Medycyna Górska - Medeverest.pdf - ZIPARCHIVER NAJLEPSZE - lubikupa45

www.medeverest.pl

Robert Szymczak

Specjalista Medycyny Ratunkowej.

Członek International Society for Mountain Medicine.

Lekarz wyprawowy i himalaista.

Autor serwisu www.medeverest.pl

- Poradnik medyczny podróżnika wysokogórskiego

- Apteczka wyprawowa

- Kurs pierwszej pomocy wysokogórskiej

- Zabezpieczenie medyczne wypraw

- Przedwyjazdowe badanie lekarskie

Choroba Wysokogórska

I. Informacje Ogólne

Narażenie na obniżoną zawartość tlenu na wysokości przez osoby niezaaklimatyzowane

może u nich spowodować zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu oraz płuc, które są związane

z chorobą wysokogórską. Ostra Choroba Górska (AMS – Acute Mountain Sickness) oraz

Wysokogórski Obrzęk Mózgu (HACE – High Altitude Cerebral Edema) dotyczą zaburzeń

w funkcjonowaniu mózgu, Wysokogórski Obrzęk Płuc (HAPE - High Altitude Pulmonary

Edema) to upośledzone funkcjonowanie układu oddechowego. Choroba wysokogórska dotyka

wielu ludzi podróżujących po górskich bezdrożach, jej skutkiem są też przypadki śmierci

w górach. Prawidłowe postępowanie polega na wczesnym rozpoznaniu choroby oraz

natychmiastowej terapii. Najważniejsze jest jednak zapobieganie wystąpieniu choroby

górskiej poprzez stopniowe zdobywanie wysokości, które umożliwi wymagającą czasu,

prawidłową aklimatyzację.

II.Wytyczne dotyczące profilaktyki

Chorobie wysokogórskiej w większości wypadków można zapobiec. Przedstawione

poniżej zalecenia pozwalają na zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia choroby

górskiej, pozwalają także zmniejszyć ciężkość ewentualnych objawów. Oczywiście nie dają

100% gwarancji, ale są godne polecenia szczególnie tym, którzy nie mają doświadczenia

wysokogórskiego.

A. Stopniowe zdobywanie wysokości.

Najlepszą metodą zapobiegania chorobie górskiej jest stopniowe zdobywanie wysokości,

które daje organizmowi czas na spokojną aklimatyzację. Jeśli to możliwe, pierwszy obóz

w drodze na szczyt nie powinien być położony wyżej niż 2400m n.p.m. Kolejne noce

powinny być spędzane na wysokości od 300 do 600m różnicy wysokości w stosunku do

poprzednich.

Alternatywnym postępowaniem jest spędzanie dwóch nocy na tej samej wysokości na

każde zdobyte 600m różnicy wysokości, w terenie powyżej 3000m n.p.m. Jeżeli wyprawa

rozpoczyna się od wysokości powyżej 2700m n.p.m., dwie pierwsze noce powinno się

przespać na tej wysokości przed dalszą wspinaczką.

Wchodź wyżej w ciągu dnia i schodź na noc na niższą wysokość by się przespać (wspinaj

się wysoko, śpij nisko).

www.medeverest.pl

B. Dieta wysoko-węglowodanowa.

Znaczny niedobór energetyczny może pojawić się podczas wspinaczki wysokogórskiej.

Powodem tego jest: spadek apetytu na wysokości, mniejsza dostępność pożywienia, mniej

smaczne jedzenie oraz większe zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Należy zwiększyć

przyjmowanie pożywienia o około 500kcal powyżej ilości na którą mamy ochotę („dopchać

się”). Pożywienie o dużej zawartości węglowodanów wspomaga aklimatyzację oraz

zapobiega chorobie wysokogórskiej.

C. Odpowiedni poziom wysiłku fizycznego.

Do czasu prawidłowej aklimatyzacji unikaj nadmiernego wysiłku powodującego zadyszkę

oraz zmęczenie.

D. Przyjmowanie płynów.

Zapobiegaj odwodnieniu poprzez częste picie. Prawidłowe nawodnienie organizmu

można łatwo potwierdzić poprzez ocenę koloru moczu, który powinien być bardzo jasny.

Nie powinno się podawać nadmiernych ilości płynów osobom, u których rozpoznajemy

objawy Wysokogórskiego Obrzęku Mózgu albo Płuc, ponieważ w tym wypadku może to

pogorszyć ich stan zdrowia.

E. Stosowanie profilaktycznie leków.

Wiele leków może zmniejszyć dolegliwości związane z choroba górską. Generalnie,

stosowanie leków zapobiegających rozwojowi choroby górskiej powinno być zarezerwowane

dla osób, które miały objawy choroby górskiej podczas poprzednich pobytów na wysokości.

1. Acetazolamid

Lek efektywny w zapobieganiu Ostrej Chorobie Górskiej (AMS). Wskazaniem do jego

stosowania w profilaktyce są: wymuszone sytuacją (np. akcją ratunkową) szybkie zdobywanie

wysokości; dostanie się w ciągu jednego dnia z wysokości poniżej 1000m n.p.m na poziom

powyżej 2700m n.p.m.; pojawienie się w przeszłości choroby górskiej na podobnej wysokości

podczas podobnego tempa zdobywania wysokości. Acetazolamid jest lekiem z wyboru w

zapobieganiu Ostrej Chorobie Górskiej (AMS).

Dawka acetazolamidu dla dorosłych to pół tabletki 250 miligramowej 2 razy dziennie

zaczynając dzień przed rozpoczęciem wchodzenia.

Powszechne działania niepożądane to zaburzenia czucia (mrowienie) w końcówkach

palców, ustach, zmieniony smak oraz częste oddawanie moczu. Acetazolamid jest lekiem

moczopędnym więc przyjmując go należy więcej pić. Przeciwwskazaniem do przyjmowania

tego leku jest ciąża, oraz alergia na sulfonamidy.

2. Deksametazon

Lek stosowany w zapobieganiu wystąpieniu Ostrej Choroby Górskiej (AMS),

zarezerwowany dla osób, które nie mogą przyjmować Acetazolamidu, lub są zmuszone do

nagłego szybkiego dostania się na dużą wysokość – np. transport lotniczy bądź helikopterowy

na wysokość powyżej 4250m n.p.m. w celu przeprowadzenia akcji ratunkowej.

Dawka doustna leku dla osób dorosłych to 4mg co 6 do 8 godzin. Lek należy przyjąć na 2

do 4 godzin przed rozpoczęciem zdobywania wysokości, choć dokładny czas rozpoczęcia i

zakończenia przyjmowania tego leku nie został jeszcze ustalony. Objawy niepożądane to:

niestrawność, dziwaczne sny, rozdrażnienie lub euforia.

www.medeverest.pl

3. Ginkgo Biloba

Nowy, kontrowersyjny, alternatywny dla Acetazolamidu lek, który można stosować w

profilaktyce Ostrej Choroby Górskiej (AMS). Efektywność tego leku jest pod znakiem

zapytania i celowość jego stosowania wymaga dalszych badań, ponieważ wyniki są

niejednoznaczne. Dawka doustna leku to od 80 do 120mg dwa razy dziennie. Lek powinno

się rozpocząć przyjmować 5 dni przed początkiem wspinaczki.

Objawy niepożądane dotyczą osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe –wzrasta

ryzyko krwawienia.

4. Nifedypina

Lek stosowany w zapobieganiu wystąpieniu Wysokogórskiego Obrzęku Płuc (HAPE) u

osób, u których w przeszłości wystąpił Wysokogórski Obrzęk Płuc (HAPE). Lek (postać o

przedłużonym czasie działania) należy przyjmować w dawce 20mg dwa razy dziennie

podczas okresu zdobywania wysokości oraz kontynuować jeszcze przez 3 dni na wysokości.

Możliwe działanie niepożądane to omdlenia spowodowane obniżeniem ciśnienia

tętniczego. Należy pamiętać, że najlepszą profilaktyka jest stopniowe zdobywanie wysokości.

5. Wziewny Salmeterol

Kolejny lek przeznaczony dla osób, które w przeszłości miały Wysokogórski Obrzęk Płuc

(HAPE) stosowany w celach profilaktycznych, po to by HAPE nie wystąpił. Dawka to 125

mikrogramów stosowana wziewnie dwa razy dziennie.

Działania niepożądane to: niepokój, szybka akcja serca, drżenia. Salmeterol może być

stosowany razem z Nifedypiną oraz powolnym zdobywaniem wysokości.

6. Leki mające efekt sedatywny oraz środki nasenne

Laki, które poprawiają jakość snu na wysokości to Acetazolamid oraz benzodwuazepiny.

Plusem Acetazolamidu jest to, że przyspiesza aklimatyzację oraz zapobiega oddechowi

okresowemu (typu Cheyne’a-Stokesa), który występuje podczas snu powyżej 4000m n.p.m.

Benzodwuazepiny to dobre leki nasenne w warunkach wysokogórskich ale tylko dla osób

zdrowych, natomiast są bardzo niebezpieczne dla osób z chorobą wysokogórską ponieważ

zaburzają oddychanie.

www.medeverest.pl

III.Wytyczne rozpoznawania i postępowania

Zbyt szybkie zdobywanie wysokości, które nie pozwala na prawidłową aklimatyzację jest

powodem większej zachorowalności na chorobę górską. Zejście na niższą wysokość jest

najlepszym lekiem na wszystkie rodzaje choroby górskiej, a w przypadku Wysokogórskiego

Obrzęku Płuc (HAPE) i Mózgu (HACE) jest postępowaniem ratującym życie.

Lekkie formy Ostrej Choroby Górskiej (AMS) w większości przypadków spontanicznie

mijają jeżeli pozostanie się na tej samej wysokości i nie wchodzi się wyżej przez okres 2 do 4

dni - pozwala to uniknąć schodzenia.

Istnieje niewiele prac naukowych dotyczących leczenia Ostrej Choroby Górskiej (AMS)

dlatego poniższe wytyczne opierają się bardziej na opinii ekspertów niż na dowodach

naukowych.

Leczenie opiera się na 4 głównych zasadach:

1. Nie wchodź wyżej jeżeli pojawią się objawy choroby górskiej ( kontynuuj wspinaczkę

tylko jeżeli wszystkie objawy ustąpią)

2. Schodź niżej jeżeli stan zdrowia nie poprawia się lub pogarsza się

3. Schodź natychmiast jeżeli pojawią się objawy Wysokogórskiego Obrzęku Płuc

(HAPE) lub Wysokogórskiego Obrzęku Mózgu (HACE)

4. Osoby chore nie powinny być pozostawione same oraz nie powinny schodzić niżej

same.

A. Ostra Choroba Górska (AMS - Acute Mountain Sickness)

Osoby cierpiące na Ostrą Chorobę Górską mają ból głowy oraz przynajmniej jeszcze

jeden dodatkowy objaw taki jak: brak apetytu, nudności, wymioty, zawroty głowy,

zamroczenie, zaburzenia snu, zmęczenie, ospałość.

Podstawowym leczeniem jest zejście niżej lub pozostanie na tej samej wysokości

w oczekiwaniu aż objawy ustąpią. Wchodzenie wyżej mimo istniejących objawów jest

postępowaniem nierozważnym. Bardziej zaawansowanym leczeniem jest tlenoterapia, która

polega na podawaniu tlenu przez „wąsy tlenowe”, w przepływie 2 litry na minutę. Tlen może

być szczególnie przydatny w nocy podczas snu.

Do leczenia bólu głowy można stosować paracetamol lub ibuprofen. Acetazolamid jest

lekiem, który stosuje się do leczenia Ostrej Choroby Górskiej (AMS). Polecana dawka to

250mg 3 x dziennie. Acetazolamid przyspiesza aklimatyzację oraz likwiduje objawy Ostrej

Choroby Górskiej (AMS). Dla osób uczulonych na sulfonamidy alternatywą jest

Deksametazon w dawce 4 mg co 6 – 8 godzin.

Po zastosowaniu leczenia objawy powinny ustąpić w przeciągu 12 – 24 godzin. Jeżeli po

tym czasie choroba postępuje lub objawy nie ustępują należy schodzić na niższą wysokość.

B. Wysokogórski Obrzęk Płuc (HAPE – High Altitude Pulmonary

Edema)

Lekki Wysokogórski Obrzęk Płuc (HAPE) charakteryzuje się: zmniejszoną wydolnością

fizyczną, zmęczeniem, dusznością podczas wysiłku przy wchodzeniu do góry, suchym

kaszlem oraz zlokalizowanymi trzeszczeniami podczas osłuchiwania płuc (osłuchiwanie

lekarskie).

Objawy średniego i ciężkiego Wysokogórskiego Obrzęku Płuc (HAPE) to: znaczna

słabość i zmęczenie; duszność podczas chodzenia po terenie płaskim; kaszel podczas którego

początkowo wykrztusza się niewiele wydzieliny, której ilość z czasem powiększa się

www.medeverest.pl

i przyjmuje pienisty charakter; wzrost ilości oddechów na minutę (norma do 20/min);

przyspieszenie akcji serca (norma w spoczynku to 70-100); uczucie bulgotania w klatce

piersiowej; obustronne trzeszczenia nad polami płucnymi podczas osłuchiwania

(osłuchiwanie lekarskie).

Podstawowym postępowaniem jest natychmiastowe zejście lub ewakuacja osoby

poszkodowanej na niższą wysokość. Zejście 600 – 1200 metrów często znacznie poprawia

stan osoby chorej, nasilenie objawów zdecydowanie obniża się. Schodzenie należy

kontynuować do miejsca, w którym możliwa jest pomoc medyczna lub do chwili ustąpienia

wszystkich objawów. Osoby z Wysokogórskim Obrzękiem Płuc (HAPE) powinny być zawsze

pod opieką osoby zdrowej i nigdy nie powinny być pozostawione same.

Stosowanie tlenu, jeżeli jest dostępny, znacznie poprawia stan osób chorych i pomaga

w sprowadzaniu ich na niższą wysokość. Tlenoterapia może być podstawowym leczeniem

osób cierpiącym na Wysokogórski Obrzęk Płuc w miejscach gdzie dostępność tlenu oraz

opieki medycznej jest nieograniczona (np. ośrodki narciarskie położone na dużych

wysokościach).

Nifedypina (forma długo-działająca) stosowana w dawce 20mg doustnie 2 razy dziennie

to lek, który można stosować jako dodatek do zejścia i tlenu. Zaawansowany sprzęt taki jak

maski EPAP (powodujące dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych podczas wydechu) są

również eksperymentalnie stosowane.

Przenośny worek hiperbaryczny jest niezmiernie przydatny w sytuacji gdy zejście jest

niemożliwe. Po napompowaniu worka, w którym umieszcza się osobę chorą, ciśnienie w nim

osiąga wartość równą wysokości około 1500m niższej niż ta, na której się znajduje.

Konieczne jest ciągłe obserwowanie stanu chorego, który znajduje się w worku. Terapię

kontynuuje się do czasu poprawy stanu poszkodowanego lub warunków pogodowych

i wspinaczkowych. Terapia workiem hiperbarycznym „kupuje” nam czas potrzebny do tego

aby zorganizować bezpieczne zejście dla osoby chorej oraz może poprawić stan

poszkodowanego na tyle by zejście w trudnych warunkach było możliwe. Jedna z

proponowanych strategii leczenia to stosowanie worka w ten sposób by w ciągu każdej

kolejnej godziny terapii przez 50 minut poszkodowany znajdował się w worku a następnie 10

minut odpoczywał poza nim.

Medycyna Górska - Medeverest.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: