OKUCIA ŁĄCZĄCE
OKUCIA ZAMYKAJĄCE
OKUCIA UCHWYTNE
OKUCIA ZABEZPIECZAJĄCE
Hak do ościeżnic, bankazja, kruk
oba daw., okucie łączące oboknie (lub odrzwia) z murem; wyposażony w główkę pozwalającą na wbicie go w mur oraz w tarczkę z otworami na przybicie do ościeżnicy co najmniej jednym gwoździem.Narożnik okienny, okucie łączące i usztywniające konstrukcję ramy skrzydła okiennego, umieszczone w miejscach złączy (w narożach) ramiaków; w dawnych oknach n.o. przybijano gwoździami na wierzchu ramy (ob. są wpuszczane w lico ramiaka i przykręcane lub przybijane); umieszczano je zawsze od strony, na którą otwierało się okno; n.o. połączony z zawiasem nosi nazwę zawiasu kątowego.
Zawias, okucie łączące, służące do zawieszania skrzydeł okiennych (drzwiowych oraz okiennic) i umożliwiające ich otwieranie; z. składa się z dwóch części: jednej umieszczonej w elemencie nieruchomym (obokniu, odrzwiach czy murze) oraz drugiej zamocowanej w otwieranym skrzydle.
zawiasy 1) z hakiem - a) kątowy, b) krzyżowy, c) pionowy, d) pasowy, e) tarczowy, 0 esowy; 2) czopowy; 3) splatane - a) niesymetryczny, b-c) symetryczne (lb - 3c stosowane do okiennic)
HACZYK OKIENNY, okucie zabezpieczające, służące do zamykania okna przez połączenie skrzydła okiennego ze słupkiem okiennym; wykonane z blachy lub płaskownika, przybite luźno skobelkiem (tzw. probojem) do ramiaka skrzydła okiennego; składa się z tulejki Gub oczka) i haka z trzpieniem wbitym w słupek (tulejkę nakłada się na hak); h.o. używano w oknach otwieranych na zewnątrz; stosowano je jako uchwyty do przyciągania skrzydeł, czemu służyło zakończenie w formie dużego oczka na palec; zwykle umieszczano dwa h.o. w jednym skrzydle.
Zasuwnica, baskwil daw., okucie zamykające skrzydło okienne (także balkonowe lub portfenetru) przez jednoczesne wysunięcie w górę i w dół dwóch prętów połączonych na wysokości klameczki kołem zębatym; w zależności od sposobu przymocowania do skrzydła okiennego rozróżnia się rodzaje: z. zewnętrzne (widoczne — forma najwcześniejsza), z. wierzchnie (wsuwane w listwę przymykową), z. wpuszczane (w ramę skrzydła okiennego) i z. czołowe (wsuwane od czoła skrzydła); z. zaczęto stosować w Polsce w 2 poł. XIX w
zasuwnice:
1) zewnętrzna, 2) wpuszczana; 3) zasada poruszania prętów zasuwnicy
zawrotnica, szpaniolet, espaniolet [oba franc], oba daw., okucie zamykające skrzydło okienne jednocześnie w trzech miejscach przez obrót pręta wyposażonego w —> zakrętkę dźwigniową umieszczoną pośrodku i zaczepy hakowe na obu końcach; do skrzydeł zewn. stosuje się z. z uchwytem, do skrzydeł wewn. bez uchwytu; z. zaczęto wprowadzać w XVIII w. w oknach i portfenetrach bez słupka; były one lepszym zamknięciem od zasuwek, a stosowano je najpierw we wnętrzach okazalszych, zwł. Pałacowych.
Kółeczko okienne, okucie uchwytowe, służące do przyciągania skrzydeł okiennych w celu ich zamknięcia (lub otwarcia); złożone z uchwytu w formie ruchomego kółka przybitego do ramiaka oraz z tarczki; k.o. jest zapewne starszą formą niż —> gałeczka okienna.
Gałeczka okienna, okucie uchwytowe, służące do przyciągania skrzydeł okiennych w celu ich zamknięcia (lub otwarcia); składa się z okrągłego uchwytu umieszczonego w trzpieniu wbitym (rzadziej wkręconym
Wiatrownica, okucie zabezpieczające błonę szklaną przed wypchnięciem przez wiatr, w formie pręta żelaznego (o przekroju okrągłym lub prostokątnym), umieszczonego na zewnątrz okna, zwykle poziomo; spotyka się w. pionowe i krzyżowe; w. przybijano gwoździami (gdy jej końce były spłaszczone) lub wbijano (końce zakrzywione) w przeciwległe ramiaki; w celu wzmocnienia błony szklanej w. przylutowywano do ołowiu szklarskiego; w XVIII w. stosowano szklenie w ołowiu z ukrytymi wiatrownicami.
Hak przeciw- wiatrowy, stosowane do unieruchomienia otwartego na zewnątrz skrzydła okiennego w położeniu prostopadłym (w przybliżeniu) do płaszczyzny okna; dwa rodzaje: a) zakończony tulejką (podobny w formie do haczyka okiennego, lecz znacznie większy); b) zakończony trzpieniem, zbliżony do współczesnego.
Przytrzymywacz, okucie zabezpieczające, służące do ustalenia położenia pod dowolnym kątem skrzydła okiennego otwartego do wnętrza; używane są p.: grzebieniowe, cierne, spinaczowe
przytrzymywacz spinaczowy
Zasuwka wierzchnia, zasuwa wierzchnia,
okucie zamykające jedno skrzydło okienne przez wysunięcie suwaka; z.w. przymocowuje się u góry i u dołu do ramy okiennej; górna miała dłuższe ramię niż dolna; stosowano z.w. z suwakiem odsądzonym i z suwakiem prostym; zaczęto je wprowadzać w XVIII w. w oknach bez słupka: w celu zamknięcia drugiego skrzydła stosowano dodatkowo —> zakrętki
Zamykacz, okucie zamykające górne skrzydła uchylne, uruchamiane za pomocą dźwigni lub linki; łącznie z z. występują —> zatrzaski; z. pojawiły się w Polsce w 2 poł. XIX w.zamykacz< a - pozycja r4czki przy oknie zamkniętym, b - przy oknie otwartym, c – zatrzask
zatrzask, okucie zamykające skrzydło okienne przez zatrzaśnięcie zapadki i otwierające przez jej odciągnięcie; stosowane samodzielnie lub w połączeniu z -> zamykaczem.
ZAKRĘTKA zakrętki: 1) jednoskrzydełkowa, 2-3) dwuskrzydeł-kowe, 4-5) dźwigniowe
okucie zamykające skrzydła okienne przez obrót jego gł. elementu; występują w czterech rodzajach; dwa z nich, czyli z. skrzydełkowe (znane również jako za-szczepki, dawniej obartle lub obartliki) stosowano zwykle w oknach otwieranych do wnętrza - z.jednoskrzydełkowa (skrzydełkowa pojedyncza) złożona ze skrzydełka z uchwytem, przybitego lub przykręconego do oboknia (rzadziej do ramiaka), oraz prowadnicy z drutu umieszczonej w ramiaku lub obokniu, służy do zamykania jednego skrzydła okiennego;z. dwuskrzydełkowa (podwójna) wyposażona w dwa skrzydełka i dwie prowadnice umieszczone w ramiakach, przymocowana pośrodku do słupka (rza dziej do siemienia) działa dwustronnie i służy do zamykania dwóch skrzydeł okiennych;
z. dźwigniowa składa się z ramienia przymocowanego jednym końcem do ramiaka i wyposażonego w uchwyt, haka wbitego w słupek i z prowadnicy umieszczonej na drugim ramiaku (w oknach bez słupka hak jest wbity w drugie skrzydło, co powoduje konieczność wprowadzenia zasuwek) i służy zwykle do zamykania dwóch skrzydeł okiennych; pojawił się w Polsce w końcu XVIII w.; z. wpuszczana wyposażona jest w trzpień wpuszczony w ramę skrzydła okiennego i w klameczkę; zamknięcie skrzydła następuje przez obrót klameczki uruchamiającej trzpień, z. tego typu pojawiły się w Polsce w 2 poł. XIX w.
ROZWÓRKI do okien:
1) ościeżnicowego,
2) skrzynkowego,
3) ...
tellmemore