RZYM

Konsul – było ich dwóch, wybierani przez Zgromadzenie Ludowe na rok, mieli inicjatywę ustawodawczą.

ZGROMADZENIE LUDOWE

-ustawodawcze – Zgromadzenie Ludowe projekt, Senat zatwierdza.

-wybór urzędnik – Zgromadzenie Ludowe wybierało, Senat zatwierdzał

-wypowiedzenie wojny – Zgromadzenie Ludowe za wcześniejszą zgodą Senatu

-apelacja od wyroków urzędników

-zawarcie pokoju – Senat zawierał za zgodą Zgromadzenie Ludowe

SENAT – 300 potem 600 osób

był drogą do godności

URZĘDY:

*kolegialne

*kadencyjne były urzędy zwyczajne sprawowane niezależnie od losów państwa

*niekadencyjne – nadzwyczajne (dyktator)

*wyższe (wyższy uchylał decyzje niższego)

*niższe

*kurylne – mieli prawo zasiadania na krześle wyściełanym kością słoniową

*niekurylne – nie mieli tego przywileju

*potestas –określony zakres władzy, prawo wydawania rozporządzeń z możliwością wyegzekwowania posłuszeństwa przez nałożenie kary pieniężnej

*imperium – uprawnienia wojskowe, prawo zwoływania zgromadzenia, konfiskaty majątku, osadzenia w więzieniu.

KONSUL – prawo skazywania na śmierć, potem można było odwołać się do Zgromadzenia Ludowego. Sądwonictwo w sprawach cyw. i karnych potem o cyw. orzekał pretor.

PROKONSUL – większe uprawnienia wojskowe, prawo sojuszy i pokoju z państwami ościennymi. Urzędował w prowinciach.

PRETOR – 376r p.n.e.- ustawa, jeden konsul musiał pochodzić z plebsu. Doszło do kolizji dwóch regulacji: auspicja dokonywane przez konsula muszą być wydawane przez Patrycjusza. Żeby zlikwidować konflikt utworzono urząd pretora i był on patrycjusze

*wydawał edykt i ustawy co będzie robił w czasie panowania. Utworzono prawo pretorskie. Rozpatrywał sprawę w sensie formalnym (in iure). Badał czy jest podst. by sąd się nią zajął i przekazywał ją pod sąd sędziego merytorycznego. Pretor na początku tworzył listę sędziów, strona wybierała sędziego lub go losowała.

Miał władzę sądową w sprawach cywilnych. Był on pretorem urbanus – między obywatelami rzymskimi.

242r. – pretor peregrinus – dla obcokrajowców, dla spraw gdy jedną stroną był cudzoziemiec. W wydanym edykcie postanawiał jak będzie sądził.

CENZOR

*spis ludności

*przyjmował oświadczenia majątkowe by ustalić podatki

*cenzorował zachowanie obywateli czy jest godne, czy uchylają się od obowiązków

*uzupełniał i rewidował listę Senatu

TRYBUN LUDOWY – 494 p.n.e.

-ochrona interesów plebejuszy

-prawo sprzeciwu wobec zarządzań urzędników i uchwał Senatu gdy ich zdaniem szkodziły plebejuszom.

-byli nietykalni, występujący był wyjęty spod prawa można go było zabić.

POMOCNICY TRYBUNA – EDYL KURYLNY (sprawy z prawa handlowego), plebejski (sprawy z prawa karnego).

DYKTATOR: skupiał całą nieograniczoną władzę. Można go było powołać tylko na 6 miesięcy. W I w p.n.e sulla otrzymał a Juliusz Cezar 44 p.n.e. dożywotnio dyktaturę na czas nieograniczony