jest on oceniany negatywnie jako nikczemnik, manipulator
- pozytywne patrzenia na człowieka pojawia się wtedy, gdy przy wykorzystaniu swojego rozumu przejawia właściwy stosunek do przyrody – idea człowieka ekologizmu (homo oecologicus), człowiek o nowej świadomości ekologicznej i nowym sumieniu ekologicznym, odrzucający konsumpcję, gloryfikujący życie i zdrowie człowieka oraz przyrody, skromny, wrażliwy itp.
SPOŁECZEŃSTWO
- nowy paradygmat społeczeństwa ekologicznego - odchodzącego od wzoru konsumpcji i dążącego do społ. harmonijnych stosunków międzyludzkich i ludzi z przyrodą
- sopł. jako naturalna organizacja przyrody cechy: globalizm, tolerancja, równość i tradycja – społeczeństwo jako „dobre życie ludzi szczęśliwych”
- wzór społ. zdolnego do przetrwania, ale bez zagrożenia dla przyrody
- społ. demokratyczne, otwarte,
- przedkładanie dobra wspólnego nad dobro jednostki
- duże znaczeni więzi międzypokoleniowych
GOSPODARKA
- uzgodniona z założeniami ekologizmu, czyli ekonomika – całkowicie odbiegająca w swojej koncepcji od kapitalizmu i socjalizmu,
- odrzuca prymat przemysłu na rzecz ekologicznego rolnictwa
- krytyka destruktywnych technologii na wielką skalę (gigantomania industrialna) i postulat zastąpienia ich technologiami na ludzką skalę
- zastąpienie formalnego zatrudnienia pracą własną, samodzielnie organizowanej, celowej – eliminuje to kategorię zatrudnienia
- odejście od agresywnej kategorii dobrobytu na rzecz dochodu podstawowego, zagwarantowanego wszystkim obywatelom przez państwo na poziomie wystarczającym do ich przetrwania i rozwoju
- dostrzega obiektywne granice wzrostu gospodarczego
- nowa ekonomika ekorozwoju to ekonomika przetrwania – perspektywa człowiek jako „być” a nie „mieć”
PRAWO
2 wymiary: doraźny i perspektywiczny
w. doraźny
- prawo ma ograniczone możliwości i zadania
- postrzegane po prostu jako prawo ochrony środowiska, przyrody – tak pojmowane prawo musi ustępować presji prawa stojącego na straży wzrostu gospodarczego,
- w tym wymiarze nie chroni praw człowieka
w. perspektywiczny
- w kontekście koncepcji ekorozwoju prawo mogłoby chronić przyrodę i człowieka
- koncepcja „biojurysprudencji” (bios – życie i iurisprudentia – mądrość prawnicza) jej zadaniem jest skodyfikowanie prawa ochrony życia, połączenie wszystkich gałęzi prawa odnoszących się do ochrony wszelkiego życia
- ustanowienie uniwersalnego kodeksu ochrony życia
PAŃSTWO
- podział na to co prawicowe i lewicowe jest fałszywy
- ekologizm „widzi” miejsce dla siebie w strukturach demokratycznych, autonomicznych, samorządowych, tam gdzie w sprawowaniu władzy bezpośrednio uczestniczą wspólnoty lokalne składające się na tzw. demokrację wyrosłą z trawy.
- bioregiony – jednostki wyznaczane naturalnymi granicami
- wszelkie granice państwowe i MN powinny stracić na znaczeniu
- bioregiony miałyby zachowywać lojalność wobec siebie bez interwencji państwa
- zminimalizowanie funkcji państwa do przewidywania planowania ekorozwoju
ZMIANY
- mogą osiągać jedynie do wysokości granic radykalnego reformizmu
- nie mogą to być zmiany rewolucyjne
- hasła „przetrwania” życia i „konserwacjonozmu”, który opiera się na koncepcji wzrostu ograniczonego (gospodarczego, populacji ludzi)
NURTY EKOLOGIZMU
Kryterium
- modelu świata: teocentryczny, antropocentryczny, technocentryczny, biocentryczny, ekocentryczny,
- związku z ideologiami: ekoliberalizm, ekosocjalizm, ekoanarchizm, ekofaszyzm, ekofeminizm,
- struktur organizacyjnych: ekologizm partyjny, ekologizm grupy nacisku,
- metody zmian: ekoreformizm, ekokonserwacjonizm,
- realizmu politycznego: ekotopizm, ekorealizm,
- wpływu na człowieka: ekologizm skrajny, ekologizm umiarkowany,
Ekologizm aprobuje jedynie: biocentryzm i ekocentryzm.
BIOCENTRYZM twórca: Albert Schweitzer 1875 - 1965
- nurt myśli ekologizmu
- wartością jest wszystko, co zostało obdarzone życiem
- patrocentryzm – zainteresowanie prawami zwierząt
- aprobuje wegetarianizm
- sprzeciwia się badaniom na zwierzętach
EKOCENTRYZM
- wyraża perspektywę całościową (holistyczną), kosmiczną
- porządek kosmosu utrzymany w porządku ekosystemu = porządek przyrody = porządki społeczne = porządek w naturze człowieka
- wartością jest cały kosmos
- poszukiwanie wartości większej niż życie ożywione czyli w materii nieożywionej np. wodzie, powietrzu itp.
Ekoliberalizm = ekokapitalizm
- wolny rynek jako najlepsze narzędzie rozwiązywania problemów ekologicznych poprzez np. opodatkowanie zakładów zanieczyszczających środowisko
- niewykorzystane limity zanieczyszczeń stają się towarem na wolnym rynku
Ekosocjalizm
- obnaża klasowy charakter ekologizmu burżuazyjnego
- postuluje zburzenie państwa kapitalistycznego
- zbudowanie państwa socjalistycznego jako niezbędnego warunku ponadklasowego ekologizmu ogólnospołecznego
Ekoanarchizm
- społeczeństwo bezpaństwowe jako warunek rozwiązania problemów ekologicznych
- czerpie z Kropotkina
- Murray Bookchin „Ku społeczeństwu ekologicznemu” – 1980r., „Ekologia wolności” – 1982r.
Ekofaszyzm
- docenia walory nieskazitelnej cywilizacji przyrody, ale tylko dla narodu panów
- brutalne środki rozwiązywania problemów ekol. – ekobrutalizm
Ekofeminizm
- feminizm + pacyfizm + ekologizm
- kobiety pozostają w zgodzie z przyrodą w wyższy stopniu niż mężczyźni
- powodem problemów ekol. jest agresywna, wojownicza postawa mężczyzn
kaya86