BÓLE BRZUCHA SPOWODOWANE CHOROBAMI TRZUSTKI
v Stany zapalne
Ostre nawracające zapalenie trzustki
– bardzo silne bóle o charakterze ciągłym,
– umiejscowione w nadbrzuszu,
– promieniują do kręgosłupa wzdłuż łuków żebrowych,
– trwają 2 ÷ 3 dni, po czym stopniowo wygasają,
– cechy podrażnienia otrzewnej lub rozlane zapalenie otrzewnej, wstrząs,
– spadek ciśnienia, wzrost amylazy i glukozy we krwi i w moczu, spadek Ca, powikłania
krążeniowe; płucno-opłucnowe, nerkowe.
Przewlekłe nawracające zapalenie trzustki
– bóle o charakterze podobnym do bólów w ostrym zapaleniu trzustki,
– pojawiają się nagle, po spożyciu wysokotłuszczowego posiłku,
– utrzymują się kilka godzin – kilka dni,
– na przemian: okresy dolegliwości i wielomiesięczne okresy bezbólowe,
– w czasie okresów bólowych obraz krwi i moczu taki jak w ostrym zapaleniu trzustki.
v Ostre martwice trzustki
– napady bardzo silnych bólów w nadbrzuszu,
– ból promieniuje do lewej połowy klatki piersiowej,
– często towarzyszą objawy podrażnienia otrzewnej i wstrząsu z objawami niedrożności porażennej
jelit,
– wzrost aktywności diastazy w moczu i osoczu krwi.
v Nowotwory trzustki
– objawy zależą od lokalizacji i stopnia zaawansowania,
– bóle ciągłe lub przerywane, promieniują do kręgosłupa,
– nasilają się w pozycji leżącej.
v Torbiel trzustki (rzekoma lub retencyjna)
– bóle w nadbrzuszu utrzymujące się 2 lub więcej tygodni.
BÓLE BRZUCHA SPOWODOWANE CHOROBAMI WĄTROBY I DRÓG ŻÓŁCIOWYCH
v Kamica pęcherzyka żółciowego
– bóle o charakterze kolki (bardzo silne), rzadziej o charakterze ściskającym,
– umiejscowione w prawym podżebrzu, śródbrzuszu lub nadbrzuszu,
– utrzymują się kilka godzin – kilka dni (2 ÷ 3),
– promieniują do prawej łopatki; barku; ręki,
– towarzyszą: nudności (ważna cecha odróżniająca bóle wrzodowe żołądka i dwunastnicy od bólów
żółciopochodnych),
– w badaniu przedmiotowym: tkliwość uciskowa w okolicy prawego podżebrza.
v Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego
– bóle o charakterze tępym umiejscowione w prawym podżebrzu,
– nasilają się przy głębszym oddechu,
– promieniowanie podobne jak przy kolce żółciowej,
– towarzyszy im gorączka, wymioty, nudności, wzdęcia,
– w badaniu przedmiotowym cechy ograniczonego zapalenia otrzewnej w prawym podżebrzu;
osłuchowo – osłabienie perystaltyki jelit,
– leukocytoza, wzrost OB.; bilirubinemii, fosfatazy zasadowej i amylazy.
v Wzmożone napięcie torebki wątrobowej
– ból o charakterze tępym, zlokalizowany w prawym podżebrzu,
– powody: przewlekły zastój krwi (niewydolność krążenia, ostre zapalenie wątroby).
v Czynnościowe bóle pęcherzyka i dróg żółciowych
– wywołane anomaliami rozwojowymi pęcherzyka (pęcherzyk dwudzielny, uchyłek),
– zmieniona motoryka dróg żółciowych po cholecystektomii.
v Nowotwór pęcherzyka żółciowego
– bóle pojawiają się dopiero w zaawansowanym stadium choroby, kiedy występuje już znaczna
żółtaczka zastoinowa i wyczuwalny przez powłoki ciała nowotwór.
BÓLE CZYNNOŚCIOWE
Są to bóle których przyczyny nie daje się ustalić.
v Zespół okrężnicy drażliwej (colon irritabile)
– okresowo występujące bóle brzucha różnie nasilone i o zmiennym umiejscowieniu,
– głównie w nadbrzuszu lub podbrzuszu,
– często u chorych na czczo, rano; nigdy w nocy,
– nasilenie znacznie mniejsze u chorych powstrzymujących się od posiłków,
– towarzyszą: zaparcia, biegunki, oddawanie stolca pokrytego śluzem (colitis membreneceo),
bezsenność, bóle głowy, dolegliwości sercowe,
– badanie przedmiotowe – obkurczona esica lub poprzecznica,
– pomimo długoletniego przebiegu – stan chorych dobry.
BÓLE BRZUCHA POCHODZENIA TOKSYCZNEGO I POLEKOWEGO
Przewlekłe zatrucie arsenem
– niewielkie bóle brzucha z biegunką,
– bardziej nasilone objawy ze strony OUN; układu krwiotwórczego, przebarwienie skóry.
Przewlekłe zatrucie ołowiem
– najpierw biegunka, następnie napadowo występujące bóle brzucha o charakterze kolkowym,
– obecność rąbka ołowianego na zębach; encefalopatia, niedokrwistość.
Przewlekłe zażywanie leków czyszczących
– bolesna biegunka.
Rtęć
– kilka godzin po zażyciu kurczowe bóle w jamie brzusznej + nudności, wymioty.
Zatrucie pokarmowe
– ból ostry, ale nie towarzyszy mu wzrost napięcia powłok brzusznych,
– połączony z nudnościami, wymiotami i biegunką spowodowaną np. działaniem enterotoksyny
gronkowcowej.
OGÓLNE UWAGI NA TEMAT POSTĘPOWANIA DIAGNOSTYCZNEGO U CHORYCH Z BÓLAMI BRZUCHA
– określenie częstości bólów brzucha (bóle ostre ciągłe; nawracające i przewlekłe),
– charakter,
– umiejscowienie,
– związek z porą lub rodzajem spożytych pokarmów,
– okresowość występowania,
– czy są spowodowane zmianą chorobową wymagającą szybkiej interwencji chirurgicznej czy nie,
– badanie przedmiotowe (razem z badanie per rectum lub per vaginam),
– RTG płuc; EKG, morfologia krwi; zdjęcie przeglądowe i USG jamy brzusznej; oznaczenie
aktywności amylazy we krwi, moczu lub płynie jamy otrzewnowej,
– wywiad + badanie przedmiotowe + wyniki wyżej wymienionych badań przeważnie dają
odpowiedź na pytanie czy są to bóle brzucha spowodowane zmianami chorobowymi
wymagającymi natychmiastowej interwencji chirurgicznej lub monitorowania,
– bóle takie należy różnicować z chorobami „internistycznymi” jamy brzusznej, zawałem dolnej
ściany mięśnia sercowego; zapaleniem pęcherza moczowego lub narządu rodnego lub chorobami
rdzenia kręgowego,
– diagnostyka różnicowa przewlekłych bólów brzucha często wymaga przeprowadzenia
następujących badań: badań endoskopowych żołądka, dwunastnicy, jelit;
cholangiopankreatografii wstecznej; badań kontrastowych przewodu pokarmowego,
– badanie USG należy wykonać w każdym przypadku bólów brzucha o niejasnej etiologii
bezpośrednio po badaniu przedmiotowym.
witbor