Wykład Mszy.pdf

X. Tomasz A. Dawidowski FSSP

KATECHEZA

O MSZY ĺWIĦTEJ

Wigratzbad, 2000

- SPIS TREĺCI -

Sþowo wstħpne

Wprowadzenie

I. MSZA ĺWIĦTA

A. Nauka o Mszy Ļwiħtej

1. Potrzeba, doskonaþoĻę i znaczenie Mszy Ļw.

2. Ofiara Nowego Przymierza

3. Istota Mszy Ļw.

4. WartoĻę i cel Mszy Ļw.

5. Uczestniczenie w Mszy Ļw.

B. Znaki Ļwiħte w liturgii Mszy

1. Ceremonie

2. Miejsce kultu BoŇego

3. WyposaŇenie i zorientowanie oþtarza

4. Przygotowanie do Mszy Ļw.

5. Gesty w liturgii

6. Szaty liturgiczne

7. Naczynia i szaty kielichowe

8. Jħzyk kultu BoŇego

9. Dobrodziejstwa liturgii tradycyjnej

II. CZĦĺCI MSZY ĺWIĦTEJ

A. Msza katechumenw

Wprowadzenie

1. Modlitwy u stopni oþtarza - ministrantura

2. Obrzħdy wstħpne

3. Liturgia sþowa

B. Msza wiernych

1. Ofiarowanie

2. Kanon Rzymski

3. CzħĻci Kanonu

4. KrĢg Komunii Ļw.

5. Obrzħdy zakoıczenia

Posþowie

Literatura

SýOWO WSTĦPNE

Eucharystia jest streszczeniem i podsumowaniem caþej naszej wiary (KKK 1327)

Prawdziwa religia konfrontuje ziemiħ z Niebem i obdarza czas wiecznoĻciĢ. DziĻ jednakŇe

przeŇywamy kryzys prawdziwej religijnoĻci. Czþowiek oddany nieumiarkowanie uciechom

zmysþowym i materialnym zatraciþ poczucie rzeczywistoĻci Majestatu BoŇego, a na jego miejsce

wprowadziþ obraz nowy, ograniczony i przyziemny. Niemal powszechnie przyjħty przez chrzeĻcijan

okrojony poglĢd na Boga, Jego niemal "skolegowanie"; i zbanalizowanie, staþ siħ powodem

licznych pomniejszych, nħkajĢcych nas obecnie nieszczħĻę. Po utracie poczucia majestatu i

ĻwiħtoĻci nastĢpiþ zanik bojaŅni Boga i ĻwiadomoĻci Jego obecnoĻci. Czþowiek zatraciþ ducha

naboŇeıstwa i zdolnoĻę zwracania siħ ku wþasnemu wnħtrzu, aby w peþnej uwielbienia ciszy mc

adorowaę Boga. NiemoŇliwoĻciĢ jest utrzymanie zdrowych praktyk religijnych i wþaĻciwych

postaw moralnych, jeĻli nasz obraz Boga stanie siħ bþħdny i nieadekwatny.

IstniejĢ jednakŇe w þonie katolicyzmu grupy wiernych, ktrym obecny stan KoĻcioþa, wiary i

religijnoĻci nie daje spokoju. SwĢ duchowĢ ojczyznħ, w KoĻciele, odnaleŅli w wielowiekowym

rzymskim obrzĢdku klasycznym, szczeglnie zaĻ w Mszy Ļw. w rycie Piusa V, zwanej popularnie

"trydenckĢ";. Ta liturgiczna orientacja silny trend powrotu do tradycji w ogle, daje siħ wyraŅnie

zauwaŇyę przede wszystkim u mþodego, posoborowego pokolenia katolickiego. Zarwno w

Europie jak na Ļwiecie dziaþa szereg ruchw i oĻrodkw intelektualnych na rzecz odrodzenia

tradycji þaciıskiej. Obok licznych, aktywnych i dobrze zorganizowanych instytucji katolikw

Ļwieckich istnieje zgoþa kilkanaĻcie nowopowstaþych tradycyjnych instytutw Ňycia

konsekrowanego i apostolskiego.

Jak wytþumaczyę w powrt do korzeni katolicyzmu, zwrot ku þaciıskiej tradycji? Jak wyjaĻnię

zwiĢzany z tym fenomen pokoleniowy? Na taki stan rzeczy zþoŇyþo siħ zapewne wiele

rŇnorodnych przyczyn. Miħdzy innymi coraz bardziej postħpujĢce zeĻwiecczenie w Ļwiecie

przesiĢkniħtym niemoralnoĻciĢ i libertynizmem, oglny zanik wartoĻci spoþecznych, powszechny

kryzys kultury wspþczesnej, nihilizm, etc. Z drugiej strony - poszukiwanie misterium i sacrum,

chħę pogþħbienia wiary, pragnienie nadprzyrodzonoĻci; postulat kultury chrzeĻcijaıskiej, paıstwa

katolickiego, uzdrowienia Ňycia spoþecznego; troska o KoĻciþ, o jego nauczanie w peþni,

interpretacjħ Soboru Watykaıskiego II w duchu poprzednich soborw i encyklik papieskich, brak

akceptacji dla przesadnego antropocentryzmu w duszpasterstwie; ucieczka od naduŇyę

liturgicznych oraz bþħdw jak np. redukowanie pozycji kapþana do poziomu czysto funkcjonalnego,

minimalizowanie ofiarnego charakteru Mszy, tworzenie nowych obrzħdw pod pretekstem, iŇ

uþatwia siħ zrozumienie, a takŇe jednostronne podkreĻlanie charakteru wsplnotowego liturgii, czy

oglny racjonalizm wypeþniony banaþem i pragmatyzmem. [Joseph kard. Ratzinger, Wykþad

wygþoszony 24 X 1998 w Rzymie z okazji dziesiħciolecia Motu Proprio "Ecclesia Dei"; (za

"Christianitas"; nr 1/2, 1999)]

Zjawisko powrotu do tradycji moŇna zaobserwowaę rwnieŇ w Polsce. Od dobrych kilku lat

istniejĢ grupy tzw. indultowe, skupiajĢce niekiedy elity Ňycia spoþecznego. Grupa taka, za zgodĢ

danego biskupa ordynariusza, ma moŇliwoĻę korzystania z duchowych dbr KoĻcioþa wþaĻnie w

rycie tradycyjnym rzymskim.

Dom Gerard, zaþoŇyciel i opat benedyktyıskiego klasztoru Ļw. Magdaleny w francuskim Le

Barroux, napisaþ w liĻcie z 6 sierpnia 1996:

á Jakie sĢ powody dla naszego trzymania siħ [tradycyjnych] form liturgicznych? Powiedzmy to

sobie jeszcze raz: To nie nostalgia, ani systematyczna opozycja przeciwko kaŇdorazowemu

rozwojowi liturgicznemu, iŇ czujemy siħ nadal przywiĢzani do tych czcigodnych obrzħdw.

Sprecyzujmy raz jeszcze motywy naszej wiernoĻci tradycyjnej formie Mszy, ktrĢ kard. Ratzinger

sþusznie nazywa rytem klasycznym-rzymskim.

1. Wpierw gþħboka wdziħcznoĻę. Ten ryt jest cennym dziedzictwem caþej Tradycji. Sami

Apostoþowie, by zapytaę Ļw. AmbroŇego, wspþdziaþali przy jego powstawaniu; swojĢ koıcowĢ

postaę osiĢgnĢþ on za panowania Ļwiħtych papieŇy Damazego (IV w.) i Grzegorza (VI w.). Jego

ksztaþt þĢczy nas z ŇywĢ wiarĢ pierwszych wiekw chrzeĻcijaıstwa i 'tak przedþuŇa przeszþoĻę w

teraŅniejszoĻci, jak korzenie przedþuŇajĢ siħ przez kwiaty' (Gustave Thibon).

2. Nastħpnie jej doktrynalne bogactwo. W czasach niejasnoĻci teologicznych, ĻcisþoĻę þaciny i

precyzja gestw wyraŇajĢ w doskonaþy sposb charakter ofiarny Mszy i rzeczywistĢ obecnoĻę

[Pana Jezusa w Eucharystii]. Poza tym, w ryt uwydatnia aspekt hierarchiczny sþuŇby kapþaıskiej

podczas celebracji.

3. W koıcu powody duchowe. Cisza kanonu, ukierunkowanie modlitwy, tzn. wsplne ustawienie

kapþana i wiernych w stronħ Pana, uŇywanie jħzyka sakralnego, czystoĻę choraþu gregoriaıskiego,

postawa bojaŅni BoŇej i dokþadnoĻę celebranta, sprawiajĢ, iŇ nasza liturgia staje siħ szkoþĢ

kontemplacji i Ňycia duchowego...Ñ

Kard. Ratzinger okreĻla przywiĢzanie do tych czcigodnych obrzħdw w ten sposb: áPrawowierne

formy obrzħdu sĢ Ňywymi rzeczywistoĻciami, zrodzonymi z miþosnego dialogu miħdzy KoĻcioþem

a Jego Panem; sĢ one dla Ňycia KoĻcioþa sposobami wyrazu, w ktrych zostaþa skondensowana

wiara, modlitwa i samo Ňycie pokoleı, oraz w ktrych ucieleĻniþo siħ w konkretnym ksztaþcie

zarazem dziaþanie Boga i odpowiedŅ czþowiekaÑ .

Czy KoĻciþ zezwala oficjalnie na rzymskĢ liturgiħ tradycyjnĢ? Alfons kard. Stickler SDB na

konferencji dla áThe Latin Mass SocietyÑ, zorganizowanej w New York w maju 1995, powiedziaþ:

á PapieŇ Jan Paweþ II w roku 1986 postawiþ komisji zþoŇonej z dziewiħciu kardynaþw dwa pytania.

Po pierwsze, czy papieŇ Paweþ VI lub inna prawowita wþadza prawnie zabroniþa powszechnej

celebracji Mszy trydenckiej w czasie obecnym? To pytanie PapieŇa skierowane zostaþo takŇe do

kardynaþa Benelli [gþwnego odpowiedzialnego za reformħ liturgii](...). On nie odpowiedziaþ ani

tak ani nie. Dlaczego? On nie mgþ powiedzieę: ÒTak, PapieŇ zabroniþÓ, bowiem PapieŇ nie mgþ

zabronię Mszy, ktra byþa od poczĢtku waŇna i obowiĢzujĢca, i ktra byþa MszĢ tysiħcy Ļwiħtych i

wiernych (...) OdpowiedŅ udzielona przez oĻmiu kardynaþw stwierdzaþa, Ňe Msza Ļw. Piusa V

nigdy nie zostaþa zakazana. Mogħ doprecyzowaę tutaj jeszcze jedno: byþem jednym z tych

kardynaþw. Tylko jeden byþ przeciw. Wszyscy pozostali byli przychylni peþnemu zezwoleniu: aby

kaŇdy mgþ wybraę starĢ Mszħ (...). Drugie pytanie byþo bardzo interesujĢce: czy jakiĻ biskup moŇe

zabronię kapþanowi, znajdujĢcemu siħ w stanie uregulowanym, celebrowania Mszy trydenckiej?

Dziewiħciu kardynaþw uznaþo jednomyĻlnie, Ňe Ňaden biskup nie moŇe zabronię Ňadnemu ksiħdzu

katolickiemu odprawiania Mszy trydenckiej. Nie ma oficjalnego zakazu, i myĻlħ, Ňe Ňaden papieŇ

nigdy go oficjalnie nie zadekretujeÑ.

Za pozwoleniem Stolicy Apostolskiej liczne opactwa, konwenty, instytuty kapþaıskie oraz wielu

ksiħŇy diecezjalnych na caþym Ļwiecie sprawujĢ liturgiħ wedþug ksiĢg liturgicznych z r. 1962.

ZachħtĢ do staraı o moŇliwoĻę regularnego uczħszczania na Msze Ļwiħte trydenckie, takŇe w

naszych polskich diecezjach, staþy siħ niewĢtpliwie dwa znaczĢce dokumenty Watykanu. Pierwszy

z nich to áQuattuor abhinc annosÑ wydany 3 paŅdziernika 1984 r. [AAS 76 / 1984, ss. 1088-1089],

w ktrym papieŇ Jan Paweþ II przychyla siħ Ňyczeniom ludu katolickiego, wyraŇajĢc swojĢ zgodħ, a

co za tym idzie, upeþnomocniajĢc biskupw ordynariuszy na caþym Ļwiecie do udzielania zezwoleı

kapþanom i wiernym, pragnĢcym korzystaę z odprawianych naboŇeıstw w obrzĢdku þaciıskim

wedþug rubryk z 1962 r.

Drugi dokument to motu proprio áEcclesia DeiÑ, ktry ukazaþ siħ cztery lata pŅniej (2 lipca 1988)

w zwiĢzku z bolesnym wydarzeniem, jakim byþy Ļwiħcenia biskupie bez mandatu papieskiego

udzielone 30 czerwca 1988 przez arcybiskupa Marcela LefebvreÓa czterem ksiħŇom z zaþoŇonej

przez niego konfraterni. Obok wyraŇenia smutku przez Nastħpcħ Piotrowego i oglnej analizy

owego nielegalnego czynu, padajĢ pod koniec tegoŇ listu apostolskiego nastħpujĢce sþowa: á Tym

wszystkim katolikom, ktrzy ŇywiĢ przywiĢzanie do niektrych dawnych form liturgii i dyscypliny

tradycji þaciıskiej, pragnħ wyrazię mojĢ wolħ - i proszħ, by podjħli jĢ takŇe biskupi oraz osoby

peþniĢce w KoĻciele posþugħ duszpasterskĢ - uþatwienia im komunii koĻcielnej poprzez decyzje

majĢce na celu zagwarantowanie szacunku dla ich sþusznych ŇyczeıÑ [á Eccl. DeiÑ nr 5c ].ZaĻ

poniŇej czytamy: á Ponadto wszħdzie naleŇy uszanowaę nastawienie tych, ktrzy czujĢ siħ zwiĢzani

z liturgicznĢ tradycjĢ þaciıskĢ, poprzez szerokie i wielkoduszne zastosowanych juŇ dawniej przez

Stolicħ ApostolskĢ zaleceı co do posþugiwania siħ Mszaþem Rzymskim wedþug typicznego wydania z

roku 1962Ñ [áEccl. DeiÑ nr 6c].

Wraz z Motu Proprio Stolica ĺwiħta powoþaþa niebawem do istnienia PapieskĢ Komisjħ o tej samej

nazwie - áEcclesia DeiÑ - pod auspicjami ktrej prowadzĢ dziaþalnoĻę wszystkie wsplnoty

tradycyjne w þonie KoĻcioþa. Jej zadaniem jest m. in. koordynowanie kontaktw z KuriĢ RzymskĢ

oraz wspþpracy tradycjonalistw z biskupami poszczeglnych diecezji. Ruch tradycyjny w epoce

posoborowej staþ siħ dziĻ faktem, uzyskaþ swj status prawny w KoĻciele, rozwija siħ i aspiruje do

wziħcia znaczĢcego udziaþu w Nowej Ewangelizacji w III tysiĢcleciu chrzeĻcijaıstwa.

Mimo istnienia oficjalnych dokumentw watykaıskich, zezwalajĢcych na publiczne celebrowanie

tradycyjnej liturgii þaciıskiej, nasuwa siħ pytanie: jak pogodzię wiernoĻę KoĻcioþowi i ostatniemu

Soborowi, preferujĢc tħ liturgiħ od aktualnie celebrowanej? NaleŇy rozumieę to w ten sposb: W

trakcie Soboru Watykaıskiego II. papieŇ, biskupi i wszyscy kapþani rytu þaciıskiego na caþym

Ļwiecie odprawiali Mszħ wedþug rytu jeszcze tradycyjnego. Ostatni Sobr zaproponowaþ reformħ

liturgii, po czym ta zostaþa zastosowana w sposb umiarkowany w r 1965. Ojcowie soborowi nie

Ňyczyli sobie czego innego.

Nastħpnie jednak, juŇ w r. 1969, dokonano znacznych zmian, zupeþnie przebudowujĢc ryt Mszy, o

wiele gþħbiej niŇ to uczyniþ jakikolwiek papieŇ. Kierowano siħ wzglħdami duszpasterskimi i

wsplnotowymi. Odnowa duchowa, ktrej oczekiwano jako owocu reformy nie miaþa miejsca.

Ponadto w okresie, w ktrym wiara stawaþa siħ coraz mniej Ňywotna, wierni byli nieraz

dezorientowani przez nieuporzĢdkowane i eksperymentalne inicjatywy liturgiczne, ktre

powstawaþy w konsekwencji reform, tworzĢc wraŇenie odrzucenia skarbw z przeszþoĻci.

Liturgia tradycyjna jest zatem dla wielu - w obecnej sytuacji skrajnego niekiedy zrŇnicowania

uŇywanych form liturgicznych - Ļrodkiem w trzymaniu siħ tego, co istotne i staþe oraz w

podkreĻlaniu transcendencji Boga i Jego obecnoĻci w Ļwiecie, ktry przestaþ byę juŇ chrzeĻcijaıski,

a ktry naleŇy powtrnie ewangelizowaę. Dziħki swojemu uniwersalnemu charakterowi liturgia ta

pozostaþa jakby miejscem zakotwiczenia , a dziħki swemu bogactwu duchowemu i doktrynalnemu

stanowi ona punkt odniesienia. To wþaĻnie z powodu wiernoĻci KoĻcioþowi i jego nauce, bez

sprzeciwiania siħ nauce ostatniego Soboru, ksiħŇa i wierni zapragnħli, aby w dalszym ciĢgu

uŇywano liturgiħ rzymskĢ sprzed r. 1969, cieszĢcĢ siħ podobnie jak inne ryty peþnym uznaniem

wþadzy koĻcielnej.

Kard. Ratzinger powiedziaþ: áWþadza KoĻcioþa moŇe okreĻlię i ograniczyę uŇywanie rytw w

rŇnych sytuacjach historycznych - ale nigdy nie zabrania ich w ogle i po prostu! I tak wþaĻnie

Sobr [Vat. II] zarzĢdziþ reformħ ksiĢg liturgicznych, ale nie zakazaþ ksiĢg wczeĻniejszychÑ . Sobr

Watykaıski II w áKonstytucji o liturgii ĻwiħtejÑ naucza: á Na koniec trzymajĢc siħ wiernie tradycji,

Sobr Ļwiħty oĻwiadcza, Ňe Matka KoĻciþ uwaŇa za rwne w prawach i godnoĻci wszystkie

prawnie uznane obrzĢdki, i Ňe chce je na przyszþoĻę zachowaę i zapewnię im wszelki rozwjÑ [SC

4] .

Rozprawianie o Mszy Ļwiħtej, siħgajĢcej swymi zrħbami czasw apostolskich, o ktrej napisano

wiele ksiĢŇek i prac teologicznych nie jest wcale þatwe. Wobec istnienia szeregu wnikliwych i

owocnych dociekaı, Msza pozostanie dla czþowieka zawsze tajemnicĢ do koıca niezgþħbionĢ.

Celem niniejszego szkicu jest prba ukazania ogromu bogactwa, jakie posiada tradycyjna liturgia

þaciıska. W sposb prosty i przystħpny bħdzie przybliŇona Msza w rycie klasycznym rzymskim.

Opracowanie traktuje o rzeczach podstawowych i najbardziej istotnych. áKatecheza o Mszy

ĻwiħtejÑ nie wnosi zasadniczo nic nowego, przeciwnie - opisuje rzeczy bardzo stare. To ástareÑ

jednakŇe jawi siħ dla nas - mþodego, posoborowego pokolenia - jako coĻ zaskakujĢco nowe, jakby

na nowo odkryte. Mam nadziejħ, Ňe te kilka myĻli skþoniĢ do refleksji; oby mogþy pogþħbię

katolickĢ wiarħ, zintensyfikowaę Ňycie religijne oraz staę siħ choę trochħ bodŅcem w zmaganiach o

osobistĢ ĻwiħtoĻę. áKatechezaÑ - ufam - bħdzie pomocĢ dla uczestnictwa w Mszy w rycie Piusa V.

Niech dziħki owocniejszemu przeŇywaniu dokonujĢcych siħ na oþtarzu tajemnic naszego zbawienia,

wzmacnia siħ wiara, oŇywia nadzieja i wzrasta miþoĻę do Pana Boga i bliŅnich.

Ad maiorem Dei gloriam

Wigratzbad A.D. 2000

die 7 Martii, festo s. Thomae de Aquino

WPROWADZENIE

GorĢco pragnħlibyĻmy, aby wielka moc i skutecznoĻę Mszy Ļwiħtej byþa szerzej znana i coraz

bardziej doceniana (Leon XIII)

Mszħ ĻwiħtĢ moŇna przyrwnaę do najpiħkniejszego klejnotu, kosztownej perþy. Niestety dla wielu

ludzi pozostaje w skarb wciĢŇ zakryty, gdyŇ nie zdajĢ sobie sprawy z wartoĻci tego drogocennego

dobra. á Ze wszystkich szkd i strat na Ļwiecie - pisze o. Martin von Cochem - Ňadnej nie ma

wiħkszej niŇ nieznajomoĻę tej NajĻwiħtszej Ofiary. O Mszy Ļwiħtej moŇna powiedzieę to, co Pismo

Ļw. mwi o MĢdroĻci Przedwiecznej, Ňe jest nieprzebranym skarbem dla ludzi. Ci, ktrzy go

uŇywali, stali siħ uczestnikami Boskiej przyjaŅni Ñ.

W przypowieĻci o zakopanym skarbie (Mt 13,44) Pan Jezus przedstawiþ pewnego czþowieka, ktry

znalazþszy go w roli, rozradowany odchodzi, sprzedaje caþĢ swojĢ majħtnoĻę, po czym nabywa tħ

ziemiħ, aby zdobyę owe bogactwa. On zrozumiaþ wartoĻę odkrytego przez siebie dobra. My nie

musimy juŇ szukaę, poniewaŇ Matka-KoĻciþ daje nam skarb, jakim jest Msza, do rĢk. Czy

pojmujemy jednak wielkoĻę tego daru? A jeĻli tak, czy umiemy go podjĢę i przyswoię sobie, by

nastħpnie cieszyę siħ licznymi, z niego pþynĢcymi owocami?

Znaczenie Mszy pozostaje jeszcze u wielu katolikw nie do koıca zrozumiane. Nie potrafimy

dostatecznie wykorzystaę NajĻwiħtszej Ofiary, zaczerpnĢę z ogromu bogactwa þaski BoŇej.

Niewiele wiemy o gþħbokich i wzniosþych myĻlach oraz modlitwach zawartych w obrzħdach

mszalnych. Nic dziwnego, Ňe nie poruszajĢ one dogþħbniej naszych serc, a tak maþo wiernych

wychodzi ze Mszy przemienionych. Zawoþanie papieskie Ļw. Piusa X Omnia instaurare in Christo

- wszystko odnowię w Chrystusie, pozostaje nadal aktualne, poczĢwszy od pracy nad samym sobĢ.

Szereg encyklik papieskich, szczeglnie z XX w. przypisuje liturgii powaŇnĢ rolħ w odrodzeniu

religijno-spoþecznym.

DziĻ szczeglnie absorbujĢ czþowieka niemal wyþĢcznie sprawy doczesne. Duch tego Ļwiata napiera

nieubþaganie, wokþ gonitwa za pieniĢdzem, urodĢ, sþawĢ i sukcesem. WielkĢ energiħ przykþada siħ

do powiħkszania dbr materialnych, niewiele zaĻ przywiĢzania wagi, czy wrħcz obojħtnoĻę gdy

idzie o dobro najwiħksze: o chwaþħ BoŇĢ i zbawienie dusz. IleŇ to powodw siħ wynajduje, iŇ brak

czasu na sprawy religijne, wymawiajĢc siħ obowiĢzkami, nienajlepszym zdrowiem, czy zajħciami

rodzinnymi. DoĻwiadczenie zaĻ pokazuje, Ňe czþowiek nigdy nie zazna szczħĻcia na ziemi, jeĻli

swego Ňycia nie oprze caþkowicie na Bogu, jeĻli nie bħdzie postħpowaþ na co dzieı wedþug wskazaı

wiary katolickiej. Rzeczy tego Ļwiata, bogactwo, kariera, uznanie, wþadza... zadowalajĢ jedynie na

jakiĻ czas - na koniec i tak przychodzi wielka pustka, brak KogoĻ najwaŇniejszego. Warto wiħc

rozwaŇyę, gdzie i w jaki sposb odkryę to, co daje szczħĻcie najprawdziwsze, co do Boga przybliŇa

i Nim duszħ napeþnia.

NAUKA O MSZY ĺWIĦTEJ

1. POTRZEBA, DOSKONAýOĺĘ I ZNACZENIE MSZY

(o. Pio)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: