2. Sklasyfikuj hormony ze względu na ich mechanizm działania.
þ Przekaźniki chemiczne jakimi są hormony regulują oraz scalają czynności różnych tkanek i narządów, zapewniając stałość środowiska wewnętrznego organizmu przy stale zmieniającym się środowisku (homeostaza). I tak wyróżniamy działanie endokrynne, parakrynne, autokrynne a także mamy do czynienia z działaniem neurokrynnym.
- ENDOKRYNNIE – hormon wydzielany przez komórkę gruczołową, drogą krwi przenoszony jest do odległych komórek docelowych (posiadających odpowiednie receptory);
- PARAKRYNNIE - hormon wydzielany przez komórkę gruczołową, dyfunduje przez przestrzeń międzykomórkową, działa na komórkę sąsiednią (też musi posiadać receptory na ten hormon);
- AUTOKRYNNIE – hormon wydzielany przez komórkę gruczołową i miejscem docelowym jest ona sama, hormon reguluje aktywność komórki wydzielającej („macierzystej”) ( receptory na powierzchni na ten hormon);
- NEUROKRYNNIE – z zakończeń nerwowych uwalniane są neuroprzekaźniki i dyfundują do komórki docelowej przez połączenie synaptyczne. Neuroprzekaźnik może uwalniać się z neuronu neurosekrecyjnego również do krwi (NEUROSEKRECJA) którą dociera do odległych komórek docelowych. Neurosekrecja dotyczy hormonów podwzgórza (hormony podwzgórzowe wydzielane do układu wrotnego podwzgórze-przysadka i pobudzają przysadkę do produkcji hormonów wyzwalających, Realising Hormones (RH), np. Kortykoliberyna(CRH) dla ACTH, tyreoliberyna (TRH) dla TSH).
þ Gdy weźmiemy pod uwagę miejsce i zakres działania, hormony możemy podzielić na miejscowe, tkankowe i ogólne.
- MIEJSCOWE (autakoidy)– związki chemiczne które wytwarzane są przez różne komórki i działają w najbliższym sąsiedztwie miejsca uwolnienia, np. acetylocholina, serotonina, histamina, prostaglandyny.
- TKANKOWE – związki chemiczne wytwarzane w komórkach nie skupionych w oddzielnych gruczołach dokrewnych. Wpływają na czynność innych narządów w miejscu swojego uwalniania (parakrynnie lub neurokrynnie) lub przez układ krążenia (dokrewnie), np. gastryna, cholecystokinina, sekretyna (wydzielane przez komórki dokrewne serii APUD rozsianych w błonie śluzowej przewodu pokarmowego), erytropoetyna i renina (nerki), przedsionkowy czynnik natiuretyczny (serce).
- OGÓLNE – wydzielane przez swoiste gruczoły dokrewne i działają na komórki docelowe wyłącznie za pośrednictwem układu krążenia, np. hormony wydzielane przez przysadkę, nadnercza, tarczycę…
þ Możliwy jest jeszcze podział , który pod uwagę kierunek katalizowanych procesów metabolicznych, na hormony :
- KATABOLICZNE – nasilające procesy degradacji,
- ANABOLICZNE – stymulujące procesy biosyntezy.
karolcia__09