Dlaczego warto wybrać dla dziecka pełnosprawnego szkołę integracyjną.pdf

Idea kształcenia integracyjnego wyłoniła się na Zachodzie już w latach 60. XX wieku. Kształcenie

integracyjne, czyli wspólne nauczanie i wychowanie dzieci pełnosprawnych i niepełnosprawnych

ma na celu wspomaganie rozwoju obu grup wychowanków oraz budowanie między nimi

prawidłowych relacji opartych na wzajemnej akceptacji i gotowości do współpracy. W Polsce

organizację pierwszych szkół integracyjnych rozpoczęto na początku lat 90.

Do klas integracyjnych przyjmowane są dzieci z rozmaitymi trudnościami i deficytami:

niepełnosprawne intelektualnie i ruchowo, przejawiające zaburzenia emocjonalne i z zaburzeniami

zachowania, dzieci z upośledzeniami wzroku i słuchu. W zespole klasowym integracyjnym,

liczącym od 15 do 20 uczniów, uczy się od 2 do 5 dzieci niepełnosprawnych oraz pracuje

równocześnie dwóch pedagogów: nauczyciel nauczania początkowego (lub przedmiotowego w

starszych klasach) oraz nauczyciel specjalny. Proces kształcenia jest zindywidualizowany i

dostosowany do możliwości każdego dziecka. W placówkach tych zatrudnieni są różni specjaliści:

psycholog, logopeda, pedagodzy specjalni. Wszystko po to, by zapewnić optymalne warunki dla

rozwoju uczącym się w nich dzieciom zdrowym i niepełnosprawnym.

Grupą, która przekonała się do podejścia integracyjnego w nauczaniu i wychowaniu (a nawet

walczyła o nie!) jest grono rodziców dzieci niepełnosprawnych. Nierzadko widzą oni w takiej

formie edukacji jedyną szansę na "wyrównanie szans" ich dzieci: wyrwanie ich ze społecznej

izolacji, zdobycie przez nie potrzebnych w życiu umiejętności społecznych, rozwój w warunkach

maksymalnie zbliżonych do tych, w których funkcjonują zdrowi. Nie dziwi więc, iż walczą oni o

miejsce swojego dziecka w klasie integracyjnej. Coraz częściej do integracji w edukacji przekonują

się także rodzice dzieci zdrowych. Jest to pozytywne zjawisko, ponieważ bez udziału

pełnosprawnych dzieci w kształceniu integracyjnym cele realizatorów integracji nie zostaną

osiągnięte.

Wielu psychologów i pedagogów [1] oraz sami rodzice dzieci pełnosprawnych uczących się w

klasach integracyjnych [2] widzą wiele korzyści, jakie dzieci zdrowe mogą czerpać z uczestnictwa

w integracji. Po pierwsze dzieci zdrowe poprzez codzienne kontakty z niepełnosprawnymi

rówieśnikami mają możliwość wypracowania pozytywnych postaw wobec osób

niepełnosprawnych. Postawy te będą budowane na podstawie doświadczeń, przeżyć i wrażeń w

bezpośrednich kontaktach, co może przyczynić się do obalenia stereotypów, czyli uproszczonych

zniekształconych sądów na temat tej grupy osób, opartych o nadmierne uogólnienia. Wzajemne

kontakty pozwalają również dzieciom zdrowym pozbyć się lęków przed obcowaniem z

niepełnosprawnymi. Wielu rodziców zauważa, że ich pełnosprawne dzieci uczęszczające do klas

integracyjnych zachowują się naturalnie zarówno w kontaktach z niepełnosprawnymi kolegami i

koleżankami w szkole, jak i w czasie przypadkowego spotkania z osobą niepełnosprawną czy to na

ulicy, czy w autobusie.

Choć badania [3] potwierdzają tzw. hipotezę kontaktu, w myśl której samo zwiększenie liczby

swobodnych kontaktów dzieci niepełnosprawnych z dziećmi zdrowymi będzie miało pozytywny

wpływ na wzajemne postawy to jednak trzeba pamiętać, że relacje te powinny być aktywnie

wzmacniane i umiejętnie kierowane przez nauczycieli klas integracyjnych [4].

Po drugie poprzez kontakt z niepełnosprawnymi rówieśnikami dzieci zdrowe stają się bardziej

życzliwe, odpowiedzialne i empatyczne. Pozbywają się dziecięcego egocentryzmu i częściej

spostrzegają sytuacje z różnych punktów widzenia. Uświadamiają sobie, że niektóre dzieci będą

potrzebowały więcej uwagi ze strony nauczyciela i czasu na wykonanie zadania ze względu na

swoje obniżone możliwości czy mniejszą sprawność. Dzięki temu uwrażliwiają się na potrzeby

innych i stają się mniej egoistyczne.

Nie bez znaczenia dla rozwoju empatii w obu grupach dzieci może mieć fakt, iż w klasach

integracyjnych próbuje się osłabić orientację rywalizacyjną w nauczaniu (powszechną w szkołach

masowych) m. in. poprzez takie zabiegi, jak wprowadzenie ocen w oparciu o normę indywidualną

(porównanie osiągnięć ucznia z wcześniejszymi jego wynikami a nie wynikami jego kolegów) i

zachęcanie dzieci do współpracy oraz wzajemnej pomocy w pokonywaniu trudności. W klasach, w

których kładzie się nacisk na osiągnięcia uczniów - zwłaszcza w opanowaniu wiedzy

encyklopedycznej - rodzi się walka o to, by być najlepszym, co nasila egocentryczną koncentrację

na własnej osobie i hamuje empatię [5].

Bytowanie z niepełnosprawnymi kolegami i koleżankami, współdziałanie i współudział w wielu

sytuacjach życia codziennego uczy dzieci zdrowe tolerancji, cierpliwości, wyrozumiałości, daje

szansę na ujawnienie się zachowań prospołecznych i okazywanie innym pomocy. Pomagając

swoim kolegom i koleżankom podnoszą tym samym swoją samoocenę. Wspólna nauka, zabawa i

praca jest dla dzieci uczących się w klasach integracyjnych okazją do wzajemnego poznania się

oraz dostrzeżenia, że każde z nich jest inne i wyjątkowe, ale mimo różnic mają zbliżone potrzeby i

pragnienia oraz prawo do tego, by je zaspokoić.

Zróżnicowane środowisko klas integracyjnych, gdzie spotykają się dzieci wyraźnie różniące się

między sobą możliwościami, stopniem sprawności, zachowaniami wymaga - w celu zachowania

ładu w klasie i poprawnych stosunków między dziećmi - wykazywania przez nie wzajemnych

postaw tolerancji. Dlatego też rozwijanie tolerancji jest jednym z podstawowych celów

wychowawczych w tym środowisku. Podkreśla się wobec tego podobieństwo dzieci w zakresie ich

potrzeb czy celów, zachęca je do współpracy i okazywania sobie wzajemnego szacunku.

Wychowanie do integracji zakłada wychowanie do akceptowania wszystkich różnic pomiędzy

różnymi kategoriami ludzi (o ile te różnice nie zagrażają ładowi społecznemu), poszanowanie

bezwarunkowej wartości i godności osoby ludzkiej. Dzieci w klasach integracyjnych dzięki

częstym kontaktom z niepełnosprawnymi rówieśnikami mają szansę przekonania się, że tym, co

najważniejsze w kontaktach interpersonalnych nie są widoczne na pierwszy rzut oka uszkodzenia

ciała czy deficyty funkcjonowania wynikające z niepełnosprawności, ale cechy osobowości,

sposoby reagowania na określone sytuacje czy zachowanie się uczestników interakcji [6]. Cechy

drugorzędne (np. stopień sprawności, kolor skóry) schodzą w relacjach na dalszy plan.

Rodzice zwracają także uwagę na to, iż w placówkach integracyjnych uczniowie mają zapewnioną

opiekę specjalistów, a kadra pedagogiczna ma wysokie kwalifikacje. Pomimo tego znaczna część

rodziców rozważająca możliwość wysłania swojego zdrowego dziecka do szkoły integracyjnej

obawia się zwykle obniżenia wyników nauczania w klasie, w której będą uczyły się razem dzieci o

tak zróżnicowanych możliwościach. Badania prowadzone zarówno w kraju, jak i za granicą

wykazały jednak, iż wspólna nauka dzieci zdrowych i niepełnosprawnych w jednej klasie nie

skutkuje pogorszeniem wyników tych pierwszych i obawy rodziców są raczej nieuzasadnione.

Dzieci uczące się w klasach integracyjnych osiągają takie same, a nawet wyższe wyniki w

opanowaniu wiedzy szkolnej i umiejętności szkolnych (np. w czytaniu, rozumieniu tekstów oraz z

matematyki) w porównaniu z uczniami z równoległych klas nieintegracyjnych [7]. Ponieważ w

klasie integracyjnej uczy się zwykle kilkanaścioro dzieci, nauczyciel może poświęcić każdemu

uczniowi o wiele więcej uwagi niż w klasie tradycyjnej (nieintegracyjnej), tym bardziej że jest

wspierany przez drugiego nauczyciela. Mała liczebność klasy integracyjnej, obecność dwóch

nauczycieli oraz indywidualne podejście do każdego ucznia skutkuje wysoką jakością nauczania.

Edukacja integracyjna nie jest z pewnością formą kształcenia, która jest bez wad. Dzieci

pełnosprawne uczące się w klasach integracyjnych oprócz pozytywów nauki z niepełnosprawnymi

rówieśnikami, widzą także pewne negatywne aspekty: poczucie napiętnowania niepełnosprawnych

przez zdrowych kolegów, mniejsze zainteresowanie nauczycieli uczniami pełnosprawnymi, niższa

samoocena zdrowych uczniów, oraz - podobnie jak rodzice - nie są wolne od stereotypów

dotyczących niekorzystnego wpływu nauki w klasie integracyjnej na oceny szkolne. Jednak

prawidłowo prowadzone kształcenie integracyjne może przynosić dzieciom zdrowym, jak i

niepełnosprawnym wiele korzyści. Decyzja rodziców, do jakiej szkoły wysłać swoje zdrowe

dziecko - integracyjnej czy masowej - będzie uzależniona od ich priorytetów i wyznawanych

wartości. Bez wątpienia jednak w klasach integracyjnych uczniowie mają szansę na rozwijanie

swoich kompetencji społecznych i wielostronny rozwój osobowości. Integracja edukacyjna sprzyja

kształtowaniu pożądanych cech i postaw, które mają nie tylko znaczenie dla samej jednostki, ale też

dla całego społeczeństwa. Empatia, tolerancja, życzliwość dla innych oraz chęć niesienia im

pomocy to cechy, o które warto się starać, a w klasach integracyjnych jest naturalny klimat do tego,

by się rozwijały.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: