3-Klucze%20i%20opisy%20drewna.pdf

Kryteria określania wybranych gatunków drzew

na podstawie cech budowy anatomicznej

wtórnego drewna pnia

Klucz do oznaczania wybranych gatunków drzew iglastych

PRZEKROJE POPRZECZNE

1 Podłużne przewody żywiczne w drewnie obecne

2 Komórki epitelu o ścianach cienkich, celulozowych ........................................ sosna pospolita Pinus sylvestris

2* Komórki epitelu o ścianach grubych, zdrewniałych ......................................... świerk pospolity Picea abies,

modrzew europejski Larix europaea,

daglezja zielona Pseudotsuga menziesii

Drewno świerka, modrzewia i jedlicy na przekroju poprzecznym jest bardzo do siebie podobne. Można jednak próbować rozróżnić te

gatunki kierując się następującymi wskazówkami: w drewnie modrzewia ( Larix) zwykle występuje raptowne przejście od drewna

wczesnego do późnego w obrębie słoja rocznego, a w drewnie daglezji ( Pseudotsuga) może występować obfitszy miękisz drzewny

wokół przewodów żywicznych i na granicy słoja.

1* Brak podłużnych przewodów żywicznych w drewnie

3 Drewno o dużych przyrostach rocznych. Różnica w wymiarze promieniowym i grubości ścian cewek drewna wczesnego i

późnego wyraźna ............................................................................................ jodła pospolita Abies alba

3* Drewno o wąskich przyrostach rocznych. Granica przyrostów zwykle pofalowana.

Cewki drobne, różnice w wymiarze promieniowym i grubości ścian cewek drewna wczesnego i późnego

nieznaczne....................................................................................................... cis pospolity Taxus baccata

PRZEKROJE PODŁUŻNE PROMIENIOWE

1 Promienie drzewne niejednorodne:

2 Ściany cewek promieniowych ostro i wyraźnie ząbkowane.

W polu skrzyżowania cewki podłużnej z komórką miękiszową promienia występuje pojedyncza duża jamka okienkowa (typ

jamki półprostej)............................................................................................... sosna pospolita Pinus sylvestris

2* Ściany cewek promieniowych gładkie lub tylko niewyraźnie ząbkowane. W polu skrzyżowania cewki podłużnej z komórką

miękiszową promienia występują małe jamki półproste w liczbie od 1 do 4.

3 Na ścianach cewek podłużnych widoczne delikatne spiralne zgrubienia

(grubości nici pajęczej) ............................................................................... daglezja zielona Pseudotsuga menziesii

3* Brak spiralnych wzmocnień w cewkach podłużnych.

4 Występują liczne pary jamek lejkowatych (dwie jamki obok siebie na jednym poziomie) w cewkach podłużnych drewna

wczesnego ............................................................................................. modrzew europejski Larix europaea

4* Pary jamek nie występują lub jedynie sporadycznie.............................. świerk pospolity Picea abies

1* Promienie drzewne jednorodne:

2 Ściany cewek podłużnych grube, z wyraźnymi spiralnymi wzmocnieniami (znacznie wyraźniejszymi i zwykle bardziej

skośnymi niż u jedlicy) ..................................................................................... cis pospolity Taxus baccata

2* Brak spiralnych wzmocnień w cewkach podłużnych. Promienie bardzo wysokie, zbudowane z grubościennych komórek

miękiszowych z dobrze widocznymi, głębokimi jamkami prostymi ................. jodła pospolita Abies alba

Charakterystyka budowy anatomicznej drewna wtórnego

A. Drewno bez podłużnych przewodów żywicznych. Promienie drzewne zbudowane wyłącznie

z komórek miękiszowych (promienie jednorodne).

Cis pospolity - Taxus baccata

Drewno o wąskich rocznych przyrostach. Granica przyrostów zwykle pofalowana. Cewki podłużne grubościenne

zarówno w drewnie wczesnym jak i późnym, z wyraźnymi spiralnymi, skośnymi zgrubieniami. Różnice w wymiarze

promieniowym cewek drewna wczesnego i późnego są niewielkie. Drewno cisa jest ciężkie, twarde i sprężyste. Miękisz

drzewny (podłużny) nie występuje.

Jodła pospolita - Abies alba

Drewno o szerokich przyrostach rocznych. Cewki podłużne w drewnie wczesnym i późnym wyraźnie zróżnicowane pod

względem grubości ścian i średnicy promieniowej. Promienie drzewne zbudowane z grubościennych komórek

miękiszowych, wysokie często na ponad 15 (do 40) komórek. W ścianach komórek miękiszowych promienia wyraźnie

widoczne głębokie jamki proste. W brzeżnych komórkach promienia często występują kryształy szczawianu wapnia.

W polu skrzyżowania cewki podłużnej z komórką miękiszową promienia występuje kilka (1-4) niewielkich jamek

półprostych. Miękisz drzewny podłużny może występować w niewielkich ilościach przy granicy słoja rocznego.

B. Przewody żywiczne występują w drewnie. Promienie drzewne zbudowane z komórek

miękiszowych i cewek promieniowych (promienie niejednorodne).

Sosna pospolita - Pinus sylvestris

W promieniu, obok komórek miękiszowych, występują zwykle cewki poprzeczne (promieniowe), których ściany są

wyraźnie ostro ząbkowane. W polu skrzyżowania cewki podłużnej z komórką miękiszową promienia występuje jedna

duża jamka okienkowa (niekiedy dwie). Miękisz drzewny (podłużny) występuje tylko przy przewodach żywicznych.

Przewody żywiczne występują pojedynczo, zwykle są większe i liczniejsze niż u Picea . Komórki epitelu cienkościenne,

w liczbie 4-5 na przekroju poprzecznym. Celulozowe ściany komórek epitelu wybarwiają się na kolor zielony pod

wpływem zieleni świetlistej.

Świerk pospolity - Picea abies

Cewki promieniowe o cienkich, gładkich ścianach, czasem jedynie nieznacznie ząbkowanych.Najłatwiej je rozpoznać po

jamkach lejkowatych występujących na ścianach stycznych i promieniowych. W polu skrzyżowania cewki podłużnej z ko-

mórką miękiszową promienia 1-4 jamek półprostych. Miękiszu drzewnego brak . Przewody żywiczne występują dość

rzadko i najczęściej pojedynczo. Ich średnica jest mniejsza niż u Pinus . Komórki epitelu grubościenne w liczbie 8-12.

Zdrewniałe ściany komórek epitelu wybarwiają się na czerwono pod wpływem safraniny.

Modrzew europejski - Larix europaea

Budowa anatomiczna drewna jak u Picea , ale w obrębie słoja rocznego drewno wczesne raptownie przechodzi w drew-

no późne (wzrost grubości ścian i zmniejszenie średnicy promieniowej cewek nie są stopniowe lecz nagłe). Na ścianach

promieniowych cewek podłużnych często występują pary jamek lejkowatych. Promienie drzewne jak u Picea. Miękiszu

drzewnego brak. Przewody żywiczne jak u Picea .

Daglezja zielona - Pseudotsuga menziesii

Cewki podłużne ze spiralnymi zgrubieniami (zgrubienia cieńsze, bardziej poziome i słabiej widoczne niż u Taxus ). Cewki

promieniowe o ścianach gładkich, lub nieco pofalowanych, ze spiralnymi zgrubieniami (bardzo słabo widoczne). Miękisz

drzewny występuje w drewnie późnym przy granicy słoja i przy przewodach żywicznych. Przewody żywiczne występują

w drewnie późnym, pojedynczo lub parami, często w małych grupach. Komórki epitelu (8-12) grubościenne, podobnie jak

u Picea i Larix .

Cechy anatomiczne drewna wybranych drzew iglastych - przegląd

Przekroje poprzeczne drewna wtórnego świerka pospolitego - Picea abies , modrzewia

europejskiego - Larix europaea i daglezji zielonej - Pseudotsuga menziesii (sosnowate -

Pinaceae ).

Opisz przekrój poprzeczny drewna świerka.

Przekroje podłużne promieniowe drewna wtórnego.

Wymień w punktach cechy charakterystyczne drewna modrzewia, daglezji i świerka, widoczne na przekroju

promieniowym.

Modrzew europejski Daglezja zielona Świerk pospolity

Przekroje poprzeczne drewna jodły pospolitej - Abies alba (sosnowate - Pinaceae ) i cisa

pospolitego - Taxus baccata (cisowate - Taxaceae ).

Zwróć uwagę na grubość ścian komórkowych cewek drewna wczesnego i późnego oraz szerokość

słojów rocznych.

Opisz widoczne na przekroju poprzecznym cechy charakterystyczne drewna jodły i cisa.

Przekroje podłużne promieniowe drewna.

Zwróć uwagę na budowę promienia drzewnego i jego wysokość oraz budowę ścian cewek systemu

podłużnego.

Opisz widoczne na przekroju promieniowym cechy charakterystyczne drewna jodły i cisa.

Jodła pospolita

Cis pospolity

Klucz do oznaczania drewna wybranych gatunków drzew liściastych

1. Drewno typu pierścieniowo-naczyniowego

(naczynia wczesne i późne wyraźnie różnią się średnicą)

Gatunki rozpoznajemy głównie po ułożeniu naczyń w drewnie późnym i szerokości promieni

PRZEKROJE POPRZECZNE

A. Naczynia drewna późnego ułożone w promieniowych smugach. Promienie tylko jednorzędowe i bardzo szerokie

(do 20 komórek) ............................................................................................. Dąb szypułkowy, d. bezszypułkowy, d.omszony

( Quercus robur, Q. petraea, Q. pubescens)

B. Naczynia drewna późnego wybitnie grubościenne, nieliczne, rozmieszczone pojedynczo lub po 2-3.

Promienie drzewne 1-5 rzędowe ................................................................... Jesion wyniosły ( Fraxinus excelsior)

C. Naczynia drewna późnego ułożone w falistych, stycznych pasmach. Promienie 1-5 rzędowe, o grubościennych

komórkach miękiszowych .............................................................................. Wiąz szypułkowy, w. górski, w. polny

(Ulmus leaevis, U. glabra, U. campestris)

D. Naczynia drewna późnego w grupach ułożonych skośnie lub stycznie. Miękisz paratrachealny obfity, a w naczyniach

zawsze obecne wcistki, z wyjątkiem ostatniego przyrostu. Promienie drzewne bardzo liczne o grubościennych

komórkach miękiszowych .............................................................................. Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia)

2. Drewno typu rozpierzchło-naczyniowego

(naczynia wczesne i późne mają podobną średnicę)

Gatunki rozpoznajemy głównie po ułożeniu i kształcie naczyń, budowie promienia, rodzaju perforacji, wielkości

i kształcie jamek na ścianach naczyń, ilości miękiszu drzewnego

PRZEKROJE POPRZECZNE

1 Naczynia pojedyńcze lub zgrupowane po kilka w szeregach równoległych do promieni: topole, wierzby, brzozy, olsze, grab

2 Promienie drzewne tylko jednorzędowe.

3 Perforacja prosta ......................................... ............................................................... Topole (Populus) , wierzby (Salix)

3* Perforacja drabinkowa, występują promienie skupione, obfity miękisz drzewny,

dyfuzyjny ..................................................................................................................... Olsze (Alnus)

2* Promienie drzewne 1-4 rzędowe.

3 granica słoja niefalista, naczynia równomiernie rozmieszczone, perforacja drabinkowa (widoczna tylko

w niektórych naczyniach i przy zamkniętej przesłonie aperturowej) ............................. brzozy ( Betula)

3* granica słoja falista, naczynia zwykle większe i liczniejsze w drewnie wczesnym,

perforacja prosta ........................................................................................................... grab ( Carpinus)

1* Naczynia najczęściej występują pojedynczo lub w grupach (po 2-3), ale grupy nie są równoległe do promieni: buk, lipy, klony

2 Promienie drzewne od 1- do 25-rzędowych, najszersze silnie rozszerzają się przy granicy słoja przyrostu

rocznego. Naczynia liczne, nieregularne, gęsto ułożone ................................................... buk (Fagus)

2* Promienie 1-6 -rzędowe, rozszerzające się przy granicy słoja. Naczynia liczne, w grupach po 2-3 rzadziej do 6.

Wszystkie elementy drewna systemu osiowego cienkościenne, o dużych światłach komórkowych. Miękisz

drzewny obfity, w ukośnych jednowarstwowych wstążkach .............................................. lipy (Tilia)

2** Promienie od 1 do 8-rzędowych, Naczynia nieliczne, okrągłe ........................................... klony (Acer)

PRZEKROJE PODŁUŻNE

1 Perforacja prosta : topole (Populus) , wierzby (Salix) , buk (Fagus - uwaga! w drewnie późnym perforacja bywa drabinkowa!), grab

(Carpinus) , klony (Acer)

2 Naczynia bez spiralnych wzmocnień w ścianach komórkowych: topole , wierzby , buk

3 Promienie tylko 1-rzędowe, jednakokomórkowe. Jamki międzynaczyniowe duże, wielokątne, ściśle ułożone.

Jamki w polach krzyżowych duże, owalne, ułożone w 2-4 piętrach ..................................................... topole (Populus)

3* Promienie tylko 1-rzędowe, różnokomórkowe. Pozostałe cechy j.w. .................................................... wierzby (Salix)

3** Promienie od 1 do nawet 25 rzędowych, jednako i różnokomórkowe. W naczyniach późnych perforacja

drabinkowa ........................................................................................................................................... buk (Fagus)

2* Naczynia ze spiralnymi wzmocnieniami w ścianach komórkowych: grab (Carpinus) , klony (Acer)

3 Promienie 1-2 (3) rzędowe, w większości różnokomórkowe. Występują promienie skupione ............... grab (Carpinus)

3* Promienie 3-6 rzędowe, jednakokomórkowe. Brak promieni skupionych .............................................. klony (Acer)

1* Perforacja drabinkowa: olsze (Alnus) , brzozy (Betula) , ew. także u buka szczególnie w drewnie późnym

2 Promienie 1-rzędowe i skupione, jednako- czasem róźnokomórkowe. Jamki międzynaczyniowe (ok. 10. w naczyniu na jednym

poziomie) i w polach krzyżowych średniej wielkości .................................................................................... olsze (Alnus)

2* Promienie 1 - 4 -rzędowe, jednako- i różnokomórkowe. Jamki międzynaczyniowe (ok. 20 na jednym poziomie w naczyniu)

i w polach krzyżowych drobne ..................................................................................................................... brzozy (Betula)

2** Promienie od 1 do nawet 25 rzędowych, jednako- i różnokomórkowe. W naczyniach drewna wczesnego perforacja jest

prosta........................................................................................................................................................... buk (Fagus)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: