CHARLIE CHAPLIN

-1889-1977

-Angielski aktor i reżyser filmowy, scenarzysta, producent i kompozytor muzyki do swych filmów

-Jedna z najwybitniejszych postaci światowego kina.

-Stworzył postać trampa kroczącego kaczym chodem, w podniszczonym dandysowatym ubraniu.

-Najczęściej grywał role osób odepchniętych i zdeklasowanych, którzy sprytem pokonują ludzi pięknych i bogatych.

-Pierwszy połączył błazenadę z wrażliwością na krzywdy ludzi z nizin społecznych

-Czołowy reprezentant komedii slapstickowej opartej przede wszystkim na gagach, wprowadzał stopniowo do swych filmów dramatyczne problemy, takie jak nędza, głód, bezrobocie, zagrożenie wojną.

-Chaplin był człowiekiem dystyngowanym, pełnym uroku gawędziarzem i ciekawym rozmówcą, bywał wybuchowy i kłótliwy

Stworzył postacie, które go opanowały

-Chaplin stwarza świat na nowo

-Wygląd:

Twarz biała, niby osypana mąką czy powleczona kredą, chociaż twarz żywego człowieka. Żywa i zarazem niby ulepiona z gipsu. W niej czarne punkty oczu (oczy Chaplin miał wprawdzie jasne, ale obwodził je czarną krechą i kładł wokół nich ciemne cienie). Nad oczami grube krucze brwi, pod nosem czarny, przycięty w "trapez" wąsik. Włosy Charliego także były zawsze kruczo czarne. Biel i owa czerń kontrastowały ze sobą gwałtownie, bez przejść. W ten sposób twarz Charliego stawała się nieruchoma i pozbawiona wyrazu jak twarz kukiełki. Zarazem bogata mimika stale naruszała tę martwotę.     

-Kochał balet, miał przyjaciół wśród tancerzy, podziwiał ich sztukę. Wiele razy potrafił oglądać te same balety, znał je na pamięć, muzykę i poszczególne role. Podczas spotkań z tancerzami nie tylko analizował ich występy, ale je naśladował chętnie przy tym parodiując

-Jego film debiutancki nazywa się Charlie się kocha:

Mały człowieczek spotyka w parku swoją sąsiadkę z pobliskiego hotelu i odprowadza ją do jej pokoju. Zazdrosny mąż pozbywa się go brutalnie.

-Ostatni film Sennetta z Chaplinem powstał w końcu 1914 roku, kiedy aktor już od kilku miesięcy realizowali własne burleski. Jest to komedia pełnometrażowa, Zabawny romans Charliego i Loloty

Chaplin jest jeszcze raz łotrzykiem. Nosi się elegancko, ma uwodzicielskie wąsiki. Poluje na bogatą pannę. Jego wybór padł na niemłodą już wieśniaczkę, tytułową Lolote. (Marie Dressler) Młody człowiek wywozi ja do miasta, gdzie, wraz ze swoja przyjaciółką Mabel, okrada ofiarę i opuszcza. Po jakimś czasie dowiaduje się jednak, ze bogaty wuj Loloty nie żyje i ona po nim dziedziczy. Odnajduje ja wiec znowu i korzystając, ze panna o spadku jeszcze nie wie, bierze z nią ślub. Dopiero kiedy młodzi małżonkowie wprowadzili się do pałacu po wuju i urządzili światowe przyjęcie, robi się farsa. Taniec dziwacznych postaci zaproszonych na zabawę, a zwłaszcza pląsy potężnej Loloty z miniaturowym mężem - przywodzą na myśl nawet makabreskę. Po czym Lolota, przyklapawszy małżonka sam na sam z Mabel, która wkręciła się do pałacu jako pokojówka, obrzuca oboje ciastkami, grozi im rewolwerem i usiłuje udusić niewiernego męża. są nawet na końcu keystonowskie gliny.

-W 1915 roku Chaplin przeniósł się do wytwórni Essanay Tam Chaplin, mając swobodniejszą rękę niż w Keystone. starannie dobierał sobie ekipę:

Związał się z operatorem Rollem Totheroh na wiele lat -współpracowali ze sobą aż do Świateł rampy (1952 r.)

Zaangażował komików:

eleganckiego Leo White'a

jego przeciwieństwo - potężnego i brutalnego Erica Campbella

Bena Turpina - odznaczającego się potężnym zezem i przerysowaną keystonowską grą.

Odrzucił młodą aktoreczkę, która występowała już u Macka Sennetta, późniejszą sławną gwiazdę Glorię Swanson

-W Essanay zrealizował 14 obrazów, a wśród nich swe pierwsze arcydzieło-Charliego włóczęgę(Tramp)

-W połowie 1916 roku podpisał kontrakt z Mutual Film- powstały tu takie filmy jak Emigrant czy Policjant

-W 1919 roku związał się z wytwórnią First National- powstały tu dwa arcydzieła Charlie żołnierzem i Brzdąc

-W 1919 roku wraz z Merry Pickford, Davidem Griffithem i D.Fairbanksem założył United Artist

-W 1921 r. powstał pierwszy pełnometrażowy film Chaplina Brzdąc, który zyskał wielkie uznanie w USA i w Europie.

-Za najważniejsze dzieło Chaplina uchodzi zrealizowana w 1925 roku Gorączka złota. Pomyślana jako parodia filmów przygodowych , stała się kopalnią niezapomnianych pomysłów.

-Nadejście ery dźwiękowej przyjął z rezerwą . W wywiadach mówił: "Filmy mówione? Możecie napisać, że ich nie cierpię. One zniweczą najstarszą sztukę świata, sztukę pantomimy. One unicestwią wielkie piękno milczenia.

-W okresie kina dźwiękowego nadal najchętniej posługiwał się gagami (Światła wielkiego miasta, Dzisiejsze czasy), nie wierząc w technikę i słowo mówione w filmie.

-Chaplin po raz pierwszy przemówił w 1940 r. w Dyktatorze, antyhitlerowskim pamflecie. Tym samym rozstał się z klasyczną postacią włóczęgi.

-Ostatnim filmem zrealizowanym przez Chaplina jest Hrabina z Hongkongu. Obraz ten nie spotkał się z życzliwym przyjęciem widzów i krytyki a wielu uważa go za oznakę wyczerpania się inwencji wielkiego twórcy.

-W 1954 roku uhonorowano go Światową Nagrodą Pokoju

-W roku 1971 nagrodzono Oscarem za całokształt twórczości.

-W 1992 roku Richard Attenborough nakręcił film biograficzny o życiu i twórczości Chaplina.

-Filmy:

-          Charlie bokserem/The Champion (1915)

-          Charlie włóczęgą/The Tramp (1915)

-          W lombardzie/The Pawnshop (1916)

-          Charlie gra w filmie/Behind the Screen (1916)

-          Charlie policjantem/Easy Street  (1917)

-          Emigrant/The Immigrant  (1917)

-          Psia dola/A Dog's Life  (1918)

-          Charlie żołnierzem/Shoulder Arms  (1918)

-          Idylla na wsi/Sunnyside  (1919)

-          Dzień zabawy/A Day's Pleasure (1919)

-          Brzdąc/The Kid (1921)

-          Charlie i żelazna maska/The Idle Class (1921)

-          Paryżanka/A Woman of Paris (1923)

-          Gorączka złota/The Gold Rush (1925)

-          Cyrk/The Circus (1928)

-          Światła wielkiego miasta/City Lights (1931)

-          Dzisiejsze czasy/Modern Times (1936)

-          Dyktator/The Great Dictator (1940)

-          Monsieur Verdoux (1947)

-          Światła rampy/Limelight (1952)

-          Król w Nowym Jorku/A King in the New York (1957)

-          Hrabina z Hongkongu/A Countess from Hong Kong (1966)

-           

TRAMP:

Rok produkcji: 1915

-Film ten po polsku nazywa się Charlie włóczęgą

-Należy do najważniejszych wczesnych burlesek Chaplina, a może jest wśród nich w ogóle najważniejszy, przynajmniej jeśli chodzi o jego rolę w dziele artysty. Tu bowiem Charlie po raz pierwszy zakochał się. Jego wybranką jest oczywiście Edna.

-Drogą wędruje ku nam Charlie, poprawiając uwierający go but. Nadjeżdża od tyłu samochód, Charlie w ostatniej chwili odskakuje i wywraca się. Ledwie zdążył podnieść się, pędzi prosto na niego drugi wóz, więc Charlie znowu odskakuje i znów się wywraca. Po czym starannie czyści sobie ubranie miotełką wyjętą z kieszeni, żeby zaś wyczyścić także siedzenie, musi włożyć miotełkę miedzy nogi. Jest schludny. Poza tym stara się utrzymać pewien styl życia. Oto w przydrożnym lasku przygotowuje się do śniadania. Wyjmuje chleb z węzełka, czyści paznokcie przed jedzeniem. Lecz czający się za drzewem opryszek, biedny jak on ukradł mu chleb, kładąc na jego miejsce cegłę. Zrezygnowany Charlie, z nie mniejszym smakiem i spokojem, zjada pęczek trawy, przyprawiając go solą i popijając wodą z puszki po konserwach.
      Tymczasem trzech opryszków napada córkę farmera z sąsiedztwa i zabierają jej pieniądze. Charlie broni dziewczyny. Przy pomocy cegły w węzełku i kopniaków wreszcie ich obezwładnia. Oddając pieniądze dziewczynie, chwilę się jednak waha. W końcu jest także w nędzy! Główna partia filmu rozgrywa się w obejściu farmera, który przez wdzięczność za pomoc okazaną Ednie zatrudnił Charliego w charakterze parobka. Charlie-mieszczuch ma i kłopoty z widłami, na które nadziewa niemal wszystko dokoła, zarazem jednak potrafi  przekroczyć stylisko, kiedy, trzymając je w poprzek, zagrodzi sobie drzwi. Innym razem namawia krowę, żeby się wydoiła do podstawionego wiadra, a ponieważ namowy nie skutkują, usiłuje "pompować" krowę za ogon. Jest tu sporo brutalności i nawet okrucieństwa (Charlie np. wrzuca jajko do otwartej książki deklamującego poezje młodzieńca) i wdzięku (Charlie dziękuje kurze - uchyleniem kapelusza za zniesione jajko). Tymczasem intryga, związana na początku z działaniami opryszków, rozwija się. Dopadają oni mianowicie Charliego i wtajemniczają go w swój plan. Mają w nocy napaść na dom farmera, a Charlie ma im w tym pomóc. Lecz Charlie. który wcale nie był tak bardzo skory do zwrotu pieniędzy Ednie, postanawia jednak bronić farmy. Miał wpuścić opryszków przez okno. Otwiera je więc wprawdzie, zasadza się jednak za nim z potężnym młotem w ręce. Zaczyna się bitwa. Najpierw Charlie młotem oszałamia jednego bandytę, po czym farmer strzela do nich ze strzelby. Napastnicy podają tyły, ostrzeliwując się. Lecz Charlie, któremu jakby było mało odniesionego zwycięstwa, z młotem w ręce rusza za nimi w pościg. Sam zostaje w końcu przez farmera po ciemku postrzelony. Ostatnia partia filmu jest wyciszona. Ranny w nogę Charlie uśmiecha się żałośnie, a podczas opatrywania rany prawie mdleje. Edna ociera mu spocone czoło. Mija jakiś czas. I oto Charlie przed domem przy stole z winem, syfonem wody i cygarami. Obok czytająca mu głośno Edna. Nagle pojawia się przed nimi piękny młodzieniec. Dziewczyna zrywa się wyjaśniając coś Charliemu. Gdy tamci witają się, Charlie wstaje, twarz ma nieruchomą, wchodzi do domu. Chwile tak trwa. Po czym bierze węzełek i laskę, opuszcza dom. Żegna się, kłaniając się kapeluszem jak przechodzień. Ostatni kadr pokazuje go znów wędrującego drogą.

-Pierwszym klasyczne dzieło artysty.

-Pojawiają się tu  wszystkie przyszłe tematy Chaplina i po raz pierwszy, pojawia się dramatyzm.

BRZDĄC:

Rok produkcji: 1921 (1920)

-Samotna matka zostawia noworodka na tylnym siedzeniu eleganckiego samochodu, licząc na to, że bogaci ludzie zapewnią maleństwu dostatnie wychowanie. Jednak samochód zostaje skradziony i złoczyńcy podrzucają niemowlę w zaułku koło śmietnika. Dziecko znajduje włóczęga Charlie. Zajmuje się nim troskliwie, ale w niekonwencjonalny sposób. Pięć lat później stanowią jedno serce i jedną duszę - chłopiec przejął aż do najdrobniejszego szczegółu nawyki swego opiekuna. Jeden kryje drugiego. Ale szczęście nie trwa długo, ponieważ matka, która tymczasem stała się sławną aktorką, chce odebrać dziecko. Charles próbuje pocieszać się marzeniem, ale rzeczywistość staje się nieomal piękniejsza od marzeń: matka przyjeżdża po dziecko i ojca, który przecież należy do szczęśliwej rodziny.

-Film stanowi rozbudowanie i rozszerzenie formuły Psiego życia tytułowy chłopiec zastąpił bezdomnego psa z tamtego filmu (Mitry).

-Charlie właściwy zostaje tu "pomnożony" o swoje małe powtórzenie. Nawet zewnętrznie: nosi tak samo nazbyt obszerne spodnie na drobnym ciałku; ma spryt, zręczność, grację Charliego; powtarza jego ruchy i odruchy; i okrągłe, uważne, ciepłe oczy małego Charliego patrzą na nas.

-Obydwaj stanowią rodzinę. To ojciec i syn, chociaż nie formalnie. Charlie znalazł podrzutka, wychował, a kiedy pokochał go jak własne dziecko, zaś mały jego jak ojca - rozdzielono ich.

-"Brzdąc" jest dramatem.

- Wszystko w tym filmie -w przeciwieństwie do poprzednich burlesek Chaplina (i często następnych) dzieje się w świecie quasi-realnym.

-Film jest rozdwojony między dramatycznością a komediowością. Postać Brzdąca wypełnia ów rozziew. Charlie gra w tym mniejszą rolę. Czuje się wprawdzie, że mały partner otrzymał wiele od Charliego, ale ze względu na swoją świeżość przeżywania, na genialność dzieciństwa, on przede wszystkim spaja utwór.

-Realia filmu, to domy, w których jego autor jako dziecko mieszkał, ulice, przy których stały, są w "Brzdącu" wiernie powtórzone. Mury z brudnej, zadymionej cegły; do drzwi wejściowych prowadzi zwykle kilka stopni; wokół na wpół rozwalone płoty, zrujnowane mury, gruz. Izba, którą zajmuje Charlie z Brzdącem, jest mała jak pokoik z dzieciństwa Chaplina.

-"Brzdąc", jak już nieraz bywało z burleskami Chaplina, zakończy się szczęśliwie. O ile jednak w poprzednich happy end miał często posmak ironiczny, tu zwycięża melodramat

-Czynnikiem decydującym w filmie jest niepowtarzalna umiejętność przechodzenia autora od tonacji do tonacji, nakładania ich na siebie wzajem i trzymania całości w pięknej równowadze.

-Charlie to błazeństwo, Brzdąc to sentyment

-Chaplin świadomie dał swojemu małemu partnerowi przewagę nad postacią Charliego. Wszystkie nieszczęścia walą się przede wszystkim na Brzdąca. Porzuca go w niemowlęctwie matka, dwukrotnie porywają go przybranemu ojcu. Charlie w owych sytuacjach - znów grubo rozumując - jest mniej poszkodowany.      

PIELGRZYM:

Rok produkcji: 1923

-Jedna z najlepszych niemych komedii Chaplina, z nim samym w roli zbiegłego więźnia i ze słynnym zakończeniem, w którym odchodzi w dal, drepcząc jedną nogą po terytorium amerykańskim, a drugą po meksykańskim.

-Ukoronowanie dotychczasowej moralistyki Chaplina. 

-Głównym motywem Pielgrzyma jest strój pastora, w który Charlie się przebrał. Przebranie to pociągnęło za sobą skutki znacznie drastyczniejsze niż wszystkie przebrania poprzednie.

-Film zaczyna się od kolejnej ucieczki naszego bohatera z więzienia. Ale samej ucieczki tu nie ma. Na ekranie brama więzienia, list gończy z wizerunkiem uciekiniera w aresztanckim ubiorze. A Charlie już nad brzegiem rzeki porywa strój kąpiącego się pastora. Kłopoty zaczynają się już na stacji, skąd Charlie pragnie jak najdalej odjechać. Bo oto nagle ku naszemu bohaterowi biegnie para młodych, dziewczyna i chłopiec. Dziewczyna uciekła z chłopcem z domu i chcą, aby przypadkowo napotkany pastor dał im ślub. Charlie nic nie rozumie i odruchowo zaczyna uciekać. Tymczasem z naprzeciwka biegnie rozgniewany ojciec dziewczyny, który chce złapać uciekinierów, ale wygląda to tak, że zagradza drogę Charliemu. Charlie nie dojechał do celu i musiał wysiąść wcześniej, gdyż jego sąsiad w wagonie, zresztą szeryf, przegląda gazetę, w której jest już fotografia Charliego. Nasz bohater wysiada więc szybko na pierwszej lepszej stacji. Jako uciekinier. Ale okazuje się, że jest wciąż pastorem. Na peronie mianowicie stoi tłum, z miejscowym  szeryfem na czele. Charlie wyciąga ręce, aby dać się zakuć w kajdanki, ale zebrani traktują ów gest jako błogosławieństwo, oczekują bowiem właśnie przybycia nowego pastora Tu Charlie musi całkowicie wejść w rolę kapłana. Ale ponieważ nim nie jest, musi go przynajmniej imitować. Więc imituje, dosłownie: zamiast kazania odgrywa w świątyni pantominę o historii Dawida i Goliata. Najpierw naśladuje Goliata: pokazuje, że jest wysoki, silny, wąsaty. Następnie Dawida: maleńkiego jak karzełek. Goliat usiłuje ciąć Dawida, lecz maluch chwyta kamień i puszcza go z procy. Pocisk uderza olbrzyma w czoło, wychodząc z tyłu głowy. Trafiony chwieje się i pada. Zawzięty Dawid kopie zabitego. Zarazem, równolegle, rozwija się w tejże świątyni motyw Charliego-cywila. Kiedy np. znajduje przed sobą Pismo Święte, odruchowo gotów na nie przysięgać, jak zapewne czynił to niejednokrotnie po sądach. Podczas zbierania datków natomiast, nie kradnie wprawdzie skarbonki, jak w Charlie policjantem, gdyż sam część pieniędzy otrzymuje, lecz bardzo uważnie śledzi, czy wszyscy płacą, a nawet wskazuje zbierającym chętnych czy opieszałych, po czym z dezaprobatą waży w ręku skarbonkę lżejszą - spośród dwóch, które obiegły kościół. Obyczajowa partia filmu - dzieje się ona w domu Edny, gdzie Charlie się zatrzymał i jest podejmowany - wygląda mniej ciekawie. Życie obecnym zatruwa nieznośny chłopiec  Jeden tylko gag jest godny uwagi. Przeglądając album rodzinny, nasz bohater natrafia na fotografię nagiej Edny-niemowlęcia i z dyskretnym zainteresowaniem porównuje ją z Edną obecną.
 Prowadzony przez przewodniczącego konsystorza-olbrzyma, (Mack Swain) - ze świątyni do domu Edny, Charlie rozpoznał na werandzie miejscowego saloonu niebezpiecznego złodzieja, swego byłego kolegę. Ten także go poznał (przebywali razem w więzieniu, zresztą znali się może już wcześniej, a strój pastora niewiele różnił się od cywilnego ubioru Charliego: tyle, że melonik bardziej płaski i o szerokim roncie oraz surdut dłuższy). I oto złodziej-kolega melduje się w domu Edny. Ale Charlie już jest pastorem nie tylko z ubioru. Kiedy tamten ukradł komuś pugilares, Charlie - wyraźnie w podobnych manipulacjach lepszy - udając sztuczki magiczne, odbiera mu i oddaje właścicielowi. A kiedy bandyta zrabuje pieniądze z domy Edny, Charlie odbierze je w sposób niemal bohaterski. Charlie zostaje ogłuszony. Złodziej uciekł z pieniędzmi. Edna cuci Charliego. Charlie wyrusza w pogoń. Rabunek nastąpił częściowo z jego winy, gdyż tamten jako przyjaciel pastora został zatrzymany na nocleg. Tymczasem na saloon, dokąd złodziej powrócił, napadli bandyci i sterroryzowali wszystkich wraz z nim. W tym momencie przed saloonem zjawia się Charlie. Zorientowawszy się w sytuacji, "przemienia się" na naszych oczach - ów niedawny jeszcze aresztant - w obrońcę sprawiedliwości: wykłada klapy zapiętego dotychczas pod szyję pastorskiego surduta, odwraca koloratkę i robi z niej kołnierzyk, pod szyją zawiązuje wstążkę z kapelusza, a jego denko łamie i układa nakrycie głowy tak, jak nosiłby je kowboj. W takiej postaci wkracza do wnętrza i zwyczajnie, gdy wszyscy - wraz z kolegą-złodziejem - stoją bezwolnie przed lufami napastników, odbiera zrabowane pieniądze. Potem wychodzi nie niepokojony przez nikogo.
Finał, w przeciwieństwie do innych Chaplinowskich finałów, jest najpiękniejszą partią filmu i najbardziej znaczącą. Charlie zdążył oddać Ednie pieniądze, a nawet woreczek z datkami z kościoła. Po czym zostaje przez s...