ZAKOŃCZENIE
Specyfika pracy dowództwa na stanowisku dowodzenia zależy od wielu czynników. Można tu wymienić tak oczywiste determinanty jak charakter wykonywanego zadania, szczebel dowodzenia, stopień wyszkolenia i zgrania osób funkcyjnych (zespołów funkcjonalnych), czy ilość czasu posiadanego na przygotowanie działań. Czynnikiem dosyć często pomijanym jest czynnik ludzki w rozumieniu indywidualnego podejścia decydenta – dowódcy, kierownika zespołu funkcjonalnego, jeśli chodzi o sposób organizacji pracy podwładnych podczas przygotowania działań i wykonywania zadania. Jak wspomniano we wstępie, niniejsze opracowanie nie stanowi próby narzucenia idealnego porządku pracy dowództwa na stanowisku dowodzenia. Dotyka ono jednak problemów, które niezależnie od konkretnej sytuacji muszą być rozpatrywane i sugeruje, na bazie doświadczeń z narodowych i międzynarodowych ćwiczeń, określone procedury. Może zatem stanowić podstawę do dalszego studiowania problematyki i poszukiwania samodzielnych, oryginalnych rozwiązań.
Warte podkreślenia wydaje się podkreślenie roli planowania, które należy do jednego z czynników decydujących o sprawności działania kierownika (dowódcy).
W planowaniu wykonywana praca osiąga zamierzony cel i wysoką sprawność nie tyle dzięki pracowitości jej wykonawców, ale dzięki określonemu wysiłkowi umysłowemu związanemu z obmyśleniem i preparacją działania. Planowanie spełnia wreszcie istotne funkcje: decyzyjną, komunikowania oraz wpływania na członków organizacji (kadrę zawodową). Stanowiący konsekwencję planowania plan jest (powinien być) wzorcem, z którym porównuje się wyniki bieżącej i końcowej kontroli działania. Toteż plan stanowi niezbędny składnik działania zorganizowanego.
W aspekcie samego procesu planowania celowe wydaje się podkreślenie, iż każda organizacja, również militarna, dążąc do zachowanie zdolności uzyskiwania przewagi nad konkurencja (przeciwnikiem), musi potrafić uwzględniać zmienne i złożone otoczenie organizacji. Planując więc każde istotne działanie należy brać pod uwagę zarówno cele organizacji, jak i szereg czynników związanych z wewnętrznym i zewnętrznym otoczeniem organizacji. Wyznacznikami jakości sporządzanych planów są takie ich cechy jak: wykonalność, racjonalność, elastyczność, kompletność, komunikatywność, spójność, operatywność czy też odpowiednia długookresowość oraz wystarczająca szczegółowość.
Uzyskanie wymienionych cech wymaga od planistów przestrzegania określonych zasad, do których należą: zasada chronologicznej kolejności planowania i działania, zasada hierarchiczności planowania, zasada adekwatności planowania do aktualnych i przewidywanych warunków, zasada współdziałania kompetentnych podmiotów, zasady poparcia ze strony naczelnego kierownictwa, zasada integracji planowania i kontroli.
Zaakcentowania wymaga fakt, iż autorzy literatury przedmiotu różnią się znacznie miedzy sobą w próbach zdefiniowania liczby i zawartości etapów procesu planowania. Jednak wspólną cechą prezentowanych poglądów jest wskazywanie potrzeby analizy otoczenia oraz traktowanie procesu planowania jako procesu podejmowania decyzji. Stąd też można wyodrębnić osiem etapów procesu planowania:
- etap ustalenia celów działania na danym szczeblu (komórce) organizacji,
- etap poszukiwania i analizy aktualnych warunków wewnętrznych i zewnętrznych determinujących działanie organizacji,
- etap przewidywania przyszłych warunków wewnętrznych i zewnętrznych determinujących działanie organizacji,
- etap ustalania wariantów działania,
- etap przewidywania skutków realizacji wariantów działania,
- etap porównania skutków i uszeregowania wariantów,
- etap wyboru wariantu,
- etap opracowania szczegółowego planu (programu, projektu).
Ponadto w trakcie procesu planowania realizowanych jest szereg dodatkowych czynności, z których najważniejsze to:
- zbieranie i ewentualne przetwarzanie danych,
- określenie ograniczeń,
- wybór metody oceny (wartościowania) wariantów,
- wybór kryteriów decydowania.
Konstatując podkreślić należy, że ważne jest, aby w procesie planowania działań wojsk lądowych dążyć do uzyskania pożądanych cech planu, oraz uwzględniać zasady i etapy planowania wskazywane przez specjalistów zarządzania – zwracając przy tym jednocześnie uwagę na specyfikę otoczenia i funkcjonowania organizacji wojskowych (dowództw wojsk lądowych).
255
marianpol1973