Charakterystyka ogólna układu limfatycznego.
Układ chłonny jest jednym z komponentów układu naczyniowego, ale budową wyrażnie różni się od układu krwionosnego:
1. naczynia limfatyczne zaczynają się w przestrzeni międzykomórkowej otwartymi naczyniami.
2. nie można mówić o limfobiegu, gdyż limfa powstaje w przestrzeni międzykomórkowej, a wlewa się do kątów zylnych, czyli przepływ następuje jednokierunkowo w kierunku do sercowym.
3. w naczynia chłonne są wmontowane liczne węzły chłonne, wobec czego powstają łańcuchy limfatyczne, tzn., że chłonka przepływa w naczyniu jest wielokrotnie przecedzana i wzbogacana w limfocyty w poszczególnych węzłach chłonnych.
Formy utkania chłonnego:
Najprostszą formą są tzw.plamy mleczne, które mają za zadanie ograniczyć procesy zapalne. Poza tym wyrózniamy grudki chłonne jelita cienkiego. W jelicie czczym przeważają grudki chłonne samotne (pojedyńcze), gdyż tam działa jeszcze bakteriobójcze działanie soku żołądkowego. W dolnej części jelita występują one pod postacią gródek chłonnych skupionych. Na pograniczu drogi oddechowej i pokarmowej występują migdałki chłonne. Najważniejszą zaś formą utkania chłonnego są wązły chłonne, zbudowane są one z tkanki łącznej siateczkowatej, w której tkwią limfocyty.
Węzły chłonne z zewnątrz są otoczone torebką łączno- tkankową, z której wnikają do środka pod postacią beleczek tkanki łącznej przegrody dzielące węzeł na mniejsze części. W oczkach tkanki łącznej siateczkowatej występują grudki chłonne zawierające limfocyty. Grudka ma zdolność wytwarzania leukocytów, dojrzałe leukocyty układają się na części obwodowej torebki, skąd następnie są zbierane przez opływającą chłonkę. Od każdego węzła odchodzi naczyńko odprowadzające limfę. Węzły chłonne ułożone są w skupiskach, aby lepiej mogły spełniać swoją rolę filtrującą. Największe skupiska węzłów chłonnych występują w okolicy podkolanowej, pachwinowej, łokciowej, pachowej, okolicy szyi, górnej części klatki piersiowej, tylnej strony miednicy od str. światła jamy brzusznej.
U człowieka występują 2 główne pnie zbiorcze: przewód piersiowy, który uchodzi do lewego kąta żylnego i przewód chłonny prawy, który uchodzi do prawego kąta żylnego.
Przewód piersiowy- drenuje chłonkę z całej pod przeponowej części ciała, lewej połowy klatki piersiowej, głowy i szyi oraz lewej kd.
Przewód chłonny prawy- sprowadza chłonkę jedynie z prawej kg, oraz prawej połowy: głowy, szyi i klatki piersiowej. Każda część ciała posiada swoiste węzły chłonne tzw. ”regionalne”, które są jakby ostatnią grupą węzłów na dolnej części ciała.
ü Na kończynie górnej tymi węzłami są węzły chłonne pachowe,
ü na kończynie dolnej węzły chłonne pachwinowe,
ü w miednicy węzły chłonne biodrowe,
ü w brzuchu węzły chłonne trzewne,
ü na głowie i szyi węzły chłonne szyjne głębokie.
Chłonka która z nich wypływa i naczynia z nich odchodzące tworzą tzw. „pnie”.
ü Od węzłów chłonnych pachowych odchodzą pnie pod obojczykowe,
ü od węzłów szyjnych głębokich odchodzą pnie szyjne,
ü z węzłów chłonnych trzewnych odchodzą pnie jelitowe (2-3),
ü a od zbiorowiska węzłów pachwinowych, biodrowych i lędźwiowych odchodzą pnie lędźwiowe prawy i lewy.
Naczynia chłonne strony prawej wytwarzają pień oskrzelowo- śródpiersiowy prawy, a z lewej połowy pień oskrzelowo- śródpiersiowy lewy. Te pnie odpowiednio się połączą i utworzą 2 główne pnie zbiorcze.
Przewód chłonny prawy powstaje z 3 prawych przewodów: szyjnego, pod obojczykowego i oskrzelowo- śródpiersiowego prawego. Przewód chłonny prawy uchodzi do prawego kąta żylnego. Z kolei przewód piersiowy powstaje już w jamie brzusznej, w postaci rozszerzenia zw. zbiornikiem mleczu- powstaje on z połączenia pni lędźwiowych: prawego i lewego, i 2-3 pni jelitowych). Przewód ten przebiega przez całą klatkę piersiową i uchodzi do lewego kąta żylnego. W swym końcowym odcinku przyjmuje on lewostronne pnie: szyjny, pod obojczykowy i oskrzelowo- śródpiersiowy lewy.
Czynniki przepływu chłonki:
1. chłonka z głowy i szyi spływa prawem grawitacji
2. zasysanie z prawego przedsionka
3. ujemne ciśnienie w klatce piersiowej
4. tętnienie, które udziela się na naczynia chłonne
5. ucisk prawej odnogi przepony na zbiornik mleczu
6. ruchy narządów sąsiednich (jelit, wątroby)
7. ruchy w stawach
8. zastawki naczyń chłonnych
9. komórki gładkie torebki węzła chłonnego
10. komórki mięśniowe gładkie błony środkowej naczynia
Naczynia układu chłonnego:
Układ naczyń limfatycznych jest systemem drenażowym, transportującym limfę do krążenia żylnego. Budują one układ pół zamknięty. Zaczynają się obwodowo, tzw. początkowe naczynia limfatyczne (kapilary limfatyczne), a uchodzą do dużych naczyń krążenia żylnego. Wyróżniamy: kapilary limfatyczne, kolektory, pnie limfatyczne, węzły chłonne rozmieszczone jako stacja filtracyjna w przebiegu dużych naczyń.
Kapilary limfatyczne- tworzą bezzastawkowy system naczyniowy o drobnych oczkach. Leżą one w tkance łącznej skóry i błony śluzowej.
Kolektory- stanowią właściwe naczynia transportowe limfy. Podobnie jak naczynia żylne posiadają zastawki na ścianach wewnętrznych naczyń. Ściana składa się z:
· warstwy wewnętrznej zbudowanej z komórek śródbłonka
· warstwy środkowej zbudowanej z komórek mięśni gładkich
· warstwy zewnętrznej zbudowanej z tkanki łącznej luźnej.
Zastawki zapobiegają powrotnemu przepływowi limfy i gwarantują dośrodkowo skierowany prąd chłonki. Odstęp między 2 zastawkami nazywa się limfangionem. Pulsuje on z częstotliwością 10x na minutę. Odpowiadają one serduszku limfatycznemu, gdzie za pomocą ich skurczu przesuwają limfę ku przodowi, jak pompa. Podczas skurczu limfangionu dalsze zastawki muszą być zamknięte, a bliższe otwarte, natomiast podczas rozkurczu odwrotnie. Kolektory przechodzą w pnie limfatyczne.
Pnie limfatyczne- limfa z kończyny dolnej i z większości narządów miednicy przejmowana jest przez pień lędźwiowy prawy i lewy. Oba te pnie łączą się z pniem jelitowym i uchodzą do przewodu piersiowego. Limfa górnej połowy ciała przejmowana jest przez 3 pnie limfatyczne:
1. pień szyjny (drenuje węzły głowy i szyi)
2. pień pod obojczykowy (drenuje pachowe węzły chłonne, przejmuje limfę z gruczołu piersiowego i kończyn górnych)
3. pień oskrzelowo śródpiersiowy (otrzymuje limfę z oskrzeli, płuc oraz śródpiersia)
Chłonka (płyn limfatyczny)
Powstaje z przesączu dowolnych przestrzeni, szczelin miedzy komórkowych, osocza. Skład limfy nie jest stały i zależy od składu osocza. Ilość limfy uzależniona jest od ilości wypitych trunków.
1
kontodoksiazek