ARCHITEKTURA POLSKA
29.02.07 WYKŁAD WSTĘPNY
1. Secesja w Polsce
- Kraków i Lwów – główne centra ze względu na bliskość Wiednia
- Warszawa, Łódź i Wilno – zabór rosyjski, nie przyjmuje się zbyt szeroko, gł. W większych miastach
- W Galicji również w mniejszych ośrodkach
- Zabór
- Pruski – Poznań, architektura tworzona przez architektów niemieckich
- 1900 – pierwsze budowle w tym stylu, pewne opóźnienie mniej więcej do 1914 – okres, gdy współistnieją różne konwencje stylowe
2. Wczesny Modernizm
- Odrzucenie dekoracji, stawianie nacisku na formę, konstrukcje architektoniczną; eksponowanie elementów stalowych i żelbetonowych
- Odrodzenie form klasycznych, ok. 1910 – w całej Europie pewien powrót do klasycyzmu
3. Nurt stylów narodowych
- Coraz bardzie popularne i modne, STYL ZAKOPIAŃSKI, korzeniami sięga lat 80-tych XIX wieku do I dekady XX wieku
- Dążenie do stylu ogólno polskiego
- Koncepcja STYLU DWORKOWEGO
- STYL SWOJSKI – w architekturze sakralnej
4. Po I Wojnie Światowej
- Ok. 1910 – koncepcje stylu dworkowego, problem stylu narodowego – powrót do tych zagadnień
- 1925 – nurty tradycjonalistyczne tracą na popularności modne stają się klasycystyczne elementy – KLASYCYZM AKADEMICKI – sięga pocz. XIX wieku; budowle o reprezentacyjnym charakterze
- Nurt POLSKIEJ SZTUKI DEKORACYJNEJ (Nurt ART. DECO), wystawa międzynarodowa w Paryżu 1925r., polski pawilon – wielki sukces rodzimej sztuki; formy ostre, trójkątne, diamentowe boniowania; w Łodzi wiele tych motywów, już w 1928 schyłek popularności
- Nurty awangardy architektonicznej z zachodniej europy, ich działania cieszą się niezwykłą popularnością szczególnie u młodych architektów, II połowa lat 20-tych największą popularności; również nawiązania do wschodniej architektury, Rosyjski konstruktywizm
- Lata 30-te PÓŁMODERNIZM (zmodernizowane motywy klasyczne); triumf form nowoczesnych, o różnym natężeniu; MODERNIZM SKOMERCJALIZOWANY – architektura nastawiona na bogatą klientelę; Warszawa, Kraków, Lwów, Gdynia
5. Lata po II wojnie światowej
- Dużą rolę odgrywa odbudowa miast polskich, Warszawa, Poznań, Wrocław, Gdańsk; nowe realizacje, pierwsze nawiązują do form stosowanych w latach 30-tych
- 1949 – REALIZM SOCREALISTYCZNY; styl narzucony odgórnie; 1949-1955, odrzucenie ideologii modernistycznej na rzecz przeszłych stylów; nurt narodowy – hasła narzucane od górnie
- PRL–owski MODERNIZM (zdegenerowany modernizm) w połowie lat 60-tych – ulega degeneracji; taśma produkcyjna – fabryki domów, dominacja WIELKIEJ PŁYTY, powielanie planów istniejących – głównie budowlani, ograniczenie architektów; BUM budownictwa sakralnego – pozawala na indywidualną twórczość architektów
- 1989 – odrzucenie systemu socjalistycznego; otwarcie na prądy idące z zachodu; modny Postmodernizm
02.03.07 SECESJA
- 1892-93 –w Brukseli – pierwsze budowle secesyjne w Europie
- 1899-1900 – pierwsze budowle w Polsce
- Secesja traktowana jako moda, nowinka z Zachodu
- W Galicji(Lwów i Kraków) najwcześniej, ze względu na związki z Wiedniem, zbór austryjacki
- Kraków (głębsze tradycje artystyczne) – budynki o wyższej klasie artystycznej, choć mniej realizacji
- Lwów(stolica rozwój dynamiczniejszy) dominuje pod względem ilościowym, secesja dość powierzchowna, niewiele dzieł wybitniejszych pod względem artystycznym
- Istotą secesji – dążenie do oryginalności
- Dekoracja secesyjna skupia się z reguły w górnej partii elewacji
- Pewna ewolucja dążenia do użytkowych form geometrycznych po 1905
Co
Kto
Gdzie
Kiedy
ITD.
Pasaż MIKOLASCHA
Józef Sosnowski,
Alfred Zacharkiewicz
Lwów
1899-1901
Obecnie nie istnieje; właściciel znanej we Lwowie apteki, gdzie wynaleziono lampę naftową
Kam. Dr SEGAR’a
Tadeusz Obmiński
Narożna w centrum miasta, na ul. Akademickiej; klasyczna kamienica czynszowa, typowa dla zabudowy miejskiej, struktura budowli tradycyjna; dekoracja – odrzucenie form historycznych, secesyjne elementy skupione w górnej partii elewacji; różnego typu otwory okienne, wykusze na każdej kondygnacji inne, stolarka drewniana, każdy element projektowany indywidualnie; różnicowanie faktury ściany(boniowanie na dole wyżej gładki tynk),Wnętrze – bogato zdobione, tylne pożarowe schody żeliwne z dekor. roś., formy geometryczne wywodzące się z secesji wiedeńskiej
Kam. SCHILBERSTEINA
1904-05
Lekko zaokrąglony ryzalit przechodzący w górnej części w negatyw (wklęsło-wypukło), balkony w nieco innych kształtach na każdej kondygnacji
Dom STRONEMBERGA
Rozłożysty, wydłużona; dekoracja skupia się w bocznych ryzalitach nakrytych kopułami; pojawiają się NAKŁADKI CERAMICZNE (szachownica) – charakterystyczne dla Lwowa, Jan Lewiński (właściciel dużego biura architektonicznego, zatrudniał architektów, ale nie projektował), prowadził fabrykę form ceramicznych stąd sugerowanie swoim architektom korzystanie z jego wyrobów), elewacje obok ryzalitów dekorowane schematycznie
Dom Towarzystwa Ubezpieczeń „Dniestr”
Tadeusz Obmiński, Jan Lewiński
Fasada bogato dekorowana, motywy czerpane ze sztuki huculskiej, niezwykłe zagęszczenie motywów, fryz nawiązuje do sztuki ludowej, przeładowane dekoracje – w prasie warszawskiej – jako huculska secesja
Budynek Instytutu Technologicznego
1907-08
Cechy wczesno modernistyczne – podkreślenie pionowych i poziomych linii, w górnej partii – secesja, miękkość linii, obecnie konserwatorium muzyczne, położony w podwórzu na dziedzińcu nie ma elewacji frontowej
Dom Narożny
Antoni Boguchwalski
Typowe cechy dla secesji geometrycznej
Dom Michała Sztofa
Dekoracja z elementami roślinnymi, maską kobiecą
Siedziba Lwowskiego Towarzystwa Muzycznego
Władysław Sadłowski
1906-07
Siedziba filharmonii lwowskiej, przypomina dużą kamienicę, dwa szczyty, nawiązania muzyczne, zwieńczone figurami łabędzi, gł. Dekoracje w partii górnej
Dworzec Kolejowy
Ukończona w 1904
Sama bryła ma charakter neobarokowy, samo opracowanie detalu; w wystroju wnętrz brali udział inni architekci; poczekalnia II lub III klasy – wystrój w stylu zakopiański Alfreda Zacharewicza; jedyny w całej Polce posiadający halę peronową
Gmach Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Asecurazioni Generali”
Alfred Zachariewicz
Z II dekady XX w.
emiliah