Istnieją 2 główne systemy projekcyjne (sterujące): piramidowy i pozapiramidowy.
System piramidowy tworzą te obszary pól kory mózgowej, których neurony stanowią drogi: korowo-rdzeniowa i korowo-motoneuronalna przenoszące sygnały do rdzenia (a ich odgałęzienia do wielu struktur). Pola te otrzymują sygnały z receptorów kinestetycznych, a niektóre z układu wzrokowego i słuchowego.
Główne funkcje kory ruchowej to organizowanie i umożliwianie ruchów dowolnych (złożonych): wybieranie odpowiednich programów ruchowych, torowanie lub hamowanie aktywności niższych ośrodków, bezpośrednia kontrola ruchów sekwencyjnych itp.
System pozapiramidowy jest mniej zbadany, choć w koordynowaniu ruchów odgrywa bardzo istotną rolę. Są z nim związane m.in.: reakcje okoruchowe, ruchy oddechowe, ruchy kończyn itd. Struktury te współdziałają z systemem piramidowym i występują we wszystkich poziomach CUN – od kory mózgowej do rdzenia. Wchodzą tu jądra prążkowia, śródmózgowia, międzymózgowia i rdzenia przedłużonego (np. jądro czerwienne, substancja czarna, twór siatkowaty, jądra układu przedsionkowego).
Szczególną rolę odgrywają zwoje podstawy. Kierują one uwagę na nowe bodźce, kierują wyuczonymi reakcjami i kontrolują aktywność ruchową (odruchowe wykonywanie czynności nabytych i zautomatyzowanych, sterowanie ruchami lokomocyjnymi). O wadze tego systemu świadczy fakt, że jego zaburzenia przejawiają się również zaburzeniami tonusu mięśni i wykonywania ruchów dowolnych.
Podkreślenia wymaga też rola móżdżku, który wchodzi zarówno w system piramidowy jak i pozapiramidowy, a który kontroluje znaczną część ruchów człowieka. Typowym przykładem jest tu sterowanie równowagą: jest to integracja bodźców z narządów zmysłów oraz funkcjonowania Ośr.Ukł. Nerw. Co ważniejsze jednak, móżdżek uczestniczy w tworzeniu wszelkich programów ruchowych na wszystkich etapach ich powstawania i korekcji – jest więc narządem decydującym o nauczaniu i doskonaleniu aktów ruchowych.
REGUŁY ROZWOJU MOTORYCZNEGO:
1) rozwój ruchów przebiega od reakcjo ogólnych do specyficznych
2) rozwój ruchów przebiega według następstwa cefalokaudalnego (stopniowe zstępowanie ruchów od głowy ku innym częściom ciała)
3) rozwój ruchów przebiega według następstwa proksimodalnego-odśrodkowo (stopniowo postępując od osi głównej ku innym częścią ciała)
4) rozwój ruchów przebiega od ruchów symetrycznych do asymetrycznych
5) łatwiejsze i wcześniejsze są ruchy cykliczne
6) rozwój motoryczny polega na wiązaniu sfery czuciowej z ruchową
7) rozwój ruchowy polega na stopniowym opanowywaniu ruchów i wdrażaniu się do ich kontroli
8) rozwój ruchów biegnie ku ich interioryzacji (uwewnętrznieniu) i intelektualizacji
9) rozwój ruchów odbywa się na zasadzie asocjacji i dysocjacji
10) rozwój motoryczny wspierany jest najpierw przez proprioreceptory i tangoreceptory a później przez telereceptory
ETAPY CHWYTU:
1) po urodzeniu „zaciskanie dłoni”
2) faza protomotoryczna (wczesnoruchowa) – ruchy mimowolne, impulsywne, niewspółmierne do siły bodźca – to ruchy błędne
3) powiązanie sfery sensorycznej (zmysłowej) z motoryczną – powstają tzw. reakcje sensomotoryczne
4) manipulowanie schwytanym przedmiotem – ruchy manipulacyjne
5) INTELEKTUALIZACJA RUCHÓW – różnicowanie ruchów dostosowując je do otaczającego świata
6) PRAKSJE – ruchy często nabywane przez naśladownictwo
7) Nawyki ruchowe – na podstawie praksji jest to okres 2-3 roku życia
Venuss20