1683 Wiedeń.pdf

Obwoluta, okładka, karta tytułowa i opracowanie graficzne:

Jerzy Kępkiewicz

Redaktor: Jan Brodala

Redaktor techniczny: Renata Wojciechowska

Redakcja kartograficzna: Maria Glinka

Korektor: Beata Kondej

Warszawa 1983.

ISBN 8£l 1-06517-9

Çjplnted in Połand

Wydanie II poprawione. Nakład 50 000 4-170 egz.

Objętość (z wkładkami) 10,95 ark. wyd., 14,25 ark. druk.

Papier druk. sat. IV kl. 71 g, 82X104/32 z Zakładów

Celulozowo-Papierniczych w Kluczach.

Odtfano do składania w sierpniu 1982 r.

Dritfc ukończono w marcu 1983 r.

Wojskowe Zakłady Graficzne w Warszawie. Zom. nr 3980.

Ceno zł 80 ,-

Z-106

HISTORYCZNE BITWY

LESZEK PODHORODECKI

WIEDEŃ 1683

Wydawnictwo

Ministerstwa Obrony Narodowej

Warszawa 1983

WSTĘP

W tym roku(1983) będziemy obchodzić w kraju trzechsetną roczni

cę zwycięstwa pod Wiedniem, zwycięstwa, które najbardziej

w historii rozsławiło oręż polski w Europie i obok Grunwaldu

najsilniej utkwiło w świadomości całego narodu. Do uzisiaj obec

na jest wśród nas pamięć tej sławnej batalii, zwłaszcza gdy zwie

dzamy w muzeach bogate zbiory sztuki Wschodu stanowiące w

znacznym stopniu zdobycz wojsk polskich pod Wiedniem. Liczna

rzesza naszych turystów odwiedzających stolicę Austrii natrafia

również na ślady pamiętnej bitwy, gdy pełna wrażeń po obejrze

niu miasta zatrzyma się na chwilę w kościółku Sw. Józefa na

Kahlenbergu, spod którego niegdyś Jan III Sobieski kierował

walką wojsk sprzymierzonych.

Na temat bitwy wiedeńskiej pisało wielu polskich historyków

i literatów, sporo swych dzieł poświęcili jej malarze i rzeźbiarze.

Nic w tym dziwnego! Przecież bitwa ta na całe wieki prze

sądziła losy Europy Środkowej i Wschodniej. Zapoczątkowała

zmierzch i upadek mocarstwowego dotąd Imperium Osmańskiego,

przyczyniła się do wyzwolenia ludów bałkańskich z niewoli tu

reckiej, otworzyła drogę do rozwoju potęgi państwa Habsburgów,

awansującego szybko dó roli czołowego mocarstwa europejskiego.

Stworzyła też warunki do umocnienia pozycji Rosji nad Morzem

Czarnym.

Zwycięstwo wiedeńskie było ostatnim wielkim sukcesem chylą

cej się już ku upadkowi Rzeczypospolitej szlacheckiej, która

wprawdzie odzyskała dzięki niemu po latach Ukrainę i Podole,

utracone na rzecz Turcji w 1672 r., ale nie była w stanie wyciąg

nąć większych korzyści dla siebie i nie potrafiła rozszerzyć swych

wpływów na Bałkanach, o czym marzyli od dawna królowie

polscy i wybitni mężowie stanu. W późniejszych latach upadku,

centralnej pod rządami sułtanki kurhan, kierującej pań

stwem w imieniu małoletniego Mehmeda IV, zwanego

później Avci, tj. Myśliwy (panował w latach 1648—1687).

W 1656 r. powołała ona na urząd wielkiego wezyra

75-letniego Albańczyka, Mehmeda paszę Köprülü, wpraw

dzie człowieka gminnego pochodzenia, ale znanego

z wielkiego rozumu, energii i doświadczenia. Uzyskał on

tak szerokie kompetencje, że zdobył faktycznie władzę

dyktatofską. Mehmed pasza Köprülü uporządkował sto

sunki w wojsku i przywrócił dyscyplinę, zaprowadził po

rządek w stolicy, zapewnił bezpieczeństwo w całym pań

stwie. Uczynił to za pomocą drastycznych metod: dokonał

licznych egzekucji wśród opornych dostojników i wielmo

żów. Z tego powodu doszło do jawnego buntu wielkich

feudałów przyzwyczajonych do bezkarności i samowoli.

Na czele opozycji stanął bejlerbej * Aleppo (dziś Haleb

w północno-zachodniej Syrii), Abaza Hasan pasza. Sułtan

nie zgodził się na żądanie odsunięcia- od władzy wszech

władnego Albańczyka, a wezwany na pomoć syn wielkie

go wezyra, Fazyl (tj. Oświecony) Ahmed pasza, złamał

niebawem opór wielmożów i pojmał ich przywódcę, który

oddał głowę pod topór kata.

Po śmierci Mehmeda paszy Köprülü (1661) na urząd

wielkiego wezyra powołany został zgodnie z wolą -ojca

27-letni Fazyl Ahmed pasza, człowiek starannie wykształ

cony i nieco łagodniejszy, słabego jednak charakteru, co

uwidoczniło się w skłonności do pijaństwa, które zapewne

przyczyniło się do jego przedwczesnego zgonu w 1676 r.

Mało energiczny sułtan zadowolony był z rządów rodu

Köprülüch, zwolniony bowiem został faktycznie ze wszy

stkich poważniejszych obowiązków państwowych i mógł

spokojnie zajmować się ulubionym myślistwem. Dlatego

na urząd wielkiego wezyra powołał 4 listopada 1676 r.

szwagra Fązyla Ahmeda paszy i dotychczasowego jego

* Bejlerbej — namiestnik prowincji.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: