Adam Mickiewicz.konrad.doc

Adam Mickiewicz „Konrad Wallenrod”

Ta powieśc poetycka powstawała w okresie zesłania Mickiewicza w Rosji. Poeta pracował nad jej tekstem w latach 1825 -  1827, a więc przede wszystkim w czasie , kiedy był przymusowo zatrudniony w kancelarii generała-gubernatora, księcia Dymitra Golicyna jako urzędnik państwowy. Jego sytuacja była tym samym dwuznaczna – z jednej strony znany był już jako działacz filomacki i autor ,,Ody do młodości” oraz „Pieśni Filaretów”, z drugiej jednak – służył, choc wbrew sobie, znienawidzonemu zaborcy, złożył przysięgę wierności carowi. Na co dzień był posłusznym urzędnikiem carskiej administracji, jednak przez cały czas jego myśli krążyły wokół walki z caratem i wyzwolenia się Polski spod jarzma zaborów.Z pewnością do powstania ,,Konrada Wallenroda” w takim, a nie innym kształcie przyczyniła się też klęska powstania dekabrystów. Mickiewicz stracił w nim swoich bliskich, rosyjskich przyjaciół.

Kompozycja powieści:

·        Tytuł- ,,Konrad Wallenrod. Powieśc historyczna z dziejów litewskich i pruskich”

·        Motto: ,,Macie bowiem wiedziec, że są dwa sposoby walczenia – trzeba być lisem i lwem”

·        Dedykacja: „Bonawenturze i Joannie Zaleskim na pamiątkę lata 1827 „

·        Przemowa: dotyczy dziejów Litwy oraz narodu litewskiego w dobie średniowiecza.

·        Wstęp: jedenastozgłoskowiec.

·        Tekst właściwy:

1.      Obiór

2.      ,,Duchu, Światło Boże!”, ,,Wilija naszych strumieni rodzica”

3.      „Pieśń z wieży”

4.      Uczta

5.      Wojna

6.      Pożegnanie

7.      Objaśnienia poety

W „Konradzie Wallenrodzie” została podjęta problematyka narodowa i niepodległościowa, a ponieważ książka miała zostac wydana w Rosji, Mickiewicz stanął prze problemem rosyjskiej cenzury. Z pewnością o kwestii walki z zaborcą nie mógł napisac wprost. Zastosował więc chwyt, uznawany zresztą w poetyce romantycznej, i przeniósł akcję utworu do wieku XIV.

Głównym problemem jaki podjęto w tej powieści, było przedstawienie głównego bohatera jako człowieka zmuszonego przez zaistniałą sytuację do przyjęcia postawy opartej na fałszu i dwulicowości.

Motto- Mickiewicz zaczerpnął te słowa z XVIII rozdziału książki Nicolo Machiavellego „Książę”. Stanowiła ona zbiór wskazówek dla pełniących władzę.Słowa te wyraźnie sugerują sposób, w jaki należy walczyc – w zależności od zaistniałych okoliczności należy przybrac taktykę walki otwartej, albo podstepu.

Czas i miejsce akcji: akcję należy lokowac na początku lat 90 XIV w. Rozgrywa się ona w ogromnej większości epizodów w Marienburgu, dzisiejszym Malborku. W retrospekcjach bohater przenosi się na Litwę.

Konrad Wallenrod: Od imienia tego przyjęło się określenie „bohater wallenrodyczny”. Posiada on takie cechy:

-tajemniczośc, skłócenie z otaczającym światem,samotna walka,osamotnienie i brak akceptacji ze strony otoczenia,działanie motywowane wysokimi pobudkami,rozdarcie wewnętrzne,obłęd,śmierc.Działa on w imię miłości do ojczyzny, pświęca swą miłośc dla walki o nią.Jego postawa jest prometejska. Konrad jest tragiczny.Wciąż musi dokonywac trudnych wyborów.Niezależnie od podjętej decyzji – każdy dokonany wybór musi skończyc się klęską.Z jednej strony miłośc do ukochanej kobiety z drugiej zaś do ojczyzny. Porzuca żonę i dom. Decyduje się na użycie podstępu będąc w Zakonie. Łamie kodeks honorowy. Skrytobójczo morduje prawdziwego Konrada Wllenroda i przyjmuje jego imię. Zdobywa wśród Krzyżaków uznanie, i prowadzi Zakon. Działa z wysokich pobudek. Lecz nie gwarantuje mu to spokoju duszy. Popada w zadumę, milczenie, obłęd i alkoholizm.Jego śmierc jest karą za grzechy a z drugiej wybawieniem od męczarni.

Streszczenie:

Przemowa:Miała ona służyc zmyleniu carskiej cenzury. Narrator opisuje dzieje Litwy z XIV i XV w, podkreślając , że przedmiotem rozważań będą wydarzenia związane z nieistniejącym państwem. Mickiewicz zastosował kostium historyczny.

Wstęp: Nerrator kreśli w  nim zarys wojny, do jakiej ma dojśc między Krzyżakami a Litwinami. Ten wstęp to tło- Krzyżacy(Teutonowie) doszli do rzeki Niemen. Po obu jej stronach rozstawiono posterunki.

I Obiór:Do Marienburga przybywają komturowie krzyżaccy, by dokonac wyboru wielkiego mistrza. Faworytem jest Konrad Wallenrod. Niewiele o nim wiadomo, nieznane jest jego pochodzenie. Korad jest zasłużonym rycerzem, wlaczył w wojnach, wyprawach krzyżowych, turniejach, pojedynkach. Jest waleczny i odważny.Często jednak izoluje się od towarzystwa, szuka samotności, nie bierze udziału w zabawach. Jego przyjacielem jest Halban. To on umie ukoic gniew Konrada.

II Zaczynają się nieszpory. Wychodzą dostojnicy krzyżaccy, udają się do kaplicy, prosić Boga o pomoc przy wyborze mistrza. Potem rozchodza się onirozmyślac o kandydacie.Arcykomtur wzywa Halbana i zasłużonych braci. Udają się nad jezioro. O świcie wracają do zmaku. Przechodzą obok pustelniczej wieży, w której od lat żyje samotnie kobieta, nie pokazując się nikomu.Jeden z komturów słyszy jej słowa, jest ona ledwie widoczna. Mówiła o Konradzie. Ich wybór jest już przesądzony. Konrad zostaje wielkim mistrzem.

III Litwini zagrażają Zakonowi, napadają na wioski i miasta należące do niego. Konrad zaprowadza w Zakonie żelazny rygor i dyscyplinę, karze za wykroczenia. Nie podejmuje jednak działań wojennych. Bracia chcą wymusic jakąsś decyzję, lecz nie mogą znaleźc konrada. Halban odnajduje go pod wieżą. Rozmawia z Pustelnicą. Opowiada ona o swoim życiu . Była kiedyś radosna, miała dwie siostry, mieszkała w zamku na Litwie. Przybył tam piękny młodzieniec – konrad – i zdobyl jej serce opowieściami o Bogu, Litwie. Wallenrod oskarża się o to, że zabrał jej młodośc i szczęście. Pustelnica opowiada, że poszła do klasztoru,lecz tęskniła za kochankiem i zamknęła się w  wieży, by być blisko niego.Wallenrod mówi o swym bólu i żalu. Stoi przed wyborem- czy walczyc z Litwą? Czy ma oddalac się od ukochanej? Nadchodzi świt, spotkanie dobiega końca.

IV Uczta W dniu patrona Zakonu – św. Jerzego Konrad wyprawia ucztę.Przybywa na nią litewski książę Witold, który najpierw był przeciw Krzyżakom, ale potem skłócił się  z Jegiełłą i zbiegł do Krzyżaków. Mistrz siedzi ponury, milczy. Wędrowni śpiewacy próbują go rozweselic. Włoch wychwala jego męstwo, prowansalczyk śpiewa o miłości, potem występuje wajdelota. Przemawia o ojczyźnie i zdrajcach(aluzja do Witolda). Śpiewa potem o narodzie litewskim, dla którego Krzyżacy są zgubą. Jest to pieśń gminna- podanie ustne, ludowe, pełne przykazów.

Następuje powieśc wajdeloty:  pisana jest ona tzw. Polskim heksametrem. Rzecz dzieje się w czasach młodości konrada. Litwini wracający ze zbrojnego wypadu na terytorium Zakonu przywiedli do Kowna liczne łupy, brańców, dwóch rycerzy. Książę Kiejstut przyjął ich. Młodszy jeniec opowiedział mu historię jego życia. Był Litwinem, porwanym w dzieciństwie przez niemców, którzy napadli na jego miasteczko. Ochrzcili go Krzyżacy- Alfem Walterem. Zaopiekował się nim mistrz krzyżacki Winrych von Kniprode. Chłopiec nie przepadał za nim, uciekał do starego litewskiego wajdeloty. Starzec opowiadał mu o ojczyźnie wspólnej, przypominał o litwskich korzeniach, rozpalał nienawiśc do Niemców.Była to przyjaźń. Gdy Walter dorósł chciał uciec na Litwę, lecz wajdelota go powstrzymał. Nakazał uczyc się niemieckiej sztuki walki, by ją później wykorzystac przeciw Zakonowi. Jednak w czasie potyczki z Litwinami Walter przeszedł na ich stronę. Dostał się przed tron Kiejstuta. Król pozwolił mu zostac w Kownie. Alf zakochał się w jednej z królewien – aldonie. Kiejstut w podzięce za cenną pomoc Alfa w organizacji wojska pozwolił na ich ślub. Wszyscy byli szczęsliwi.Litwie zagroził Zakon. Walter postanowił wyjechac ze starcem, by realizowac plan pokonania Zakonu.Próbował wymknąc się potajemnie, ale Aldona czekała na niego za miastem.Nakazał jej uznac go za zmarłego. Postanowiła wstąpic do klasztoru. Koniec pieśni wajdeloty.

Biesiadnicy domagali się dalszych losów Waltera. Wallenrod zerwał się ze swego mijesca, chciał dokończyc historię, ale rozmyślił się. Zaśpiewał pieśń .

„Ballada Alpuhara” akcja ma miejsce w Hiszpanii. Wódz muzułmańskich Maurów- Almanzor,  użył podstępu w czasie wojny z chrześcijańskimi rycerzami. Oblegali oni miasto alpuhara. Gdy Hiszpanie mieli zwyciężyc, Almanzor zniknął nagle. Chrześcijanie zaczęli świętowac zwycięstwo.Pojawił się Almanzor, który przeszedł na stronę Hiszpanów, chcąc przyjąc chrzescijaństwo i zostac wasalem. Nikt nie przeczuł podstępu. Ściskano go i całowano. Okazało się, że tymi pocałunkami Almanzor zaraził Hiszpanów dżumą, którą przyniósł z Grenady. Wojska zaczęły wymierc, Hiszpanie uciekli w popłochu.

Konrad zasnął. Wajdelota wymknął się z uczty Pojawiły się pogłoski, że to był sam Halban, który chciał pobudzic Konrada do działania.

Wojna: Po uczcie Witold uciekł z Malborka i zerwał sojusz z Zakonem. Wybucha wojna. Nadeszła zima, a wieści o Konradzie i ich wojskach zaginęły.Powracają wnet niedobitki rycerstw, również Wallenrod. Podobno bardzo nieudolnie władał swym wojskiem, doprowadził do klęski.12 rycerzy krzyżackich zwołuje sąd. Doszły do nich wieści o przeszlości Konrada( 12 lat temu był giermkiem rycerza – Konrada Wallenroda. Konrad ów zaginął w wyprawie do Plastyny. Zamordwał go giermek i podszył się pod niego. ) Doniesiono im też, że często rozmawia w języku litewskim z pustelnicą z wieży.Wydano na niego wyrok śmierci.

Piżegnanie:W zimowy poranek Konrad przybył pod wieżę by rozmawiac z pustelnicą- Aldoną.Opowiedział swój los, zemstę na Zakonie. Prosi by uciekła z nim na Litwę.Ona odrzuca tę propozycję. Oboje postarzeli się, lepiej zachowac wszystko we wspomnienich. Konrad ucieka, lecz nazajutrz wraca pod wieżę, czując że jego koniec jest bliski. Żegna się z Aldoną. Zamyka się z Halbanem w strzelnicy. Szturmują ją Krzyżacy.Konrad wypija ztrute wino. Halban nie robi tego. Mówi,że jego obowiązkiem jest przeżyc i opowiedziec to ludowi. Wdzierają się mordercy. Konrad pada martwy na podłogę, rozbijając lampę stojącą w oknie. Zgaśnieei światła dostrzega ze swej wieży Alona. Wie,że ukochany już nie żyje.Zebranych w strzelnicy dobiega straszny krzyk z wieży- pustelnica umiera z rozpaczy.