Definicja
n Otyłością nazywamy stan nadmiernego gromadzenia się tłuszczów, u kobiet > 30%, u mężczyzn > 25%
n Na rozwój otyłości wpływa wiele czynników m.in. metabolicznych, neuroendokrynnych i psychospołecznych
n Najczęściej jednak (>90%) jest ona konsekwencją dodatniego bilansu energetycznego.
Etiologia otyłości
n Najczęściej (>90%) jest ona konsekwencją dodatniego bilansu energetycznego, w którym nadmiar energii dostarczanej organizmowi z pożywieniem przewyższa energię wydatkowaną.
n Do wtórnych przyczyn otyłości zaliczamy endokrynopatie, choroby podwzgórza, rzadkie zespoły uwarunkowane genetycznie, czy spożywanie leków sprzyjających tyciu.
Bilans energetyczny
Regulacja bilansu energetycznego
n Mechanizmy ośrodkowe (ośrodki głodu i sytości w podwzgórzu)
n Obwodowe (termogeneza, lipoliza, lipogeneza)
Rozwój insulinooporności i hiperinsulinemii
Epidemiologia otyłości
n Według badania WHO MONICA w Europie w latach 1983-1986 otyłość występowała u 15% mężczyzn i 22% kobiet, podczas gdy nadwaga dotyczyła około 50% zbadanych osób (BMI 25-30)
n Badania epidemiologiczne wykazują stały wzrost rozpowszechnienia nadwagi i otyłości nie tylko w USA ale również w Europie Zachodniej
n W Polsce w badaniu Pol-Monica (1983-1984) stwierdzono nadwagę u 65% populacji, w tym otyłość u około 30% kobiet i 20% mężczyzn. W 2001 roku w populacji Warszawy zanotowano 24% otyłych kobiet i 26% otyłych mężczyzn
n W 2003 roku w badaniu “Polski Projekt 400 miast” – stwierdzono nadwagę lub otyłość u 69% badanych, natomiast otyłość u 43% (48% kobiet i 32% mężczyzn).
Diagnostyka otyłości
n Zawartość tkanki tłuszczowej można oznaczać stosując następujące metody:
n - tomografię komputerową
n - densytometrię
n - bioimpedancję
n - pomiar fałdów skórnych
n Jednak ze względu na duży koszt oraz małą dostępność, z wyżej wymienionych, najszersze praktyczne zastosowanie ma metoda bioimpedancji (Bodystat, Matron, Obron, Tanita).
Wskaźniki ułatwiające rozpoznanie otyłości
n Należna masa ciała
n Wskaźnik masy ciała (BMI –body mass index); wskaźnik Queteleta.
n Obwód pasa
n Wskaźnik WHR
Należna masa ciała
n Mężczyźni (wzrost w cm – 100) – 10%
n Kobiety (wzrost w cm – 100) – 5%
Nadwaga = zwiększenie masy ciała do 110- 120%
Otyłość = zwiększenie masy ciała >120%
Wskaźnik masy ciała BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m²)
n Norma BMI 20-25
n Nadwaga BMI 25-30
n Otyłość BMI >30
I° BMI 30.0 – 34.9
II° BMI 35.0 – 39.9
III° BMI >40
Wskaźnik WHR w ocenie typu otyłości
n Otyłość typu brzusznego (typu jabłko)
WHR > 0,85 (K)
WHR > 1,0 (M)
n Otyłość typu pośladkowo-udowego (typu gruszka)
WHR < 0.85 (K)
WHR < 1.0 (M)
Obwód talii
n Na podstawie pomiaru obwodu talii uzyskujemy najlepszy wskaźnik oceniający występowanie otyłości brzusznej
n Według WHO otyłość brzuszną rozpoznajemy, gdy obwód talii wynosi u kobiet >88 cm, a u mężczyzn >102 cm.
n Natomiast wg IDF otyłość brzuszną rozpoznaje się, gdy obwód talii u mężczyzn jest >94 cm, a u kobiet >80 cm.
Otyłość typu jabłko
n Otyłość typu jabłko różni się od otyłości typu gruszka znacznie większym ryzykiem
n nadciśnienia tętniczego
n choroby wieńcowej serca
n nietolerancji węglowodanów
n oporności tkanek na insulinę
n cukrzycy t.2
n dyslipidemii
n miażdżycy
Otyłość typu gruszka
n W otyłości typu gruszka częściej występują hormonozależne raki macicy, jajnika, sutka oraz kamica dróg żółciowych
Wpływ otyłości na zdrowie
n Choroby serca
n Nadciśnienie
n Cukrzyca
n Hiperlipidemia
n Kamica żółciowa
n Zmiany stawowe
n Nowotwory
n Powikłania pooperacyje i położnicze
n Zespołu bezdechu we śnie,
n Hiperurykemii
n Zmiany zwyrodnieniowe stawów
n Zaburzeń czynności gonad (zwiększenie syntezy androgenów u kobiet oraz estrogenów u mężczyzn
Otyłość a płeć
n Kobiety
- ciąża
- okres poporodowy
- menopauza
n Mężczyźni
- 2x więcej brzusznej tkanki tłuszczowej
- mniejsze zainteresowanie nadwagą
Otyłość a jakość życia
n Niska samoocena
n Okresowo występująca depresja
n Izolacja społeczna
n Kłopoty z zatrudnieniem
n Wczesna renta (↓ dochodów )
n Brak akceptacji własnego wyglądu
Zespół metaboliczny (Zespół X , Zespół insulinooporność – hyperinsulinemia)
n Insulinooporność
n Hyperinsulinemia
n Otyłość ( zwłaszcza androidalna )
n Cukrzyca insulinoniezależna
n Hipertrójglicerydemia
n Hipercholesterolemia
n Aktywacja osi podwzgórze – przysadka – nadnercze
n Dna
n Hiperfibrynogenemia
n Zaburzenia fibrynolizy
n Mikroalbuminuria
n Choroba niedokrwienna serca
Aktualne kryteria rozpoznawania zespołu metabolicznego
Podstawą leczenia otyłości jest uzyskanie : ujemnego bilansu energetycznego
Zmniejszenie ilości spożywanego pokarmu+ Zwiększenie aktywności fizycznej
Leczenie otyłości
n Dieta
n Zwiększenie aktywności fizycznej
n Modyfikacja stylu życia
n Farmakoterapia
n Leczenie chirurgiczne
n Wybór metody leczenia otyłości zależy od:
n stopnia jej zaawansowania,
n rozmieszczenia tkanki tłuszczowej,
n fazy dynamicznej (przyrostu masy ciała) i statycznej (utrzymywanie masy ciała na stałym poziomie),
n dotychczasowego sposobu żywienia i ilości spożywanych pokarmów,
n wcześniejszego leczenia,
n chorób towarzyszących.
Leczenie dietetyczne
n W leczeniu dietetycznym powinno się uwzględnić nie tylko ograniczenie ilościowe, ale również jakość spożywanych posiłków
n Szczególne znaczenie ma ograniczenie spożycia tłuszczów i węglowodanów prostych
n Dieta redukcyjna powinna składać się z 4-5 posiłków dziennie zawierających zmniejszone ilości wszystkich niezbędnych dla organizmu składników odżywczych: białek, węglowodanów, tłuszczów, składników mineralnych i witamin.
Leczenie farmakologiczne
n U otyłych, u których nie daje się osiągnąć efektu w postaci redukcji masy ciała, albo u których masa ciała ponownie wzrasta często potrzebne jest zastosowanie leczenia farmakologicznego
n ...
pigularze