Pięcioksiąg.pdf

PIĘCIOKSIĄG

Księga Rodzaju (Bereszit, Genesis)

Stworzenie świata:

1 dzień- dzień i noc

2- niebo

3- ziemia i morze, rośliny

4- ciała niebieskie (słońce, księżyc i gwiazdy)

5- ptaki i ryby

6- zwierzęta i ludzie (bądźcie płodni i panujcie)

Bóg ulepił człowieka z prochu ziemi i tchnął mu w nozdrza tchnienie życia ( rzdz 2)

edin (mezopot.)- równina, step, Eden na wschodzie

1 rzeka rozdziela się na 4 rzeki: Piszon, Gichon, Chiddekel, Perat (Eufrat i Tygrys)

żebro pojęcie bliskie życia u starożytnych Semitów

isz, iszsza- mąż, mężyna

protoewangelia -> zapowiedź Mesjasza (zdeptanie głowy wężowi)

kobieta- będzie rodzić w bólu, mężczyzna- panował nad nią i harował

Chawwa- Ewa, chaj- żyjący

pod Edenem- Cherubowie i miecz (symbole niemożności powrotu do raju)

znamię Kaina (ktokolwiek go zabije poniesie siedmiokrotną pomstę, odszedł do kraju Nod na wschód

od Edenu) –> syn Henoch -> syn Lamek (żona Ada, Silla) -> syn Noe -> Sem, Cham, Jafet

nowy syn Adama i Ewy- Set -> Enosz (początek ofiar dla Pana)

Adam żył 930 lat! ograniczenie wieku przez Boga do 120 lat (epoka gigantów)

Arka Noego: 300 x 50 x 30 łokci, z drzewa żywicznego,

zwierzęta czyste- 7 par, nieczyste- 1 para

POTOP : roku 600 życia Noego, 2 miesiąc, 7 dzień; trwa 40 dni (otwierają się zbiorniki Wielkiej

Otchłani), 7 miesiąca arka osiada na górach Ararat, po 40 dniach Noe wypuszcza kruka, potem

gołębica i po tygodniu znowu gołębica (listek z drzewa oliwnego)

po 150 dniach obniżenie wody, w 601 r. życia Noego, 27 dnia drugiego miesiąca zeszli (po ponad

roku)

przymierze Noego z Bogiem (łuk w obłokach- znak przymierza), ofiara całopalna, Bóg obiecuje, że

już nigdy nie zrobi masowej zagłady, „Bądźcie płodni i rozmnażajcie się”, nie wolno jeść mięsa z

krwią życia, prawo krwawej pomsty, przymierze ze wszystkimi istotami żywymi;

przeklęcie Chama i syna jego Kanaana przez Noego („niech będzie sługą Sema”), Noe umiera w

wieku 950 lat

od Chama: Nimrod- pierwszy mocarz, zbudował Niniwę, Filistyni i Kaftoryci, od Kanaana:

Jebusyci, Amoryci, Girgaszyci, Chiwwici, Arkici, Sinici, Arwadyci, Semaryci, Chamatyci,

zasięg szczepów Kananejskich- od Sydonu do Gazy,Leszy

od Jafeta: pochodzą mieszkańcy wybrzeży i wysp

od Sema: od Meszy do Sefar

wieża Babel- kraj Szinear (Babel- balal- pomieszał)

Sem -> Terach -> Abram, Haran i Nachor (ożeniony z córką Harana Milką) -> syn Harana Lot, żona

Abrama Saraj (Sara), będąca jego przyrodnią siostrą

pod przewodnictwem Teracha wyruszają z Ur Chaldejskiego do Kanaanu;

Terach umiera w Charanie,

Abram miał 75 lat wychodząc z Charanu, Pan rozkazuje mu opuścić swój kraj rodzinny, zabrał

Saraj i Lota,

Pan ukazuje się Abramowi koło dębu More (k. Sychem) „Twojemu potomstwu oddaje tę

ziemię”, A. buduje ołtarz dla Pana, następnie rozbija obóz między Betel i Aj,

potem wędruje w stronę Negebu i osiedla się w Egipcie

Abram sprzedał Sarę faraonowi (potem okazuje się jego żoną i F, każe odprowadzić ich do

granicy), wrócił do Aj,

Lot udał się do Jordanii (aż po Sodomę)

Abram do Hebronu (dęby Mamre), „cały ten kraj daję Tobie i Twojemu potomstwu na

zawsze”, buduje ołtarz dla Pana

wojna Kedorlaomera z innymi królami (Sodomy, Gomory, Admy, Seboim i Beli/Soaru)- przegrali,

okradziono Sodomę i Gomorę, uprowadzono Lota, ale Abram odbija Lota i jego mienie; przymierze

Abrama z Melchizedekiem (królem Szalemu), Abram nie chce nic od króla Sodomy, tylko łupy dla

Aneta, Eszkola i Mamrego (towarzyszy w boju)

przymierze Boga z Abramem, zapowiedź 400-letniej niewoli (Twoi potomkowie wrócą dopiero w

czwartym pokoleniu, gdy dopełni się miara niegodziwości Amorytów), daje mu ziemię, jego

potomstwo będzie liczne jak gwiazdy, Abram składa ofiarę z trzyletniej kozy, jałowicy i barana,

synogarlicy i gołębicy, dym i ogień przechodzą między połowami zwierząt

Abram + niewolnica Hagar, zaczyna lekceważyć Sarę -> upokorzona H, ucieka na pustynię, znajduje

ją Anioł Pański i każe wracać „urodzisz syna i dasz mu na imię Izmael, bo słyszał Pan, że byłaś

upokorzona”, „Tyś Bóg Widzialny” – studinia Lachaj- Roj

Abram ewoluuje w Abrahama! , ma 99 lat (ojciec mnóstwa narodów), oddaje mu Kanaan, przymierze

obrzezania - 8 dni po urodzeniu, wszyscy mają być obrzezani, nieobrzezany usunięty ze społeczności,

Saraj -> Sarę (księżniczka), zostanie matką narodów, A. sachaq- zaśmiał się (Izaak), Abraham obrzeza

wszystkich domowników

Pan ukazuje się Abrahamowi przy dębach Mamre w 3 osobach (on + 2 anioły), Abraham targuje się o

mieszkańców Sodomy i Gomory, Bóg obiecuje, że za rok Sara będzie brzemienna

Lot chce oddać swoje dwie dziewicze córki, aby ocalić anioły, które oślepiają tłum; Lot z rodziną

uchodzi do Soaru, Pan spuszcza na Sodomę i Gomorę deszcz siarki i ognia; żona zamieniona w słup

soli

Lot z córkami zamieszkuje w górach, obydwie poją go i stają się z nim brzemienne: starsza- syn Moab

(praojciec Moabitów), młodsza- Ben- Ammi (Ammonitów)

Abraham w Gerarze, król Abimelek zabiera Sarę (kara niepłodności, myśli, że jest ona siostrą

Abrahama), Bóg objawia się Abimelekowi w nocy i karze oddać S., pod karą śmierci, A. modli się za

Abimeleka i Bóg cofa niepłodność wszystkich łon w jego domu

narodziny Izaaka (A. miał 100 lat), „powód do śmiechu dał mi Bóg”

A. na polecenie Sary i za poradą bożą wydala Hagar z dzieckiem (k. Beer- Szeby, boska interwencja-

mieszkają na pustyni Paran, Izmael łucznikiem, matka sprowadza mu żonę z ziemi egipskiej)

przymierze A. z Abimelekiem (w Beer- Szebie- Studnia Przysięgi), ludzie Abimeleka zabrali

Abrahamowi studnię, wymieniają się owcami i wołami, jagniątkami, Abimelek z dowódcą wojsk

Pikolem wracają do ziem Filistynów, A. zasadza drzewo tamaryszkowe

Bóg podpuszcza Abrahama, aby zabił Izaaka w kraju Moria, „Pan widzi”- nazwa góry, Anioł

przemawia do A. (potomstwo liczne jak piasek, gwiazdy), powrót do Beer- Szeby

Nachor + Milka- dużo dzieci

śmierć Sary :(, Hebron, 127 lat (Efron Chetyta daje mu grób w pieczarze Makpela, za 400 syklów

srebra, koło Mamre (= Hebron, Kiriat- Arba)

A. mówi do swojego sługi: „połóż mi rękę na biodro i przysięgnij”, więc jedzie on po żonę dla Izaaka

do ojczyzny A. (przywieź ją tu, tylko nie wracaj tam z synem moim), w Aram- Naharaim (miasto

Nachora), spotyka Rebekę (córkę Betuela- Aramejczyk z Paddan- Aram), syna Milki, żony Nachora),

zaczerpnęła dla niego wody, daje jej kolczyk (w nozdrza) i bransolety, Rebeka godzi się odjechać do

Kanaanu razem z piastunką, spotyka Izaaka, ślub i miłowanie (I. miał 40 lat)

druga żona A.- Ketura, synów z niej odprawia do kraju na wschodzie; Abraham umiera w wieku 175

lat, pochowany obok Sary (pieczara Makpela)

Izaak mieszka koło studni Lachaj-Roj

synowie Izmaela (syn Hagar)- 12 naczelników szczepów, od Chawila do Szur, Izmael umiera w wieku

137 lat (pierworodny syn- Nebajot)

Edom- admoni (czerwony) ~ Ezaw

Rebeka rodzi bliźnięta (walczą ze sobą w łonie, starszy będzie sługą młodszego)- Ezawa i Jakuba

(aqeb- pięta), Jakub spokojny (ulubieniec matki), Ezaw polował (ulubieniec ojca), Ezaw sprzedał

swoje pierworództwo Jakubowi za czerwoną potrawę (był głodny)

Izaak w Gerarze u Abimeleka (Filistyn), ale był zbyt bogaty i go wyrzucili, walki o studnie (Esek,

Sitna), 3 studnia- Rechobot; potem przymierze w Beer- Szebie (studnia Szibea- od siedem, te jagnięta,

które A. dał Abimelekowi)

Ezaw + Jehudit (córka Chetyty Beeriego) i Bosmat (c. Chetyty Elona), potem bierze sobie jeszcze

Machalat, córkę Izmaela

Jakub wykrada błogosławieństwo (przez Rebekę, owija mu ręce skórami koźląt), jedzie po żonę do

Charanu, do wuja Labana (intryga Rebeki, żeby nie został zabity przez Ezawa), objawienie w BETEL

(stela, sen o drabinie do nieba, obietnica dziesięciny)

hebr. Rachel- owieczka, Jakub służy za nią u swojego wujka Labana 7 lat, jednak Laban sprytnie

podsunął mu Leę, za tydzień Rachelę, za którą służył dalsze 7 lat

niewolnica Lei- Zilpa, niewolnica Racheli- Bilha

dzieci Jakuba:

z Lei:

o Ruben ( wejrzał Pan na moje upokorzenie )

o Symeon ( usłyszał Pan, że zostałam odsunięta)

o Lewi ( teraz mąż przywiąże się do mnie)

o Juda (będę sławić Pana)

o Issachar ( zapłata za to, że oddałam niewolnicę mężowi)

o Zabulon ( obdarował mnie Bóg darem, będę miała pierwszeństwo u męża)

o Dina

z Bilhi:

o Dan ( Bóg jako sędzia otoczył mnie opieką)

o Neftali ( nadludzką walkę wiodłam z siostrą)

z Zilpy:

o Gad ( szczęśliwie)

o Aszer ( na moje szczęście)

z Racheli:

o Józef ( zdjął Bóg ze mnie hańbę, oby dodał mi drugiego syna)

o Beniamin

Jakub bierze od Labana owce i kozy pstrokate (nacinane patyki wpływają na przychówek

pstrokacizny i na jej moc), objawienie boskie (ja jestem Bóg z Betel); wraca do Kanaanu z rodziną i

dobytkiem, Rachela wykrada ojcu posążki domowe, Laban dogania Jakuba na wyżynie Gilead

(objawia mu się Bóg: „Bacz, abyś niczego od Jakuba nie żądał”), w sumie Jakub robił u Labana 20 lat

(14 za córki i 6 za trzodę)

przymierze Jakuba z Labanem: Jegar Sahaduta/ Galed/Mispa (świadectwo), pagórek z kamienia i stela

Ezaw-> kraju Seir (Edom), Jakub wysyła do niego wysłanników, okazuje się, że Ezaw na niego idzie,

więc J. dzieli swoje stada na mniejsze grupy niby jako dar dla Ezawa, przeprawia rodzinę przez potok

Jabbok

walka Jakuba z Aniołem (zwichnął mu staw biodrowy- dlatego Izraelici nie jedzą ścięgna z biodra),

miejsce: Penuel (oblicze Boga), nowe imię: Izrael („Bóg walczy”)

Jakub i Ezaw godzą się, E. wraca do Seir, Jakub idzie do Sukkot (szałasy), potem Sychem (nabywa

kawał pola), Sychem (syn Chamora Chiwwity) zhańbił córkę J. Dinę, potem on i całe miasto się

obrzezali (wydanie siostry za nieobrzezanego byłoby hańbą), ale na 3 dzień Symeon i Lewi

wymordowali i obrabowali całe miasto- z zemsty za cnotę siostry, Jakub się tym bardzo zasromał,

poszedł do Betel, zabrał sługom innych bożków i zakopał ich pod terebintem (dębem), El- Betel (Bóg

z Betel), J. postawił tam ołtarz, zmarła Debora (piastunka Rebeki)- Terebint Płaczu

Jakub otrzymuje imię Izrael, Rachela umiera rodząc Beniamina, pochowana przy drodze do Efrata,

Ruben obcuje z niewolnicą Bilhą, Izrael wraca do swego ojca Izaaka, który mieszka w pobliżu

Mamre, Izaak umiera i zostaje pochowany przez synów

Ezaw- praojciec Edomitów (pierdyliard potomków)

Izrael najbardziej miłował Józefa, sprawił mu długą szatę z rękawami (!), Józefowi śniło się, że jego

snop zboża się podniósł, a inne snopy mu się pokłoniły -> bracia jeszcze bardziej go nienawidzą

(słońce, księżyc i jedenaście gwiazd oddaje mu pokłon- nowy sen)

J. poszedł za braćmi do Dotain, Ruben postanowił go ocalić (poradził wrzucić go do studni), bracia

sprzedali go Izmaelitom (za 20 sztuk srebra), powiedzieli ojcu, że zabił go dziki zwierz (wysmarowali

szatę krwią), Izmaelici (Madianici) sprzedali Józefa Potifarowi (przełożony dworzan faraona)

Juda opuścił braci, + córka Kananejczyka Szuy -> Er, Onan, Szela; bierze dla syna Era żonę Tamar,

ale Er umiera, przejmuje ją Onan, ale też umiera, potem zapładnia ją Juda (wziął ją za nierządnicę

sakralną) -> bliźnięta Peres i Zerach

Potifar ustanawia Józefa zarządcą majątku, próba uwiedzenia przez jego żonę -> więzienie, Józef stał

się zarządcą również w więzieniu (bo Pan z nim był), tłumaczy sny podczaszemu i piekarzowi

Faraona, sen Faraona (7 chudych krów (kłosów) zjada 7 tłustych -> 7 lat obfitości i 7 lat głodu), mając

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: